Mikroprotsesorlarning asosiy buyruqlari. Bazali buyruqlar tizimi

6.2. ODDIY KOMANDALAR TARKIBI
Namunaviy mikroprotsessorga oid komandalartarkibini kiritamiz.Qo‘llanadigan mnemonikava KOP Intel 8080/8085 mikroprotsessorlarining kichik komandalaritarkibidan iborat. 6.1-rasmda qisqartirilgan variantda dasturchiga taqdim etiladigan namunaviy MP registrlari berilgan.YUqori o‘ng tarafda universal 8-razryadli A registr-akkumulyatorini ko‘ramiz, chap tarafda esa 8-razryadliholat registri ko‘rsatilgan. Bu registr tarkibida ko‘chirish CY indikatori 7 pozitsiyada, nolindikatori Z esa —0 pozitsiyada joylashadi. Holat registrining birinchidan to oltinchi pozitsiyasigacha bo‘lgan bitlar namunaviy MP da ishlatilmaydi, ammo ishlab chiqarilayotgan Mplarda MP indikatorlar, bu erdagiga nisbatan ko‘proq. Ikkinchi satrda 1-rasmda N va L registrlari joylashgan. Bu adres/ma’lumotlarning universal registrlaridir. Ular alohida yoki registrlari juftligi shaklida ishlatilishi mumkin (biz bu holda HL registrlari juftligi to‘g‘risida so‘z yuritamiz). So‘nggi holda ular adres ko‘rsatkichi sifatida ishlatiladi.

6.1-rasm.Namunaviy MP ning dasturiy-erishiladigan registrlari

6.1-rasmning pastki qismida ikkita maxsus 16-razryadliregistr bor. PC komandalar hisoblagichi (Program Counter – dasturiy hisoblagich) ukazыvaet MP ga navbatdagi bajarilishi kerak bo‘lgan komandani ko‘rsatadi. Stek ko‘rsatkichi SP ( Stack Pointer) stek cho‘qqisi adresiga ega. Stekning o‘zi OZUda joylashadi.

Bunday namunaviy mikroprotsessor komandalari tarkibi etti toifaga bo‘lingan: arifmetik; logik; ma’lumotlar uzatish; tarmoqlanish; kichik dasturlarni chaqirish; kichik dasturdan qaytish; boshqa.
Namunaviy mikroprotsessor MP Intel 8085 tarkibiga kirgan 239 ta’minlash komandadan faqat 67 tasini bajarishga qodir.


6.3. ARIFMETIK AMALLAR KOMANDALARINING TARKIBI
Birinchi bo‘lib arifmetik amallar komandalarini ko‘rib chiqamiz. Ular 6.3-jadvalga yig‘ilgan bo‘lib, qo‘shish, ayirish, inkrementlash, dekrementlash, solishtirish komandalarini o‘z ichiga olgan. To‘rtta qo‘shish komandasi mavjud. Akkumulyator (A registr) qo‘shiluvchilardan faqat bittasiga ega.Har bir komandaboshqa qo‘shiluvchining turli manbalarini aniq ko‘rsatib beradi.
6.3-jadvaldagi qo‘shish komandalaridan birinchisini ko‘rib chiqamiz. Bevosita qo‘shish komandasiikki baytli bo‘lib hisoblanadi. Uning KOP formati (bu holda S6N) komandaning birinchi baytida bo‘lib, bevosita undan keyin — ikkinchi baytda —akkumulyator ichki qiymatlarini qo‘shish uchun ma’lumotlar joylashgan. ADI komandasi 6.2,a-rasmda keltirilgan sxema bo‘yicha bajariladi. Xotirada bevosita KOP ortida joylashgan ma’lumotlarakkumulyator qiymatlariga (0000 1111 2 ) qo‘shib qo‘yiladi. Summa (0001 1111 2)akkumulyatorga joylashtiriladi.

