Mistik dindən elmi dinə doğru Dinlərin yaranması Ruhlar proroklar vəhylər Tanrı və allah nədir

külək  burulğanı,  istilik  gətirən    elektromaqnit  və  ya  digər  sahə  - 
hansı  ki  insanın  temperaturunu  qaldırır,  insanı  tər  basır,  -  kimi 
reallaĢırlar.  Güman  edildiyi  kimi  insanın  baĢ  beyni  vasitəsilə  əlaqədə 
olmayıb,  bunu  nəfəs  almaqla,  ya  onlar  enerjilərini  bərpa  edir,  yaxud 
insanın  daxilinə  girirlər.  (müĢahidələr  var).  Bibliyada  cinin  insana  və 
donuzlara daxil olması, Ġsanın onları çıxartması təsvir olunur (7). Ġnsan 
ölmə
 
prosesində,  yüksək temperaturda, lap ölümcül vəziyyətdə, dərin 
gipnozda, aritmiyanın uzun fasiləsində (yuxuda), eynilə mürgüləyəndə 
onlar  aktivləĢirlər  və  yaxud  insanın  ikinci  Ģüuru  aktivləĢir.  Ġnsanda 
bəzən  qaranlıq,  qara
 
paltarlı  (formasız,  Ģara  bənzər)  varlıq  təəsüratı 
yaradırlar.  Bu  zaman    real  Ģüur  zəifləyir,  alt  Ģüur  həyatla  əlaqəsini 
itirərək, ayılır və  bunları görür. Ġslamda insan ölərkən bu hadisəni belə 
qavrayırlar:  “əzrayıl  gəlib  canı  alır”.
 
Lakin  əslində  əzrayıl  yoxdur  o 
heç kimi canın almır. Doğrudan da, bu zaman adamlar belə varlıq görə 
bilərlər.  Məhz  psixikanın  xeyli  zəiflədiyi  hallarda  müxtəlif  məqsədli 

 
141 
ruhlar  insana  yaxınlaĢır,  sanki  onu    müĢahidə  edirlər.  Və  Yalnız 
Ģüuraltı (2-ci Ģüur) onları qavraya bilir. 
13. Onların insanın ailə  quruluĢuna oxĢar quruluĢu olması  fərz edilir. 
(müĢahidə  var). Dünyanı, insanları onlar idarə etmirlər. Onlar əsasən 
Ģüurun  çox  zəif  vəziyyətində,    lakin  Ģüur  altı  güclü  insanları  tapır, 
onlarla əlaqəyə  girirlər. Onlarla əlaqəyə meditasiya  ilə, mürgüləməyə 
baĢlayanda girmək olar. Lakin çox ağıllı adamla, nadir  kontakt  haqda 
məlumat  var.  Onlar  qruplara,  pillələrə  bölünə  bilər.  Görünür,  enerji 
səviyyəsinə görə bir - birindən fəqlənirlər, buna fiziki  əsaslar var.  
      
Enerji  informasiya  nəzəriyyəsi  deyir  ki,  onlar  ierarxik  pillələr 
əmələ gətirir və ən yuxarıda təmiz ruh – dünya zəkası  durur. Beləliklə 
yuxarıda  Allahı,  aĢağı  pillələrdə  isə    yaxĢı  və  pis    emosiyaları    əks 
etdirən  ruhları  yerləĢdirirlər
 
(4).  Bu  baxıĢ  Maxayana  buddizminin 
mövqeyi  ilə  uyğunur.  Nəinki  bu  pilləkəndə  ruhlar,  habelə  burada  
cinlər, mələklər adlanan və  ya adı olmayan  varlıqlar da  yerləĢə bilər.
  
Bu  baxıĢ,  tamamilə  özünü  aldatma  və  sadəcə  qədimdə  anlamadan 
qurulan  Allah  ideyasına  yeni  məna  tapmaqdır
. 
Hələ  bir  Ģəxsin  Ģəxsi 
probleminin  həllini  təklif  edən  –  məsləhət  görən  bu  mənbə  bu  həllin 
cəmiyyətin  bütün  digər  üzvlərilə  əlaqədar,  daha  rasional    formada 
təklif  etməmiĢdir.  Ona  görə  də  əgər  bu  mənbə  necəTanrı  hesab  oluna 
bilər  ki,  hələ  ki  o  cəmiyyətin  universal  və  optimal  birgə  yaĢayıĢ, 
icmalar  arası  davranıĢ  modelini  təklif  etməmiĢdir,  birinə  qayğı 
göstərməklə digərinin insan haqlarını, azadlığını pozmuşdur.
 
