Ómir qáwipsizligi páni haqqinda tu`sinik. (2 saat)

Jer silkinıwde evokuatsiya aymaqlıq yaki regionallıq kóriniske iye boladi. Evakuatsiya ótkızıw waqtı jol transfort imkaniyatlari menen aniqlanadi.
Evakuatsiya islep shiǵarıw – aymaqlıq prinsip tiykarinda bir basqishta ziyanlanǵan aymaqlar jiynaw evokuatsiya punkitlerine jayıw arqali ámelge asiriladi.
Radioaktiv ziyanlanıwda evokuatsiya aymaqlıq yaki regionallıq tarizde, aymaqlıq TAM tiykarinda, ayrim obiekt (balalar úyleri, psixonevrologik midetsina oraylari, internet h.t.b)lerdi tiykarlanǵan halda ótkeriledi. Evokuatsiya eki basqishta: 1) Transforttan shiqqan jerde aralıq evokuatsiya punktlerine shekem. 2) aralıq evokuatsiya punktlerinen rejedegi orinlarǵa shekem ótkeriledi. Aralıq evokuatsiya punktlerinen “taza transfort”ǵa ótkizıw ámelge asiriladi.
Ximiyalıq avariyada tiykarinan sol aymaqqa jaqin jerde jasawshi xalıq waqit tiǵiz bolǵani ushin ádette, qáwipli aymaqtan alip shiǵip ketilmeydi, kerisinshe pana jerlerge hám germetiklanǵan bólmelerge jasirinadi. Qalǵan xalıq evokuatsiyasi júzege kelgen sharayattan kelip shiǵıp, tiykarinan piyada eń qisqa waqıt aralıqta ámelge asiriladi.
Selden qawipli aymaqlardan evokuatsiya sel aǵımi qáwpi júzege kelgende, payda bolatin waqıtta, ayrim jaǵdaylarda sel aǵımı toqtaǵannan soń evokuatsiya ótkerilıwı múmkin.
Evokuatsiyani aldinnan ótkerıw maxsetke muwapiq bolip esaplanadi. Sel aǵımi payda bolǵanda bolsa tezde (keshiktirip bolmaytuǵın) evokuatsiya ótkeriledi. Evokuatsiya tezligi sel tolqinniń belgilep qoyilǵan aymaqqa jetip kelıw waqtı menen aniqlanadi. Áddete bul waqıt 4 saatlıq aymaqqa shekem boladı, keyin bolsa haqiqiy qawiptiń júzege kelıwıne baylanisli. Evokuatsiya local yaki aymaqlıq kólemge iye bolip, 2 basqishta jıynaw evokuatsiya punktlerin jaymasda ótkeriledi. Sel taslap ketilgen úyler hám xalıq punktleriniń wayran qilǵaninan bolsa jıynaw evokuatsiya punktleri arqali rejelestirilgen aymaqqa alip ketiledi. Xabar berıw aldinnan (pragnoz boyinsha) yaki sel basi signal ústininen ótkennen soń beriledi.
Qar kóshkisi qáwipi bar aymaqlardan evokuatsiya qar kóshkisi túsıw qáwpi júzege kelgende, olar túsıw toqtaǵannan keyin ótkiziledi. Evokuatsiya aymaqlıq TAM tiykarinda shólkemlestiriledi hám rejeli harakterge iye bolıwı, buniń ilaji bolmaǵan jaǵdayda asıǵısli bolıwı kerek.