6.3-jadval.Namunaviy mikroprotsessorningarifmetikoperatsiyalari komandalaritarkibi

Ikkinchi bo‘lib L va A registrlari ichidagi qiymatlarni qo‘shish komandasi (mnemonika ADD L ) kelib, 2, b-rasmda uning bajarilishi berilgan. Akkumulyator ichidagi qiymatlar (0000 1000 2 ) L registri (0000 0001 2 ) qiymatlari bilan qo‘shilib, ADD L komandasining bajarilishi natijasida paydo bo‘ladigan summa (0000 1001 2 ) akkumulyatorga joylashtiriladi².

6.2-rasm. MP da qo‘shish operatsiyalarining bajarilishi

6.3-jadvaldagi uchinchi komanda N va A registrlari (mnemonika ADD H) qiymatlarini qo‘shish uchun mo‘ljallangan bir baytli komandadan iborat. Biznes-jarayonlar bir komanda ichidagi qiymatlarini boshqasining ichidagi qiymatlari bilan qo‘shishga doir boshqa komanda (avvalgisi kabi) bo‘lib, u 2 v, rasmda keltirilgan ketma-ketlikda bajariladi. A registri ichki qiymatlari (0010 1100 2) N registri (0001 0011 2) qiymatlariga qo‘shilib, summa (OOP 1111 2) akkumulyatorga joylashtirilgan.

Jadvalning to‘rtinchi satri bir baytlikomandaningbilvosita registr (mnemonika ADD M) bilan qo‘shilmasidan (yig‘indisidan) iborat. Ushbu qo‘shilma raqam adresinisbatan murakkab shaklda, bilvosita registrli adresatsiyalash usulini qo‘llagan holda berilgan. 6.2, g-rasm ADD M komandasini bajarish namunasidan iborat. HL juftligi 16-razryadli xotira adresini, ya’ni LOC { Location – joylashish o‘rnini) ko‘rsatadi. LOC ichki qiymatlari (0000 0011 2) akkumulyator ichki qiymatlariga (ONO 0000 2) qo‘shilib, summa (ONO 0011 2) akkumulyatorga joylangan.Bilvosita qo‘shish komandalari adres ko‘rsatkichi sifatida 16-razryadliregistrdan (odatda HL juftligini) foydalanadi.
Ichki xususiyatlari tufayli ALU ayirish imkoniyatlariga ega emas, u ayirmani qo‘shimcha kompaniyalar tarzida taqdim etadi va shundan so‘ng uni ko‘paytirish bilan faqat qo‘shish amallarini bajaradi. Ikkitalik (dvoichnыe) raqamlarni ayirish birinchi raqamni qo‘shimcha kod ko‘rinishida taqdim etilgan ikkinchisi bilan qo‘shish orqali amalga oshirilib, bunda to‘lib ketish hisobga olinmaydi. Mikroprotsessorto‘lib ketishdanko‘chirishindikatorini o‘rnatish uchun foydalanadi. Ayira turib, MP to‘lib ketishni invertirlaydi, va natija ko‘chirish indikatori CY ning ichki qiymatiga aylanadi. To‘lib ketish 1 invertirlanib, ko‘chirish indikatorini 0 ga qadar tushirib yuboradi. Ayirish jarayonida ko‘chirish indikatorinolga tushib qolsa, bu ko‘chish yuk bermaganini, hamda birinchi raqam ikkinchisidan katta ekanligini bildiradi.
SHunday qilib, namunaviy mikroprotsessorningarifmetik operatsiyalaributun tarkibdagi ko‘p sonli komandalar bo‘yicha bajarilishi mumkin. Ko‘pgina MPlar o‘z holat registrlarida bir necha qo‘shimcha arifmetikkomandalari va indikatorlari bilan jihozlangan. Tarmoqlanish va o‘tishlarda operatsiyalar natijalariga ko‘ra indikatorni qo‘llash quyida ko‘rib chiqiladi