Ministry of education and science of the republic of kazakhstan

«YOUTH – DRIVING FORCE OF EDUCATION, SCIENCE AND SOCIETY» 
October 25-26, 2019 
Robinia regelu, Luguminosites cordifolia, Leguminosites sp., Myrtophyllum kapchagaica, 
Elaeagnus sp., Hippophae sp., Pistacia kornilovia, Rhus kostenkoi, Anacardiaceae gen. et sp., 
Ailantus confucii, Acer sp., Cedrella sp., Koelreuteria sp., Cornus dubius, Rhamnus sp., Paliurus 
zaporogensis, P. iliensis, Ziziphus miojujuba, Praxinus sp., Periploca kryshtofovichii, Lonicera 
miopcenica. Оның ішінде ағаштардың 36 түрі, бұталардың 16 түрі, лиананың 2 түрі және 
шөп тәрізділердің 3 түрі бар. ( Лавров, Раюшкина, 1983; Раюшкина, 1993).
2-сурет. Ақтауда табылған миоцен жануарларының кейбір түрлері: а-Lagomeryx 
sp., б- Prepalaeotragus actauensis, в- Gomphotherium angustidens, г- Paraceratherium 
zhajremensis 
Төмен қарай орналасқан ұсақ сары құмнан тұратын тұнбалардан олигоценнің 
соңында (24-25 млн жыл) тіршілік еткен алып мүйізтұмсықтың - Paraceratherium
zhajremensis Bayshashov, 1988 сүйектері табылды (Lucas, Bayshashov, 1996). Бұрын осы 
жерден табылған алып мүйзтұмсықтың Indicotheriidae тұқымдасы деп анықталған түрлері 
де осыған жатады. Бұл жануар бұрын Орталық Қазақстанның Жәйрем қазба орнынан 
табылған (Кудерина, Байшашов, Раюшкина, 1988), олардың биіктігі 5-6 м ұзындығы – 8 м 
жеткен. Алып мүйізтұмсықтар құрлықта тіршілік еткен сүтқоректілірдің ішіндегі ең ірісі, 
олар алғаш рет Орталық Қазақстанда табылып зерттелген (Борисяк, 1915, 1939), кейін
олар Монғол, Қытай және Пакистан жерлерінде табылды [9; 10].
Келесі қызыл балшықтан, алевриттен тұратын бетпақдала свитасының астыңғы 
қабаттарындағы ақшыл құмнан шошқа тәрізді - Suiformes, мүйізтұмсық тәрізді - Ergilia, 
крокодил - Crocodilia сүйектері табылды. Бұлар олигоценнің алғашқы кезеңдеріне жатады 
және тұнбаның литологиялық құрамымен түсі Орталық Қазақстанда зерттелген 
бетпақдала свитасымен бірдей [11; 12].
Ең төменгі эоцен кезеңінің жануарлары бұл жерден 1996-1997 жылдары Қазақстан-
Американ бірлескен экспедициясының жүргізген қазба жұмыстарының нәтижесінде 
табылды. Зерттеу нәтижесінде соңғы эоценнің ақбұлақ свитасының тұнбаларынан кем 
дегенде үш бронторидің сүйектері белгілі болды (3 ші сурет). Бұл жануардың сырт пішіні 
мүйізтұмсыққа ұқсағанмен бұдан 50-30 млн жылдар арасында тіршілік еткен басқа тұқым 
тармағына жатады. Табылған бронтотерий түрінің ерекшеліктерінен оның жаңа түр, жаңа 
туыс тобына жататыны анықталып, Ақтау тауының атымен – Aktautitan hippopotamopus 
Mihlbachler, Lucas, Emry and Bayshashov, 2004, деп аталды. Оның ғылыми сипаттамасы 
Халықаралық палеонтологиялық әйгілі баспа «American Muzeum novitates» журналының 

---

75