Ministry of education and science of the republic of kazakhstan

«YOUTH – DRIVING FORCE OF EDUCATION, SCIENCE AND SOCIETY» 
October 25-26, 2019 
қантын ашытатын және сүт қышқылын түзетін сүт қышқылды бактериялар дами 
бастайды, бұл сүттің қышқылдығын арттырады. Сонымен қатар, ақуыздың қышқылдық 
сипаты бар. 
Сүттің жылы күйінде сақтаса, қышқылдығы көтеріледі. Титрленетін сүттің 
қышқылдығын шартты Тернер градусымен Т 0 (Тернера) анықтайды. Шартты градус т ◦ 
деп 100мл сүтті бейтараптандыру үшін қажетті сілті (NaOH немесе KOH) миллилитр 
децинормальды ерітіндінің (0,1 н.) санын түсінеді. Индикатор фенолфталеиннің 1-
пайыздық ерітіндісі болып табылады. 
1.Сілтімен титрлеу. 
Фенолфталеин ерітіндісін және алынған қоспаны қызғылт бояу пайда болғанға 
дейін сілті ерітіндісімен титрлеу. Қосылған реагенттің екі еселенген көлемі (мл.) сүттің 
қышқылдық градустарының санына тең. 
Жаңа сүттің қышқылдығы 16-18 және 21 градустан жоғары болмауы керек. 
2. Қайнату сынамасы. 
Пробиркада бірнеше мл сүтті қыздырыңыз. 
Сүт қышқылдығы 23 градустан жоғары болған жағдайда ғана ұйытылады. 
Жұмыс барысы 
Бюреткаға NaOH немесе KOH децинормалды ерітіндісі құйылды. 
Сыйымдылығы 100 мл колбада 10мл зерттелетін сүт және 20мл тазартылған су 
өлшенді( титрлеу кезінде қызғылт реңкті анық ұстау үшін су қосылды) 
Қоспаға 2-3 тамшы фенолфталеин ерітіндісін қосып, мұқият шайқады. 
Бюреткадан (сілтінің деңгейін алдын ала белгілеп) тамшылар арқылы бір минут 
ішінде жоғалып кетпейтін әлсіз қызғылт бояу пайда болғанға дейін 0,1Н NaOH немесе 
KOH ерітіндісін үнемі араластырған кезде колбаға қосты. 
10 мл сүтке титрлеуге жұмсалған сілтінің миллилитр санын есептеді. 
Сүт қышқылдығын есептеу жүргізілді. 
Қорытынды: зерттелетін сүттің шартты градустарында қышқылдығын көрсету 
үшін (Т0) титрлеуге 10мл сүтке жұмсалған миллилитр сілтінің мөлшері 10-ға көбейтілді, 
яғни 100мл сүтке қайта есептеу жасады. Мысалы, титрлеуге 1,8 мл 0,1 Н сілті қосылды. 
Қышқылдығы: 1,8 * 10=180Т. демек, сүт балғын. 
2.2 Сүттегі ақуызды анықтау. 
Материалдар мен жабдықтар: колба на100-200мл, химиялық стакан на 100мл, 
бюретка, пипетка 10мл, шыны таяқша. 
Реактивтер: 
Сілтінің децинормальды ерітіндісі (NaOH). 
Фенолфталеиннің 1-пайыздық спирттегі ерітіндісі. 
Формалиннің бейтарап 37-40-пайыздық ерітіндісі. Формалиннің 37-40 проценттік 
ерітіндісіне(100мл) 1 проценттік фенолфталеиннің спирттік ерітіндісінің 3-4 тамшысы 
қосылады және үнемі шайқау кезінде 0,1 Н бюреткадан бозғылт-қызғылт бояу пайда 
болғанға дейін сілті ерітіндісін құяды. 
Жұмыс барысы 
10 мл сүті бар стақан 1-пайыздық фенолфталеиннің спирт ерітіндісінің 10-12 
тамшысы қосылды.Бюреткаға 0,1Н NaOH ерітіндісі құйылып, әлсіз-қызғылт бояу 
шайқалған кезде жоғалып кетпейтін пайда болғанға дейін сүтті титрлейді. 
Сол стақанға 2 мл бейтарап формалинді бюреткамен құяды. 
Ішіндегісін шыны таяқпен араластырады. Бастапқы титрлеу кезінде пайда болған 
қызғылт бояу жоғалады. 
Сынаманы сілтімен титрлеуді осындай әлсіз қызғылт бояу пайда болғанға дейін 
жалғастырды. 
Сүттегі ақуыз мөлшерін (пайызбен) есептедік, бұл үшін бейтарап формалин 
қосылғаннан кейін 10мл титрлеуге кеткен 0,1 Н сілтінің көлемін 1,94 коэффициентіне 

---

25