Buna 
ümumi  xeyirxah  funksiyalar  yazaraq,  hansı  ki  həyatda  hamı  üçün 
təsdiq  olunmur,  Tanrı  deyə  bilərikmi?  Əlbəttə  yox,  bu  mənada  bütün 
Bibliya  və  digər  müqəddəs  kitabların  bu  mənbəyi  Tanrı  hesab 
etməsinin səhv olması sübut olunur. Yəni həmin peyğəmbərlərin Tanrı 
ilə danıĢması olmamıĢdır – bu onların səhv anlamaqları, illuziyalarıdır.      
Müqəddəslərin  yuxuda görülməsini  necə izah etmək lazımdır? Onlar 
ən  azı  1000  il  bundan  əvvəl  yaĢamıĢlar.  Bu  görüntülər  onların  ruhu 
olmuĢdurmu?  Bu  sübut  kimi  qəbul  edilə  bilərmi  ki,  ruhlar  əbədi 
yaĢayırlar?  Çox uzaq bir insanı, məsələn, Adəmi, Nuhu seçib insandan 
gipnoz  altında  onları  necə  gördüyünü  soruĢsaq,  Ģübhəsiz,  müəyyən 
təsvir  alacağıq.  Bu  o  deməkdirmi  ki,  onların  ruhu  yaĢayır?  Görünür, 
burada  psixologiyanın  yuxu  haqda  nəzəriyyəsi  istifadə  edilməlidir. 
Bəli,  konkret  adamların  öz  yaxın  qohumlarını  yuxuda  görməsi  və 
konkret məsləhət və xəbər alması faktları var. Müqəddəslərin xəyalının 
gerçəkdən  gəlməsi  və  kontaktda  olması  -  əgər  olmuĢsa  -  onların  
energetik  kodunun  mövcud  olması  haqda  sübut  ola  bilər.  Bu  isə  belə 
xəyalların  daha  uzun  zaman  mövcud  ola  bilməsini  güman  etməyə 
gətirə bilər. Lakin onların görünməsi səbəbini onlar  haqda məlumatın 

 
142 
nəsillərlə  ötürülməsi,  hər  adamın    onlar  haqda  təsəvvürə  -yaddaĢa 
malik  olması  ilə  və  beyinin  (əlamətlər,  açar  sözləri  vasiəsilə)  obraz  
yaradıcı qabiliyyəti ilə əlaqələndirmək daha rasional olardı. 
14.  Təsvir  edilmiĢ  faktlar  içərisində  19,  26-cı    fenomenləri  xüsusidir, 
onun  qabiliyyəti  söz  -  ovsunla    və  fikirlə    təsir  deyil,  əsasən  kənar 
görünməz qüvvələrin vasitəsilə baĢ vermiĢdir. 
15.  Xəyali  varlıqların,  ölmüĢ  adamların  ruhlarının  (hələ  bunu  sadəlik 
üçün  ruh  adlandıraq)  daha  çox  məlumatlı  olmalarını  aĢkar  edirik, 
halbuki    ölməmiĢdən  əvvəl,  Ģübhəsiz,  onlar  bu  qədər  biliyə  malik 
olmamıĢlar.  Yadımıza    buddizmin  və  Hegelin  dünya  ruhu  –  dünya 
zəkası ideyası düĢür, sanki doğrudan da öləndən sonra insandan ayrılan 
həmin astral-mental hissə- ruh, görünür, həmin zəka ilə əlaqədə olur və 
biliklənir-  məlumatlanır  və  ruhi  bəĢəriyyət  üzvü    maddi-canlı 
bəĢəriyyətə  (üzvünə)  qohumluğu,  ailə  münasibətlərinə  görə  və 
simpatiyasına  görə  uyğun  insanları  seçərək  əlaqəyə  girir,  qayğı 
göstərir, məsləhət verir.  
16. Faktlar bizə dünyanın tək bir material dünyadan ibarət olmadığını, 
onun  bütöv  və    avtonom  hissələrdən  olduğunu  yenidən  göstərir.  Bu 
hissələrdən  biri  ruhlar,  təbiətin  və  canlıların  formaları,  surət,  obrazlar 
aləmidir.    Bu  aləm  məlumatları,  bilikləri,  qanunları  əhatə  edən  zəka 
xarakterlidir,  bu  zəka  fasiləsiz  artır  və  onun  idraklı  üzvləri 
məlumatlanırlar    və  canlı  varlıqlarla  bəzən  əlaqəyə  girərək  onlara 
müəyyən bilik  verir,  yol göstərir.  Oğru, qatil,  qəsbkar, paxıl, düzgün, 
ədalət sevən, əxlaqla yaĢayan  - hər cür insan özlərinə oxĢar belə xəyali 
varlıqlardan məsləhət, kömək ala bilər
.  
17.  Çox  ehtimaldır  ki,  Xıdır  Nəbi,    Küpəgirən  qarı,  və    digər  
millətlərin  mifologiyasındakı  oxĢar  personajlar,  məsələn,  ruslarda 
Baba  –  yaqa,  Finlandiyada  Halloven  haqda    əfsanələr  real  varlıqlar 
olmuĢlar.  Bunları  xalqlar  uydurmamıĢlar,  gördüklərini  demiĢlər.  Bu 
obrazların  siyahısını  tutmaq,  hekayələrini  yazmaq  və  dəqiq  analiz 
etmək  lazımdır.  Bu  bizə  dünyanı  dərk  etməkdə  kömək  edər.  Bu 
fenomenlər  hələ  dinlərdən  əvvəl  olmuĢ  və  rəvayətlər    yaranmıĢdır. 
Dinlər,  xüsusilə  teist  dinlər  yaranarkən  onların  yaradıcıları  bu 
faktlardan  istifadə  etmiĢ,  baĢa  düĢməmiĢ,  lakin  onların  hamısını 
uydurduqları  tanrı anlayıĢında əks etdirmiĢlər, özlərini isə rəqabət  və 
eqoizm  səbəblərinə  görə  ləğv  etmiĢ  söhbətlərdən  çıxarmağa  cəhd 
etmiĢlər.  Lakin  məqsədlərinə  nail  olmamıĢlar.  Xalqlar  öz  tarixlərini, 
rəvayət və nağıllarını unutmamıĢlar.
  
