Milliy libos, kashtachilik, to’qimachilik

Assortiment turiga qarab transport vositalarini tanlash.

Ishlab chiqarish robotlari (IChR) turi bo’yicha universal, ixtisoslashtirilgan va maxsus bo’ladi, boshqarilishi va dastur bilan ta’minlanishi bo’yicha dastur bilan boshqariladigan va moslangan (soddalashtirilgan) bo’ladi. Ishlab chiqarish robotlari osma va yerda joylashganlari bo’ladi. Osma IChR kichik masofaga uzatishda ishlatiladi. Yerdagi IChR lar relsda yoki relssiz harakat qiladigan bo’lishi mumkin.
Robotlar DOO rejimida ishlaydi. Ishlab chiqarish jarayoniga transport vositalarini tanlashda quyidagilarga e’tibor berish kerak:
- ichlab chiqarish oqimini ixtisoslashtirilishiga, ya’ni assortiment va qo’llaniladigan gazlama hususiyatiga qarab tashish vositasini konstruktsiyasi va mexnat predmetlarini ish joyidan keyingi ish joyiga uzatish usuli aniqlanadi;
- ishlab chiqarish oqimining quvvatiga, ya’ni oqim seksiyalarga bo’linishi mumkin va har bir seksiyada mos keladigan transport vositasi tanlanadi;
- tashkiliy operatsiyalarni karraligiga (karralik operatsiyalarda mexnat predmetlarini uzatish murakkablashadi);
- sex yuzasi va uning konstruksiyasi;
- qo’llaniladigan asbob-uskunalarni o’lchamlari.
Hozirgi kunda ko’p kichik korxonalar mavjud bo’lib, ularda uzatmasiz transport vositalari keng qo’llanilmoqda. Ularning turlari va klassifikatsiyassi 35- rasmda keltirilgan.
Shunday qilib ishlab chiqarish oqimining tashkiliy-texnologik tuzilmasini va transport vositasini aniqlangandan so’ng keyingi bosqichga o’tishimiz mumkin.
Tikuv buyumlarini ishlab chiqaradigan oqimlarda qo’llaniladigan transport vositalari to’g’risida ma’lumotlar 14-jadvalda keltirilgan.

Transport vositalari turlari va ularning ma’lumotnomasi

14.1-jadval

T.r.			Rusumi	Agregat uzunligi, m		Transport harakatlanish tezligi, mG’min			Uya qadami yoki gabarit o’lchamlari, m				Ish o’rni qadami, m			Tashish qurilmasining tashqi ko’rinishi			Ish o’rinlarini joylashtirish sxemasi
1			2	3		4			5				6			7			8
1			KTTD-1 ( Rossiya)	14.25dan 38.25gacha		0.4-3.0			0.600 (35.0gacha x1.10 x 0.80)				1.1-1.6
2			КЗ ( Rossiya)	35gacha		0.122			0.228 0.304 (35.00gacha x 0.40 x 0.86)				1.1-1.6
3			КМ ( Rossiya)	35gacha		0.123			0.152 0.228 0.304 (35.00gacha x 0.12 х 0.76)				1.1-1.6
5	ГМ-200-Д-50			(chm)		7.4				0.8			1.1-1.6
6	ТМС-2			35gacha		6.0-8.0				35.00gacha x 0.74 x 0.80			1.1-1.6
7	“ Datatron” (“Durkopp” Germaniya)			(chm)		5.0-10.0							1.1-1.6
8	“ETON-2001” “ETON-2002” (Shvetsiya)			(chm)		5.0-10.0							1.1-1.6
10	Aravacha-manipulyator (Tiraspol)			(chm)			16.2				1.1-1.6
11	Osma transportyor (TsNIIShP)			(chm)							1.1-1.6
12	Oralig’i stollar			(chm)			(1.1-1.2 )х ( 0.5-0.6)х0.7				1.1-1.6
13	Aravacha-javon СП-6-34			(chm)			30.0-48.0			0.62 х0.46 х0.80	1.1-1.6
14		Aravacha-javon Т499-01-05			(chm)			30.0-48.0		0.66 х0.40 х0.73		1.1-1.6
15		Aravacha-konteyner Т499-01-13			(chm)			30.0-48.0		0.66 х0.40 х0.85		1.1-1.6
16		Aravacha-konteyner ТР-2С 753.00.000			(chm)			30.0-48.0		1.18 х0.50 х0.90		1.1-1.6
17		Aravacha-konteyner ТР-2С 718.00.000			(chm)			30.0-48.0		1.18 х0.50 х 1.68		1.1-1.6
18		Aravacha-qisqich 6-25			(chm)			30.0-48.0		0.55 х0.34 х0.73		1.1-1.6

