Миллий ҳисоблар тизими (МҲТ) ва унинг асосий макроиқтисодий кўрсаткичлари

Ялпи ишлаб чиқариш (ЯИЧ) – кузатилаётган даврда барча резидент бирликларининг ишлаб чиқарган маҳсулотлари ва кўрсатган хизматлари йиғиндисига тенг.

ЯИЧ кўрсаткичини ҳисоблашда такрорий ҳисоблар мавжуд бўлиб, улар одатда оралиқ истеъмоли тушунчасига тенглаштирилади.

Оралиқ истеъмол (ОИ) деб, ҳисобот даври мобайнида ишлаб чиқариш жараёнида истеъмол қилинган (ишлатилган) товарлар ва хизматлар қийматига айтилади.

Ялпи ички маҳсулот (ЯИМ) - ялпи ишлаб чиқаришдан оралиқ истеъмол кўрсаткичини чегириб ташлаш натижасида аниқланади.

Номинал ЯИМ
ЯИМ жорий даврдаги нархларда ўлчанади
Реал ЯИМ ЯИМ базис даврдаги нархларда ўлчанади
ЯИМ дефлятори - мамлакат миқёсида барча ишлаб чиқарилган товар ва хизматлар ўртача нархининг базис даврга нисбатан ўзгариш динамикасини ифодаловчи индексдир.
ЯИМ дефлятор кўрсаткичидан фойдаланиб, ўзаро боғлиқликка асосланиб номинал ЯИМ ёки реал ЯИМни аниқлаш мумкин.
Реал ЯИМнинг аҳамиятли жиҳати унда кўрсаткичлар пул кўринишида эмас, балки ишлаб чиқарилган товарлар ва хизматлар олдинги йилга нисбатан қанча фоизга ўзгарганлигини аниқлаш мумкин.
ЯИМ дефлятори
2. Ялпи ички маҳсулот (ЯИМ)
(1+v) ≈ (1+g)*(1+p)
v – номинал ЯИМнинг % да ўзгариши
g – реал ЯИМнинг % да ўзгариши
p – ЯИМ дефляторининг % да ўзгариши
ЯИМ дефлятори = Номинал ЯИМ/
Реал ЯИМ
Реал ЯИМ = Номинал ЯИМ/
ЯИМ дефлятори

ЯИМ ва ЯМД нинг фарқланиши

Резидентлар-нинг чет мамлакатлар-даги манбалардан олган даромади
Норезидентлар-нинг мавжуд мамлакатдаги манбалардан олган даромади
Ялпи миллий даромад (GNI)– мамлакат резидентлари томонидан ишлаб чиқилган пировард товар ва хизматлар ялпи қиймати
GNI
GDP
-
=
+
Хориждан олинган соф омил даромад (Yf)