Mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti geologiya fakulteti geologiya yo‘nalishi

MIRZO ULUG‘BEK NOMIDAGI
O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI


GEOLOGIYA FAKULTETI


GEOLOGIYA YO‘NALISHI
1-BOSQICH TALABASI
KURS ISHI
Mavzu: O'zbekistonning xududining geologik
tuzilishi foydali qazilmalari


Bajardi:_______________
Qabul qildi____________
Toshken-2023
Reja
Kirish…………………………………………………………………..…....….3

1. 
   Zilzilaning vujudga kelishi.
   
   1. 
      Zilzila haqida umumiy tushuncha ………………..………….…......4
      
   2. 
      Zilzila turlaridan eng xavflisi (talofatlisi) tektonik zilzila ………....11
      

2. 
   Dunyo davlatlaridagi zilzila
   

2.1. Toshkent zilzilasi ……………………………….………………….16

2. 
   Yer silkinish oʻchogʻida suv taʼminotini tiklas …………………......21
   

Xulosa………………………………………………………………...…….27
Foydalangan adabiyotlari……...………….……………………………...28

Kirish
Zilzila, yer qimirlash — yer poʻstida yoki mantiyaning yuqori qismida toʻsatdan siljish, sinish yoki oʻpirilish roʻy berishi oqibatida vujudga keladigan va toʻlqinsimon tebranishlar tarzida uzoklarga tarqaladigan yer osti silkinishlari va tebranishlari. Sabablariga koʻra, tektonik, vulqoniy va oʻpirilish Z.lariga boʻlinadi. Yer poʻstining qar xil chuqurligida tabiiy kuchlar taʼsirida sodir boʻladigan silkinishlar tektonik Z.lar deyiladi.
Ular yer qaʼridagi harakat va jarayonlarning mahsuli boʻlib, bu jarayonlarning kinetik quvvat tarzida birdan (1 min.da) sarflanishi oqibatidir. Vulqoniy va oʻpirilish Z.lari tabiatda juda kam sodir boʻladi; ular kuchi jixatidan tektonik Z.larning eng kuchsizi bilan tenglashadi. Yer sharida sodir boʻladigan Z.lar soni yil davomida bir necha yuz mingga yetishi mumkin. Shulardan aksariyat koʻpchilik kismi seysmograflargina sezadigan kuchsiz Z.lar boʻlib, odamlar sezadiganlari bir necha mingga yetadi. Xalq xoʻjaligiga zarar yetkazadigan Z.lar esa bir necha oʻndan bir necha yuztagacha boʻlishi mumkin.
Bir yil davomida sodir boʻlgan hamma Z.lar natijasida taxminan 0,510" J kinetik quvvat ajralib chiqadi. Bu quvvat miqdori juda katta boʻlishiga qaramay, Yer qaʼrida sodir boʻladigan jarayonlardan ajralib chiqadigan umumiy quvvatning 0,5 % inigina tashkil etadi.
Yer pusti yoki yuqori mantiya qatlamidagi zilzila paydo boʻlgan maʼlum bir hajm zilzila oʻchogʻi, uning markazi deb hisoblangan nuqta esa gipotsentr, gipotsentrning yer yuzasidagi proyeksiyasi zilzila epitsentri deyiladi