Nəticə.  
1.  Beləliklə,  bütün  toplanmıĢ  faktlar,  tarixi  məlumatlar,  bu  günkü 
müĢahidələr  ərəbcə  Allah  adlandırılan  obyektin  fövqəltəbii  mahiyyət 

 
143 
daĢımadığını, naməlum deyil, məlum, konkret məna daşıdığını və dərk 
edilən olduğunu sübut edir. Onun indiyədək  hesab edilən heç bir qeyri 
-  material  görsənən    varlıqla  oxĢarı  yoxdur.  O,  3  tərkib  hissəsi  kimi 
özünü göstərir. MüĢahidə və eĢidilən səslər, hisslər, fikirlər, habelə cin, 
mələk,  ruh  adlandırılan  heç  bir  Ģey  ümumi  bəĢəriyyət  üçün,  universal 
dünya üçün Allah hesab edilə bilməz və bu funksiyaları daĢımır, buna 
bir  dənə  də  sübut  yoxdur.  Lakin  hər  bir  sağlam  insan  eĢitdiyi  səsi, 
gördüyü  formanı  və  iĢığı  özü  üçün  xoĢu  gəldiyi  adı  verərək  fərdi 
köməkçi  dost,  (ilahi,  Tanrı,  Allah,  mələk)    hesab  edə  bilər.  Bu  onun 
Ģəxsi  iĢidir.  Əgər  o,  sabah  durub  desə  ki,  mənə  müəyyən  tapĢırıqalr 
verilib ki, baĢqalrını gərək öldürəm və bu milləti özümə nökər edəm, 
filan  ərazini  iĢğal  edəm  və  yaxud  hamı  mənə  inanmalıdır,    o, 
düĢünməlidir ki, baĢqasının da Allahı eyni sözü o biri tərəfə deyə bilər, 
Ģübhəsiz,  deyir  və    hər  zaman  demiĢdir.  Nəticədə  onlar  deyilən  səsə 
deyil,  real  münasibətlərə  baxaraq  maddi  güclərin  balansına  və  sülh 
Ģəraitində  yaĢamağın  daha  səmərəli  olmasını  aĢkar  edərlər.  Xarici 
mühitdən səslə, görmə vasitəsilə alınan məlumat digər insanları özünə 
tabe etmək aləti rolu oynaya bilməz. Burada heç kəsin aldığı məlumata 
uyğun  olaraq    baĢqasına    zorakılıq  etməyə  mənəvi  haqqı  yoxdur.  Bu 
mənada  Yəhudi  və  islam  ruhaniliyinin  Allahın  adına  yazdığı  baĢqa 
millətləri və insanları zorla tabe etmək və tabe olmayanları qırmaq və 
vergi  almaq  tələbləri  və  strategiyası  antihumanist  və  kökündən  səhv 
baxıĢlardır.  Burada  zorakılıq  və  qəsblər  üçün  Allah  adı  vasitə  kimi 
istifadə olunmuĢ,  qeyri  - etik hərəkət  olmuĢdur. Onların güman  etdiyi 
bu mənbə  Allah olmamıĢdır.  BaĢqa , Asiya mənbəli dinlərin və  daha 
qədim azad milli dinlərin əsaslarında  belə göstəriĢlər yoxdur. 
2.  Bu  məlumat  mənbələri  güman  ki,  görsənməyən  elektromaqnit  - 
bioloji  -    informasiya  strukturlardır  -  yəni  müəyyən  bir  ruhdur.  Bu 
sonuncular    az  öyrənilmiĢdir  və  sui  -  istifadə  obyekti  ola  bilməz. 
ÜmumbəĢəri əxlaq buna icazə vermir.  
Hamının  qəbul  edə  biləcəyi  ümumi  mənəvi  əxlaqi  dəyərlər  -  ədalət, 
davranıĢ  üçün  üstün  rəhbərlik    olmalıdır,  nəinki  xəyali  varlıqların 
iradəsi - tapĢırıq və məsləhətləri. Onlar  insanı
 
