Mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti geologiya fakulteti geologiya yo‘nalishi

Korxona va muassasalarda zilzila paytida ish toʻxtatiladi.
Elektr toki suv, gaz va bugʻlar toʻxtatilib, fuqarolar muxofazasi qismlaridagi ishchi va xizmatchilar oldindan belgilab qoʻyilagan joyga toʻplanadilar, boshqalar esa xavfsiz joylarda boʻladilar. Zilzila vaqtida uyda boʻlmagan fuqarolar uyga shoshmasligi, chunki oʻsha joy raxbarlarining koʻrsatmalarini diqqat bilan kutib, unga rioya etgan holda xarakat qilishlari kerak. Zilzila vaqtida jamoat transportining toʻla toʻxtatilishini kutib bolalarni, nogiron va qariyalarni tushirish kerak. Yurib ketayotganda sakrab tushib qolish yaramaydi, zilzila vaqtida jabrlanganlarga asosan yordamni fuqarolar muxofazasi qismlari beradi, lekin zarur boʻlgan xollarda axolining ham yordam berishi maqsadga muvofiqdir

Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Umumiy geologiya. Muallalif: Dotsent Ashirov Maqsud Botirovich
2. Чиникулов Х.Ч., Жулиев А.Х. Умумий геология, Тошкент, ИМР, 2011.
3. Общая геология. Под редакцией А.К.Соколовского. Том
4. Пособие к лабораторным занятиям, М.:, 2006.
5. Историческая геология: учебник для студ. высш. учеб. заведе­ний /Н.В.Короновский, В.Е.Хаин, Н.А.Ясаманов. — 2-е изд., пе­рераб. и доп. — М. : Издательский центр «Академия», 2006.
6. Долимов Т.Н., Троицкий В.И. Эволюцион геология. Т., 2007.
7. Исломов О.И., Шораҳмедов Ш.Ш. Умумий геология. Т., 1971.
8. Шораҳмедов Ш.Ш. Умумий ва тарихий геология. Тошкент, 1985.
9. Шораҳмедов Ш.Ш., Қодиров М.Ҳ. Умумий ва тарихий геоло­гиядан лаборатория машғулотлари учун қўлланма. Т., 1988.
10. Chiniqulov Kh. Litologiya (darslik). Toshkent, «Yangi asr avlodi», 2008
11. http:///www.wikipedia.ru
12. http://www.jeologi.tr
13. http://www.geologiya.az
14. http://www.materialsworld.ru
15. http://www.nordspeleo.ru
16. http://www.oilbook-bagrad.hoter.ru


Xulosa:
Zilzilaning yorilishi boshlangan er osti nuqtasi diqqat markazida yoki hipokenter hisoblanadi. Zilzilaning markaziy nuqtasi to'g'ridan-to'g'ri diqqat markazida joylashgan.
Zilzilalar markazida atrofida katta zilzila yuzaga keladi. Ushbu yoriq zonasi lopsided yoki nosimmetrik bo'lishi mumkin. Yırtılma, markaziy nuqtadan (radiologik) yoki rüptür zonundan biriga (yanal) yoki to'g'ri bo'lmagan otishlardan biriga teng ravishda tashqariga tarqalishi mumkin. Ushbu farqlar qisman zilzila yuzaga kelgan ta'sirlarni nazorat qiladi.
Zilzilalarni bashorat qilish mumkin emas , lekin ularning ayrim naqshlari bor. Ba'zan oddiy zilzilalar kabi ko'rinadigan bo'lsalar-da, zilzilalar oldidan o'tadi. Ammo har bir katta voqea, kichik miqyosda olib borilgan afsungarishlar to'plami bo'lib, ular mashhur statistikaga amal qiladi va prognoz qilinishi mumkin.
Plitalar tektonikasi zilzilalar yuzaga kelishi ehtimoldan holi emas. Yaxshi geologik xaritalash va kuzatuvlarning uzoq tarixini hisobga olgan holda, zilzilalar umumiy ma'noda prognoz qilinishi mumkin va xavfli xaritalar berilishi mumkin, bu joyning qaysi joyga tebranishi binoning o'rtacha umrida kutishlari mumkin.
Seysmologlar zilzilalarni bashorat qilish nazariyasini sinovdan o'tkazmoqda. Eksperimental prognozlar oylar mobaynida yaqinlashib kelayotgan seysmiklikni ko'rsatishda kamgina, ammo katta muvaffaqiyatlarga erishishga kirishmoqda. Ushbu ilmiy yutuqlar amalda ko'p yillardan beri qo'llanilmoqda.
Katta zilzilalar seysmik to'lqinlarni yuzaga keltiradi, bu esa kichikroq zilzilalarni uzoq masofadan uzoqlashtiradi. Ular yaqin atrofdagi stresslarni o'zgartiradilar va kelgusi zilzilalarga ta'sir qiladilar.