Ministrligi

 
 
 
 
 
 
160

---

9-TEMA. PEDAGOGIKALÍQ TÁJIRIYBENI TOPLAW 
SISTEMASÍ 
Oqıtıwshınıń eń zárúrli sıpatlarınan biri-onıń oqıwshılar menen 
birgelikte tálim-tárbiyalıq iskerligin nátiyjeli shólkemlestiriw, olar 
menen qızıǵıw pikirlese alıwı hám olarǵa janashır, mexriban basshı 
bolıw. Pedagogikalıq-psixologiyalıq jónelislerde alıp barılıp atırǵan 
Ilimiy-izertlew jumıslarında, oqıwshılardıń ónimli pedagogikalıq 
iskerligin ámelge asırıwı ushın zárúr bolǵan kommunikativlik 
qábilet haqqında kóplegen pikir, kóz-qaraslar júritilgen.
Oqıtıwshı óz kásibine qızıqpasa, oqıwshılarda mehir-muhabbat 
bolmasa, olar menen qızǵın pikir alısa alıw qábileti yaǵnıy 
kommunikativlik ózgeshelikleri rawajlanbaydı. Uzaq jıllar 
dawamında pedagikalıq tarawında alıp barılǵan tájiriybeler 
kommunikativlik iskerlikte tabıslarǵa erisiw ushın, oqıtıwshınıń 
integral pánlerdin tiykarların hám oqıw-tárbiyalıq jumıslar 
metodikasın tereń biliwi jeterli emes ekenligin dálilleydi. Sebebi, ol 
bilim hám ámeliy kónlikpe hám bilimlerdi oqıwshılarǵa tek tikkeley 
janlı pikirlesiw quralı arqalı belgili shárti hám mazmunı sıpatında 
júzege keledi.
Insannıń turmıs tárizinde eń zárúrli quralı esaplanǵan pikir 
alısıw hár qanday kásiplik iskerliktiń barlıq túrlerinde bar. Biraq bir 
qatar kásip iyelerine (sonıń ishinde, pedagog, shıpaker, kórkem óner 
xızmetkeri t. b) ol kásiplik iskerliginde ápiwayı sonday-aq, joldas 
bolǵan tek ǵana kásiplik emes, bálkim kásiplik áhmiyetke onıń 
tiykarın quraytuǵın zárúr kategoriya bolıp sanaladı. Bul jaǵdaydı 
pikir alısıw insanlar ortasındaǵı ádet túsine engen ózara birge islesiw 
forması emes, bálkim kásiplik iskerliktiń tabısları, jetiskenliklerin 
támiyinleytuǵın kategoriya sıpatında da belgili. Ásirese, 
pedagogikalıq sheberlikte pikir alısıw zárúr funkcionallıq hám 
oqıtıwshı ushın kásiplik tárepten áhmiyetli qural bolıp ta sanalıp, óz-
ara tálim hám tárbiyalıq tásir quralı sıpatında júzege shıǵadı, bunda 
pikir alısıw zárúr shártlerine hám nızamlılıqlarına qosımsha 
wazıypalarına boysınıwına tuwra keledi.
Tájiriybeler sonı kórsetedi, hár qanday kásip iyesiniń adamlar 
menen kúndelikli óz-ara birgeliktegi sistemasında pikir alısıw óz-
ózinen bolatuǵın sıyaqlı. Belgili bir maqsetke qaratılǵan tálim-
161

---

tárbiyalıq proceste bolsa, pikir alısıw sociallıq wazıypaǵa aylanadı, 
nátiyjede oqıtıwshı pedagogikalıq pikir alısıw nızamlıqların puxta 
biliwi, kommunikativlik qábilet hám kommunikativlik mádeniyatqa 
iye bolıwı talap etiledi.
Ádettegi hám kásiplik kommunikativlik wazıypanı salıstırıp 
kórgenimizde, mısalı, dostıńızǵa qanday da bir gáp haqqında aytıp 
berip atırsız, atap aytqanda, qanday bir tamashalaǵan filimińiz 
haqqında, onıń mazmun hám ideyasın arqayın aytıp berip atırsız. 
Kóz aldımızǵa keltiremiz, Sizge usı wazıypanı auditoriyada, 
minberde turıp, oqıwshılar aldına shıǵıp sóylep beriw usınıs etildi. 
Siz 
kommunikaciyanı 
ámelge asırıw wazıypasın, dáslep, 
pikirlesiwdiń tábiyiy formaları ornına, kásiplik-funkcional 
juwapkershilik sezimin yaǵnıy kásiplik tárepten ádewir baǵıtqa 
shekem quramalasqan pedagogikalıq mazmunın dárhal sezemiz.
Kásiplik pedagogikalıq pikir alısıw degende, oqıtıwshı hám 
tálim-tárbiya procesi obektleriniń óz ara birgeliktegi sisteması 
túsiniledi, onıń tiykarǵı iskerlik mazmunı óz-ara xabar almasıw, 
shaxstı biliwı, tárbiyalıq tásir ótkeriw bolıp sanaladı. Oqıtıwshı bul 
procesti 
belsendilik