yoldan çıxara bilər. 
 
Dinlərin yaranması, ilkin fərziyyələr dövrü 
 
Yeni  neolit  dövründə,  təqribən  30  min  il  əvvəl  Bellin 
araĢdırmasına  görə  dinlərin  ilk  rüĢeymləri  yaranır    (8,).  Bundan  da 
əvvəl  insanın  ilk  qorunma  aləti  -  dəyənəyi  düzəltməsi,  sonra  çəkic  - 
daĢ,  kəsən  -  daĢ  düzəltməsilə    yaradıcılığı  -  elmin  ilk  biliklərinin 
yaranması  və  texnologiyanın  inkiĢafı  baĢlayır.    Ünsiyyətin  meydana 

 
144 
gəlməsilə  insanlar  öz  baĢlarına  gələn  ,  lakin  izah  edə  bilmədiyi 
görüntüləri, səsləri, surətləri, xəyali insanları, iĢığı, xarici kömək haqda 
məlumatları və hekayələri   bir-birilə bölüĢürlər.  
Vacib cəhət odur ki, bu zaman məhz canlı sistemin yaranması ilə  
insanın  canlı  sistemdən  bir  qol  kimi  ayrılıb  evolyusiya  prosesi  ilə 
birlikdə    bu  qeyri-  material    hadisələr  də  baĢ  verirdi.    Deyərdim  ki 
yəqin ki, məməlilər qrupu meydana çıxandan bu hadisələr də 
meydana
 
