Mirzahalimov jahonmirzo mavzu: Mahsulot assortimentini boshqarish va ishlab chiqarish maromiyligi tahlili

Mahsulot ishlab chiqarish maromiyligining tahlili (ming so‘mda)

O‘n kunliklar	Hisobot yili			Maromiylik hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot		Reja bajarili shi, foiz		Maromiyli k hisobiga reja bajarilishi, foiz
	Biznes rejada	Haqi- qatda
1	2	3	4		5		6
1- chorak	25000	15000	15000		60		60
2- chorak	25000	20000	20000		80		80
3 chorak	25000	30000	25000		120		100
4-chorak	25000	40000	25000		160		100
Jami	100000	105000	85000		105		85

Korxonada mahsulot ishlab chiqarish maromiyligini ta’minlash yuzasidan yilning 4 ta choragi bo‘yicha bir xilda belgilangan. Lekin amalda, birinchi chorakda 10000 mln so‘mlik (15000-25000), 2-chorakda -5000 mln so‘mlik (20000-25000) mahsulot kam ishlab chiqarilgan. Uchinchi va to‘rtinchi choraklarda mahsulot ishlab chiqarish rejasi ortig‘i bilan bajarilgan. Maromiylik hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi 85000 mln so‘mni, maromiylik rejasining bajarilishi 85 foizga bajarilgan.

Sotish hajmini tahlili
Mahsulot ishlab chiqarish uzviyligi, davomiyligi ta‘minlanadi qachonki
ularni sotish to‗liq ta‘minlansa yoki to‗g‗ri yo‗lga qo‗yilsa. Ishlab chiqarish
murakkab jarayon-lekin sotish undanda murakkab jarayon. Shu sababli tahlilda,
mahsulot, ish va xizmatlarni sotish hajmini o‗rganishga alohida ahamiyat
qaratiladi.
Ishlab chiqarilgan va tayyor mahsulotlar qatoriga kiritilgan aktivlarni sotish
xo‗jalik faoliyatidan olinadigan daromadlarni asosiy manbasi hisoblanadi.
Mahsulot, ish va xizmatlarni sotilganlar qatoriga kiritishning quyidagi
shartlariga amal etiladi:
- korxona tovarlarga egalik qilishning xatarlari va afzalliklarining
ancha qismini xaridorga topshirgan bo‗lishi;
- daromad miqdori ishonchli darajada baholangan bo‗lishi;
- iqtisodiy naf kelajakda olinishi;
- bitim bilan bog‗liq, qabul qilingan yoki kutilayotgan xarajatlar, ishonchli
va aniq o‗lchangan bo‗lishi lozim25
.
Yuridik shaxslarga va yakka tartibdagi tadbirkorlarga mahsulotlarni sotish
faqat naqd pulsiz hisob-kitob bo‗yicha amalga oshirilishi mumkin. Ishlab chiqarish
joylarida tashkil qilingan yoki turg‗un savdo shaxobchalarida, o‗zining savdo do‗konlari orqali mahsulotlarni chakana sotish faqat nazorat-kassa mashinalari va
to‗lov terminallaridan foydalangan holda amalga oshiriladi.
Korxonalar aniq talablarga rioya qilgan holda tovar va mahsulotlarni
topshirishi (yuklab jo‗natishi), hamda ishni bajarish va xizmat ko‗rsatishni amalga
oshirishlari mumkin. Korxonalar tomonidan mahsulot va tovarlarni yuklab
jo‗natish, shuningdek‚ ishlarni bajarish yoki xizmatlar ko‗rsatish faqat xaridor va
buyurtmachilardan 15 foizdan kam bo‗lmagan miqdorda bo‗nak to‗lovlari
mavjudligidagina amalga oshirilishi mumkin26
.
Mahsulot, ish xizmatlarni sotishni tahlil etish orqali nafaqat muammolarni
aniqlash balki ularni hal qilish imkoni ham tug‗iladi. Sotishni tahlili oldiga
quyidagi vazifalar qo‗yiladi:
- rahbariyatning samarali boshqaruvi (taktik va strategik) qarorlarni qabul
qilish uchun zarur bo‗lgan ma‘lumotlar bilan ta‘minlash;
- savdoda daromad keltiruvchi tovarlar (ularning turi va tarkibini
kengaytirish), yo‗qotishlarga olib kelayotgan tovarlarni (ularni ishlab chiqarishni
qisqartirish va to‗xtatish) aniqlash;
- korxona (marketing, sotish) bo‗limlari faoliyat samaradorligini baholash;
- bozorni segmentlarga mos ravishda ajratish;
- oqilona marketing siyosatini yuritish.
Agar tahlil obyekti bo‗yicha bitta hal qilinmagan muammo mavjud bo‗lsa
siz albatta savdoni tahlil qilishingiz lozim.
Tahlil etishda sotilgan mahsulot hajmining umumiy o‗zgarishlariga,
dinamikasiga, sotilgan mahsulotlar tarkibiga, sotish hajmining o‗zgarishiga ta‘sir
etuvchi omillarga, eksport hajmiga muhim ahamiyat beriladi.