“Микроиқтисодиёт” фанидан 2-курс Иқтисодиёт ва Касб таълими йўналиши талабалари учун маъруза мавзу: талаб ва таклиф назарияси, эластиклиги. Индивидуал ва бозор талаби

Талаб ва таклиф мувозанати

• Ортиšча маќсулот

• S

• P

• P1

• P0

• P2

• Q1

• Q0

• Q2

• Q

• D

• E

• Таšчиллик

Таклиф ўзгаргандаги янги мувозанат ҳолат

• m3

• m1

• Q–маќсулот миšдори

• P
• нарх

• P1

• P3

• Q1

• Q3

• S’

• S

Талаб эгри чизиғининг силжиши

• m3

• m1

• Q – маќсулот миšдори

• P
• нарх

• P1

• P2

• Q1

• Q2

• D’

• D

Талаб ўзгаргандаги янги мувозанат ҳолат

Талаб ва таклиф ўзгаргандаги янги мувозанат

. Талаб ва таклиф моделида талаб чизиғи билан таклиф чизиғининг кесишган нуқтаси бозор мувозанатини билдиради

• Мувозанат баҳо деб бозорда товар таклифи ва талаби тенг бўлган баҳога айтилади, яъни .

ТОВАРНИНГ МИНИМАЛ ВА МАКСИМАЛ БАҲОЛАРИ

• Товарнинг минимал баҳоси деб давлат томонидан ундан паст баҳо белгилаш тақиқланган, мувозанат баҳодан юқори бўлган баҳога айтилади.
• Pmin > Pe
• Товарнинг максимал баҳоси деб давлат томонидан ундан юқори баҳо белгилаш тақиқланган, мувозанат баҳодан юқори бўлган баҳога айтилади.
• Pmax < Pe

Баҳо максимал бўлганда махсулот танқислиги

Баҳо минимал бўлганда маҳсулот ортиқчалиги

Эластиклик

• - бирор œзгарувчининг бир фоизга œзгариши натижасида бошšа бир œзгарувчининг маълум фоиз миšдорга œзгаришини кœрсатадиган сондир. Масалан, баҳога боғлиқ талаб эластиклиги баҳо 1 фоизга ўзгарганда талаб миқдорининг қанча фоизга ўзгаришини билдиради ва қуйидагича топилади.

Демак,

• Демак,

Агар талаб узлуксиз функция сифатида, яъни кœринишида берилган бœлса, унинг эластиклик коэффициенти šуйидаги формула бœйича аниšланади:

Баҳога боғлиқ талаб эластиклиги манфийдир

• Эластикликнинг қуйидаги турлари фарқланади:
• Нуқтавий эластиклик

• ЁЙСИМОН ЭЛАСТИКЛИК

Кесишган талаб эластиклиги

• Битта товарга бœлган талабга бошšа бир товарнинг баҳоси таъсир кœрсатади. Масалан, пиво билан вино маълум маънода бир бирини œрнини босади, агар винонинг нархи ошса пивога бœлган талаб ошади. Кесишган талаб эластиклиги - бу бошšа товарлар нархи бир фоизга œзгарганда, талаб šилинадиган товарга талабнинг неча фоизга œзгаришини билдиради:

Даромад бўйича эластиклик

• Кœпгина товарларга талаб, истеъмолчилар даромади ошганда ошади. Даромад бœйича эластиклик, бу даромад R (Revenue) ни бир фоизга œзгариши талаб šилинган товар Q ни неча фоизга œзгаришини билдиради:
• Товарлар даромадга бођлиš талаб эластиклигига кœра šуйидагиларга бœлинади: нормал товарлар, агар бœлса; юšори категорияли товарлар, агар бœлса; šуйи категорияли товарлар, агар бœлса.

Эластиклик коэффициенти šийматига šараб талабни эластик, ноэластик ва бирлик эластикликка эга бœлган талабларга ажратилади:

• Эластиклик коэффициенти šийматига šараб талабни эластик, ноэластик ва бирлик эластикликка эга бœлган талабларга ажратилади:
• Агар талабнинг баҳо бœйича эластиклик коэффициенти бœлса, талаб эластик дейилади.
• Агар талабнинг баҳо бœйича эластиклик коэффициенти бœлса, талаб ноэластик дейилади.
• Агар талабнинг нарх бœйича эластиклик коэффициенти бœлса, талаб бирлик эластикликка эга дейилади.