çıxdı,  həmin  heyvanlar  da  beyinləri  böyük  olduğu  üçün  görüntü, 
xəyallar  görürdülər.      Ġnsan  isə  danıĢmağa  baĢlayandan  sonra  bu 
məlumat  geniĢ  yayıldı,  təbii  olaraq  o,  həm  bu  hadisələrdə  iĢtirak 
edənlərin özlərində, həm də eĢidən insanlarda qorxu yaratdı. 
       Ġnsanların  danıĢması  mümkün  olandan  sonrakı  dövrlərdə 
görünənlərə  müxtəlif fərziyyələr irəli sürərək insanlar ruh, tanrı, cin , 
şeytan,  iblis  mələk,    adlarını  yaratdılar.    Yunan  və  Roma  allahları, 
habelə  sonrakı  tək ilahili  dinlərdəki  tanrılar nə üçün insan formasında 
təsəvvür olunurdu?  - bunun səbəbi  yəqin  ki,  insan formasında onların 
gözünə görsənən surətlər idi. Bu zaman ilk fərziyyələri Ģamanlar yaxud 
fenomenlərlə  qarĢılaĢanlar    irəli  sürür  və  onları  insanlara  inandırır  və 
zamanın  keçməsilə  bu  ideyalar  ehkama  çevirlir.  Yeni  nəsillərə  hazır 
formada  əzbərlədirlər.  MəĢğuliyyətlər  üzrə  ixtisaslaĢma  prosesi  getdi. 
Bu iĢlərlə məĢğul  olanlar- ilk Ģamanlar, kahinlər, sonra isə  daha çox 
elementdən ibarət din ( sitayiĢ, dünya baxıĢ, ictimai qanunlar, davranıĢ 
normaları)  və  dini  ruhanilər    yarandılar.  Din  dünyəvi  hakimiyyətlə 
paralel  meydana  çıxaraq    insan  düĢüncəsinə  məhdudiyyət  qoydu. 
“Bunu  düzəltmək  olmaz,  bu  dərmanı  içmək  olmaz,  belə  demək, 
düĢünmək  olmaz,  buna  Ģübhə  etmək  olmaz,    bunu  yemək  olmaz    və 
belə  etmək  lazımdır”  tələbləri  ilə  sanki  kiçik  uĢaqlara  ünvanlanmıĢ 
normaları ilə  o, cəmiyyəti idarə etməyə cəhd etmiĢdir. Əlbəttə, elm və 
din  paralel olaraq inkiĢaf etmiĢdir, bəzən elm  –  qədim Yunanıstanda, 
ġumerdə,  bəzi  dövrlərdə  isə  dini  ruhanilər  ideoloji    üstünlüyə  malik 
olmuĢdur,  bəzən  onlar  bərabər  olmuĢlar.  Dini  idarələr  daim  sirli 
hadisələr üzrə biliklərin  monoplisti olaraq çox asanlıqla bilərəkdən  və 
ya  bilmədən  öz  biliklərindən  sui  -  istifadə  etmiĢ,  əsil  mahiyyəti 
gizlətmiĢ  və  yaĢamaq  üçün  biznes  qurmuĢlar,  qırğınılar,  iĢğallar, 
müharibələr  törətmiĢlər,  deməli,  əxlaqi  və  mənəviyyatı  birinci  özləri 
pozmuĢlar.  Elm  adamları  isə  belə  etməmiĢlər,  öz  biliklərini  azad, 
xəbislik  etmədən  yaymıĢlar  və  biznes  və  hakimiyyət  haqda 
düĢünməmiĢlər. 
        Çox  böyük  ehtimalla  demək  olar  ki,  iudaizm,  xristianlıq  və 
islamın  yaranmasında  baĢqa  planetdən  gələnlər  də  iĢtirak  etmiĢdir  və 
yaxud onların kitablarına özgə planetlərdən gələnlərlə epizodlar əlavə 

 
145 
edilmiĢir
. 
Məsələn, Bibliyada Musanın yanan kolla danıĢması Sinayda 
ildırım və od içindən Allahın  çıxmas
ı, 
islamda  Məhəmmədin  meracı 
rəvayəti  və  Ġsanın  qəribə  hələ  indiyədək  təkrarı  olmayan  qabiliyyətlər 
göstərməsi,  Mariyanın  qız  qalaraq  mayalanması,  baĢqa  epizodlar  bu 
ehtimalı  əsaslandırır
. 
Bu  qədim  rəvayətləri  yenidən  tədqiq  etmək  və 
həqiqəti üzə çıxartmaq, bu dinlərdəki mistikanı, Ģər ruhların və  yaxud 
nəsil, qəbilə ruhlarının insan  formasında allah adından baĢqa insanlara 
millətlərə qarĢı Ģər göstəriĢlərini seçib təmizləmək lazımdır. 
      ġübhəsiz,  bizim  qulağımızı  uĢaq  vaxtdan  elə  doldurublar  ki,  biz  
düĢünmədən  -avtomatik  olaraq  tanrı  və  ya  allah,  Ģeytan,  mələk  və  s. 
ağlabatmaz anlayıĢlatrı qəbul edirik və bu :  Allaha təvəkkül, yaxşısını 
allah bilər, allah haqqı, şeytan etdi, şeytana nələt  ifadələrini iĢlədirik. 
Lakin  bu  ifadələrin  mənasını  dəqiq  bilmirik.    Elm  və  texnologiyanın 
inkiĢafı,  bizim  qarĢılaĢdığımız  faktlar,  bizi  inandırmağa  çalıĢan 
ruhanilərin  sözünə  baxmadan  bizi  yenidən  düĢünməyə  vadar  edir. 
Əlbəttə  onlar  axı  kimdirlər  ki,  bilik  üzərində  monoploliyaya  malik 
olsunlar.  Bizə  qadağanlar  qoysunlar.    Bu  hətta  çox  gülünc  səslənir. 
Məgər  bizim  ağlımız  çatmır  ki,  sərbəst  düĢünək  və  ağlla  Ģeylərə, 
hadisələrə  qiymət  verək  ?  Bu  gün  bu  imkanlar:  təhsil,  biliklərə  giriĢ, 
internet imkanları hamıya verilmiĢdir. Əgər biz bu ruhanilərin sözü ilə 
yaĢayacağıqsa,  bəs  biz  ağıl,  öyrənmək  qabiliyyətimiz  nə  üçündür?  
Renesans  və  maarifçilik  dövrü  gözümüzü  elə  açmıĢdır  ki,  biz  bizim 
Ģüurumuz  üzərindəki  diktaturanı,  quldarlıq  və  feodalizm  dövründən 
gətirilmiĢ köhnə, sübutsuz dini fərziyyələri  qəbul edə bilmərik. Zaman 
keçdikcə  ağıl  və  biliyin  artması  qanunu  bu  mülahizəni  müdafiə  edir. 
Bütün ağıllı bəĢəriyyət sirli fenomenlərin izahını bilmək istəyir. 
 
