Milliy iqtisodiyotda axborot tizimlar va texnologiyalar

6.4.5. Mijozlarga elektron xizmat ko‘rsatish bank texnologiyalari 
Bank elektron xizmatlari turli xil bo‘ladi. Elektron mijozlarga 
xizmat ko‘rsatishning asosiy turlari: 
• mijoz-bank tizimi - uzoq ish joyidan ba’zi bank operatsiyalarini 
bajarish qobiliyati; 
• bank kartalari bilan ta’minlangan xizmatlar; 
• telefon xizmatlari; 
• Internet xizmatlari. 
Mijoz-bank tizimi moliyaviy hujjatni qayta ishlashning texnologik 
tarmog‘idan mijozning qo‘lida qog‘oz varaqasini bank operatsiyalarini 
olib borayotgan mansabdor shaxslariga topshirish va uni elektron shaklga 
o‘tkazish bo‘yicha operatsiyani olib tashlash imkonini beradi. Ushbu 
jarayon bilan birga hujjatni identifikatsiya qilish jarayoni ham avtomatik 
ravishda amalga oshiriladi. 
Bank mijozlar bilan 24 soat davomida ishlash, operatsiyalarni olib 
borayotgan xodimlar va binolar uchun kerak bo‘lgan xarajatlarini 
kamaytirish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Mijoz ofisdan chiqmasdan naqd bo‘lmagan to‘lovlarni amalga 
oshirishi mumkin, bankga borish uchun vaqt va yo‘l xarajatlarni tejab 
qoladi. Mijoz bankga hududi bog‘liq bo‘lmaydi. Bundan tashqari, mijoz 
tashqi hujjatlarni boshqarish tizimiga kirish, bank tomonidan elektron 
shaklda hujjatlar qabul qilish imkoniyatlariga ega bo‘ladi. 
Tizim 
yadrosi 
Aktiv-passiv 
operatsiyalarining 
moduli 
Tashqi aloqalarga 
xizmat ko‘rsatuvchi
moduli 
Tahlil va 
hisobotlarni 
tayyorlash 
moduli 
Hisob 
operatsiyalarni 
avtomatlashtirish 
moduli 

---

156 
To‘lov hujjatlari mijozning hisob-kitob dasturida yaratilishi 
mumkin. Keyin raqamli elektron imzo bilan tasdiqlanadi va himoya 
qilinadi va mijozning kompyuteridan elektron shaklda bankning 
kompyuteriga o‘tkaziladi. 
Mijoz, shuningdek, bank tomonidan to‘lov hujjatlarini qabul qilish 
va qayta ishlash, uning hisob varag‘ining holati va hisob varaqdagi 
operatsiyalar to‘g‘risida ma‘lumot oladi.