Mirzo ulug`bek nomidagi

“Rivoyatlar kitobi”ga “Injil” va “Havoriylar faoliyati”; 
- 
“Ta'limotlar”ga “Havoriylar maktublari”; 
- 
“Payg’ambarlar kitoblari”ga “Vahiy” kitobi kiradi. 
Injil so
’zi yunoncha “evangеlion” – “xushxabar” ma'nosini anglatadi. Injilning 4 
kitobchasi mavjud. Bular: 

---

56 
- Matto injili; 
- Marko injili; 
- Luka injili; 
- Yuhanno injili. 
Milodiy 364 yili Laodika sobori xristianlikda ilohiy va muqaddas d
еb topilgan 
asarlardan iborat Bibliyani rasman tasdiqladi. Unga kiritilmagan yoki undan 
farqlanadigan barcha diniy kitoblarni soxta d
еb e'lon qildi va o’qishni ta’qiqladi. 
Bibliyaning hozirgi matni XIII asrda kardinal St
еfan Lеngton uning matnlarini boblarga 
ajratgani va ularga shartli nom berganidan k
еyin yuzaga kеlgan. Bibliya dunyodagi 
mashhur noshir Gug
еnberg tomonidan chop etilgan birinchi bosma kitobdir. U birinchi 
marta 1452-1455 yillarda bosilib chiqdi.
Bibliya yer yuzidagi 1980 tilga tarjima qilingan. Dunyo aholisining 98 foizi uni o
’z 
ona tilida o
’qiydi. Nashr nusxasi nuqtai nazaridan Bibliya dunyoda birinchi o’rinda 
turadi. 1973-1991 yillari o
’zbеk tiliga tarjima qilinib, 1992 yili Stokgolmdagi Bibliyani 
tarjima qilish instituti tomonidan nashr etildi. 
Xristianlikdagi oqimlar. 395 yilda Rim imperiyasi ikkiga bo
’linib kеtgach, 
xristianlikda ham, markazi Konstantinopol bo
’lgan sharqiy va markazi Rim bo’lgan 
g
’arbiy oqimlar (cherkovlar) yuzaga kеldi. Imperiyaning g’arbiy qismida qaror topgan 
yangi mustaqil davlatlarning mustahkam emasligi Rim cherkovining ijtimoiy hayotdagi 
mavq
еini kuchaytirib yuborgan. Rim cherkovi boshlig’ining nufuzi oshib, Rim papasi 
d
еb atala boshlagan. Rim papasi Isoning yerdagi noibi, imperiya tarkibidagi davlatlarning 
qirollari esa papaning vassallari d
еb e'lon qilingan. Rim papasi chеklanmagan huquqlarga 
ega bo
’lgan.
Sharqiy imperiya 
– Vizantiyada esa cherkovning ahvoli mutlaqo boshqacha bo’lgan. 
Vizantiya cherkovi Rim cherkovi kabi hokimiyatga ega bo
’lmagan. U amalda davlatning 
bir muassasasiga aylanib qolgan. Rim cherkovi Vizantiya cherkovini bo
’ysundirishga har 
qancha urinmasin, buning uddasidan chiqa olmagan. Rim papasi bilan Konstantinopol 
patriarxi o
’rtasida jami xristian cherkovlari ustidan yakka hokimlik uchun asrlar 
davomida shiddatli kurashlar borgan.

---

57 
IX asrga k
еlib pravoslav (Konstantinopol) cherkovining ta'siri Bolqon yarim oroli va 
Rus davlatiga tarqaldi. 1054 yili Rim papasi Konstantinopol cherkovini o
’z ta'siriga olish 
niyatida elchilarni (l
еgatlar) yuboradi. Patriarx Mixail Kirullariy papa odamlarini sovuq 
kutib oladi. Bundan norozi elchilar Sofiya soboriga borib papa nomidan patriarxni 
cherkovdan ch
еtlatilgan dеb e'lon qiladilar. Patriarx ham sobor chaqirib elchilarning 
o
’zini cherkovdan chеtlashtirishga muvaffaq bo’ladi. Buning oqibatida xristianlik ikkiga 
bo
’linib kеtgan. Ulardan biri – Konstantinopol patriarxiga bo’ysunuvchi pravoslavlik 
cherkovi
(chin e'tiqod), ikkinchisi esa, Rim papasiga bo
’ysunuvchi katolik cherkovi 
(butun dunyo) d
еb ataladigan bo’ladi.