Ruhlar 
 
          Ruh  anlayıĢı    hələ  də  mücərrəd  qalır,  o  görünür  psixologiyanın 
hesab  etdiyi  kimi  Ģüur  deyil,  nə  isə  baĢqa  Ģeydir.  Bəlkə  energetik 
mahiyyət  sahəsidir,  Ģüurun  (psixika  və  ağılın)  müəyyən  daĢıyıcıda 
həkk olunmuĢ və müstəqil qala bilən qısa kodudur?  
        Istəniln halda hesab edirəm ki, ruh anlayıĢı dəqiq deyildir. Bütün 
canlı  aləmin,  habelə  cancız  aləmin  surətləri  mövcuddur.  Canlıların 
surəti isə əlavə olaraq öz originallarına oxĢar olaraq Ģüurludur,  ruhun 
tam anlayıĢını bioloqlar, fiziklər, ekstrasenslər, spiritualistlərin iĢtirakı 
ilə  birgə  tapılmasını  siz  gənclərə  həvalə  edirəm.  Əlbəttə  müasir  elm 
yalnız  insanı  Ģüurlu  varlıq  sayır.  Əslində  mənim  fikrimcə  bütün 
heyvanlar  hansı  ki  əsəb  sisteminə  malikdir  və  özü  mühitin  təsirinə 
reaksiya verə bilirsə, onları Ģüurlu adlandırmaq lazımdır, hətta bitkləri 

 
146 
də  belə  adlandırmaq  mümkündür.  ġüurluluq  dərəcəsi  anlayıĢı  irəli 
sürməklə əlbəttə insanı müəyən hallarda  ən çox Ģüurlu varlıq saymaq 
olar.  Hətta  bunun  özü  də  həmiĢə,  hər  zaman  deyil,  yalnız  həmin 
subyektin  müəyyən  dövrlərində,  müəyyən  mühitdə  belə  hesab  oluna 
bilər. 
      Hilolizm  nəzəriyyəsinə  görə  bütün  varlıqlar,  materiya,  cisim  və 
canlılar hamısı ruha malikdir. Lakin ruh nəyə deyirlər? Hansı növ ruhu 
deyirlər? Bu  naməlumdur.    
      Vacibdir  qeyd    edim  ki,  ruhun  bitki,  heyvan  və  ilahilərə  keçməsi 
haqda  buddizm,  metempsixoz  və  deizm  nəzəriyyələri  -      böyük 
dərəcədə doğru çıxır. 
       Aristotel  ruhu  3  pilləyə  bölürdü  :  a)  qida  məhsulu  (nitritive)-  bu 
bitkilərdir;  hissiyatlı  (sensible)  -  bu  heyvanlardır;  və  ağıllı  (rational)- 
insanlardır.(5, s.182 ) 
        Müasir  qəribə  hadisələri  öyrənərkən    qədimdən  bizə  kitablar 
vasitəsilə  çatmıĢ  fövqaladə  hesab  edilən  hadisələrin  oxĢarlığını  aĢkar 
edirik.  Bu  günkü  baĢ  verən  hadisələrin  reallığına  baxaraq  onların  da 
doğru  ola  biləcəyi  mülahizəsinə  gəlirik.  Məsələn,  Bibliyada  ....  allah 
Ġakovla  güləĢir,  ondan  Ġsrail  adını  alır  (7,  bıtıe 22-32    bibliya).Təsvir 
edilən müasir qəribə hadisələrdə belə oxĢar faktlar vardır (bax fakt 18, 
səh12). Lakin deməliyəm ki, qədim izahları kənara qoymalıyıq - hansı 
müqəddəs kitabda  yazılmasından asılı  omayaraq, çünki  o müəlliflərin  
biliyi az idi, hələ bunları izah verə bilməzdilər. Lakin mən deməliyəm 
ki,  artıq  bu  hadisələrdə  heç  bir  fövqaladə  gizli  bir  məna  yoxdur,  hər 
Ģey aydındır. 
      Fransa, Fatima kəndi, 21-ci əsrin baĢlanğıcı, üç qız  tarlada olarkən 
gözlərinə üç qadın sataĢır, onlardan biri müqəddəs Mariyadır. Mariya 
qızlarla danıĢır və ona Ġsanın yaxın zamanlarda gələcəyini söyləyir və 
gələcəkdə olacaq bir neçə digər hadisəni də xəbər verir. Bu hadisə də 
mümkündür. Bunu izah etmək olar.
 