15-MA’RUZA.
Mavzu: ISHLAB CHIQARISH OQIMINING TEXNIK-IQTISODIY KO’RSATKICHLARINI HISOBLASH VA ANIQLASH. (2-soat)
Reja:
1. Ishchi kuchi to’plami jadvalini va asbob-uskuna to’plami jadvallarini tuzish.
2. Texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlarni tahlil qilish.
1. Ishchi kuchi to’plami jadvalini va asbob-uskuna to’plami jadvallarini tuzish.
Ishlab chiqarish oqimining sifati unda erishilgan texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlari bo’yicha baxolanadi. Yuqori texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlarga erishish uchun fan va texnika yutuqlarini hamda ilg’or tajribalarni joriy qilishni tezlashtirish, ishlab chiqarishni texnikaviy va tashkiliy darajasini ko’tarish, uning samaradorligini oshirish, texnologiya jarayonlarni takomillashtirish, mahsulot sifatini yaxshilsh, jaxon bozorida raqobat qila oladigan oliy sifatli mahsulot ishlab chiqarishga erishish, mahsulotni o’z vaqtida yangilab turish, ishlab chiqarishni beto’xtov o’sishini ta’minlash va iste’molchilarning extiyoj va talablarini qondirish lozim. Texnika-iqtisodiy ko’rsatkichlari asosida mahsulotni tannarxi, rentabelligi va ishlab chiqarishning samaradorligi kabi ko’rsatkichlar aniqlanadi. Me’yor bo’yicha aniqlanadigan texnika-iqtisodiy ko’rsatkichlar belgilanmagan. Tikuv korxonalarining oqimlariga quyidagi texnika-iqtisodiy ko’rsatkichlarni aniqlaymiz: bir smenada ishlab chiqariladigan mahsulot soni, ishlab chiqarish oqimidagi ishchilar soni, buyum sermexnatligi, ishlab chiqarish oqimining ma’romi, mexanizatsiyalashtirish koeffitsienti, mexnat unumdorligi, o’rtacha razryad, o’rtacha tarif koeffitsient va x.k. Ishchilarning o’rtacha tarif koeffitsienti va o’rtacha razryadini aniqlash uchun ishchi kuchi to’plami jadvali, kerakli asbob-uskunalar sonini belgilash uchun esa asbob-uskuna to’plami jadvali tuziladi.
Ishchi kuchi to’plami jadvali (15- jadval) ishlab chiqarish oqimining tashkiliy-texnologik sxemasi asosida tuziladi. Ishchi kuchi to’plamini tuzishda ixtisoslar va ish razryadlari bo’yicha ishchilar soni oqimning texnologik sxemasidan tanlab olish yo’li bilan belgilanadi. Ish razryadlarining yig’indisini ish razryadini shu razryaddagi ishchilar soniga ko’paytirib topiladi.
Ta’rif koeffitsientlarining yig’indisi har bir razryad ta’rif koeffitseintini shu razryaddagi ishchilar soniga ko’paytirib aniqlanadi. Ishchilar miqdorining foizi ishlab chiqarish oqimidagi umumiy ishchilar soniga nisbatan olinadi.
Nx = Nx*100%/ ∑N_x^u
bu yerda:
N_x- ish ixtisosi va razryadi bo’yicha hisobdagi ishchilar soni (ishlab chiqarish oqimining texnologik sxemasidan tanlab olish yo’li bilan belgilanadi).
∑N_x^u- ishlab chiqarish oqimining umumiy hisobdagi ishchilar soni.

Ishchi kuchi to’plami jadvali

15.1-jadval

Razryad	Ixtisos va razryad bo’yicha ishchilar soni																		Razryadlar yig’indisi			Tar’if kozf.			Tarif koef yig’indisi
	M			M-M			Pr			D			Q			Jami
	SON	%	SON		%	SON		%	SON		%	SON		%	SON		%
1	2	3	4		5	6		7	8		9	10		11	12		13	14			15			16
1
2
3
4
5
jami	+	+	+		+	+		+	+		+	+		+	+		+	+			-			+

Uskunalar to’plamida asosiy uskunalar soni oqimning tashkiliy-texnologik sxemasi bo’yicha aniqlanadi (16-jadval). Zaxira uskunalar sifatida universal va ba’zi maxsus mashinalar nazarda tutiladi. Zaxira uskunalar soni har qaysi asosiy uskunalar turi sonidan 10% hisobida belgilanadi.

Extiyoj uskunalar butun sexga yoki butun ishlab chiqarish korxonasiga mo’ljallangan bo’ladi. Ular asosiy uskuna soniga nisbatan 10% atrofida, ammo har qaysi tur mashinadan bittadan kam bo’lmaydigan qilib mo’jallanadi. Presslardan va apparatlardan zaxira yoki extiyoj mo’ljallanmaydi.

Asbob-uskuna to’plami jadvali

15.2- jadval

T/r	Uskuna turi va sinfi	Asbob-uskuna soni				Ish o’rni nomi	O’lcham va soni	Oqim turi
		Asosiy	Zaxira	extiyoj	Jami
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1	1022	6	1(asosiydan 10%)	1	8	MIO’	(1,2x0,6)	AGP