       20-ci  əsr,  budur,  bir  Almaniya  Ģəhərində  poçtalyon  ölür.  Lakin 
sonra  onun  xəyalı  həmiĢə  kafedə  oturduğu  yerdə  görünür.  O  qapını 
açır,  həmiĢəki  kimi  çiynindən  poçtalyon  sumkası  asılmıĢdır  və  öz 
yerinə  gedib  oturur,  baxır,  bir  azdan  durub  gedir.  Bu  səhnəni  hamı 
müĢahidə  edir.  Lakin  ona  yaxınlaĢıb  kontakta  girmək  istərkən  o  yox 
olur. Bu hər iki misaldakı bir momentə fikir verin, onlarla kontakt baĢ 
verən  an  onlar  yox  olurlar.  Bunu  izah  etmək  lazımdır.  Görünür, 
görünməz  halda  belə  obraz,  yaxud  ruhlar  enerjisiz  olurlar,  yalnız 
enerjini  hansı  üsullaca  aldıqda  görünən  olurlar,  lakin  kontakt  zamanı 
enerjinin boĢalması baĢ verir və görüntü gözdən itir. 

 
147 
       Budur,  bir  kiĢi  uzanıb  yerində  yatır,  səhərə  yaxındır,  o  oyanır. 
Pəncərədən  bir  qadın  silueti  görünür,  onun  üstünə  gəlir,  kiĢi  nə  qədər 
onu sözlə, əli ilə  qovsa  da, təsir etmir, iĢığı  yandırır, o  yox olur;  kiĢi 
yanına  növbəti  dəfə  ağac  qoyur  və  onunla  özünü  müdafiə  edir,  bu 
zaman  qadın-  surət  geri  çəkilir.  Demək,  həmin  görüntü  Ģüurludur, 
anlayır, reaksiya verir. 
        Bir orta yaĢlı adam iĢə gedir, çay üstündə olan körpünü keçərkən 
o iki gənc oğlan və qız xəyallarını görür, onlar bu kiĢi ilə əylənir, onu 
ələ salırlar. KiĢi evə qayıdır və 2 ay xəstə yatır, heç bir dərman kömək 
etmir,  nəhayət  özünə  gələndə  həmin  baĢına  gələn  hadisəni  danĢır. 
Bundan  sonra  bu  adamda  qəribə  davranıĢlar  və  görüntülər  müĢahidə 
edilir. Bir zaman deyir: “ bu arvadları buradan qovun, bunlar niyə bura 
toplaĢıb namaz qılırlar”?; digər bir vaxt öz-özünə danıĢarkən o deyir: “ 
Ə, sən mənə bir həftə vaxt verirsən”?! - sonra bir həftə yatır və həmin 
vaxt  çatanda  ölür.  Izahat.  Həmin  Ģəxs  körpüdə  olarkən    görünməz  2 
ruh  onu  qorxutmuĢdur.  Sonra  o  2  aydan  sonra  özünə  gələndə  bu 
hadisəni  xatırlamıĢdır.  Bu  dəfələrlə  sübut  olunmuĢdur  ki,  belə  ağır 
psixi  vəziyyətdə  görünməz  ruhlar  aktivləĢir  və  insanı  əhatə  edirlər. 
Lakin onlar gələcək haqda məlumatlıdırlar, biri ona bir həftədən sonra 
öləcəyini  deyir,  bu  Ģəxs  isə  inanmır  və  ona  istehza  edir.  Nəticədə  1 
həftədən sonra o ölür. Bu hadisədə özünə təlqin olmamıĢdır, çünki bu 
adam  suever  deyildi,  heç  bir    fövqaladə  Ģeyə,  dinə  də    inanmırdı  və 
göründüyü kimi həmin ruhu da qovmuĢ, ona inanmamıĢdır. 
        Görünür  ki,  ruh  ayrıca  olaraq  ölüyə  daxil  olaraq  onu  diriltməyə 
qabil  deyildir.  Belə  olsaydı  insanlar  heç  ölməzdi,  gəzən  ruhlar  onu 
canlandırardı. Bibliyada Ġsa ölünü diriltmiĢsə, bu o deməkdir ki, həmin 
ölü  klinik  ölümdə  olmuĢdur  və  onu  insani  bioloji,    düĢüncənin  enerji 
qüvvəsi cana gətirmiĢdir - Ġsa enerji və həyat daĢıyan söz gücü ilə onu 
diriltmiĢdir.  Bu  mümkün  hadisədir.  Lakin  hər  ölmüĢ  canı  yenidən 
diriltmək  mümkün  deyil.  Onun  diriləcəyini  və  bunun  mümkünlüyünü  
Ġsa bilmiĢdir.  
         ZərdüĢt təlimi  ruhları 3 yerə bölür: 1. Ġnsanı Ģəxsən qoruyan ruh, 
2. Qəbilə ruhları, 3. Əcdad ruhları. (1, 95). Altayda habelə yer və dağ  
ruhları haqda inanclar vardır. Avesta deyir: ata-baba ruhları- fravaĢlar 
insan  yaranmamıĢdan  əvvəl  mövcud  olmuĢdur  və  bütün  həyatı  boyu 
onu  müĢayiət  edir.  Ahura-Mazda  yaratdığı  bütün  varlıqlara  fravaĢlar 
təyin  etmiĢdir ki,  onları  bədxah ruhlardan və  Ģeytanlardan qorusunlar. 
Hər  adamın,  evin,  kəndin,  suyun,  torpağın  belə  qoruyucu  mələyi  – 
fravaĢı var (9, s.100 ). ZərdüĢtün fikirləri, müəyyən edirəm ki, düzgün 
müĢahidə  nəticədir.  Digər  varlıqların  da  belə  mələyi  olmasını, 
Ģübhəsiz,  sübut  etməyə  qabil  deyilik.  Deyə  bilərəm  ki,  insanın 

 
148 
qoruyucu mələk adlandıran bir varlıqla əlaqədə olmasını öz həyatımda 
müəyyən etmiĢəm. ZərdüĢtün bu fikirlərində böyük bir həqiqət vardır. 
Belə  ki  döğrudan  da  1-ci  hissədə  dünyanın  tərkib  hissələri  haqqında 
danıĢarkən  3  dünya  olmasını  aĢkar  edirik.  Onlardan  biri  surətər, 
formalar, ruhlar dünyasıdır ki, çoxlu sübutlara əlavə olaraq ZərdüĢtün 
də fravaĢlar ideyası bu dünyanın olmasını təsdiq edir. Yəni  ZərdüĢtün 
dediyi  hər  Ģeyin  qoruyucu  mələyi  elə  onların  surətləridir-formalarıdır 
ki, görünür, Ģeylər : yer və göy cisimləri, canlılar, təbiət özünün surət 
kopiyası  ilə  daim    əlaqədədir.  Bu  mələk  adlandırılan  obyekt  qeyri  - 
müəyyən, göydən düĢmə deyil, kim tərəfindənsə təyin edilmĢ xidmətçi 
deyil, görünür, elə həmin Ģeyin öz surət -formasıdır. 
           Ruh  adlandırılan  Ģeyin    simmetriya  qanununa  görə  (cisim  - 
anticisim)  habelə  müĢahidələrə  görə  insanın  xəyali,  əks  bədəni  və  ya 
astral - mental qabığı ola bilməsini fərz etmək olar. Bu halda onun nə 
üçün  aqressiv  olması  izah  oluna  bilər.  Fərz  etmək  olar  ki,  insanla 
paralel  olaraq,  görünür,  onun  doğulduğu  zaman  onun  müxtəlif  tip 
bədənsiz surətləri, anticismi də formalaĢır. Ġnsan  bioloji  elektromaqnit 
sahəsinə  malikdir.  Bu  insanın  hüceyrəsinin  titrəyiĢi  -  həyatı  ilə    və 
onun  damarlarından  qan  və  limfanın  axması  ilə,  onlar  ionlaĢmıĢ 
olduqlarına  görə  elektromaqnit  sahəsi    və  Ģüalanma  yaradırlar.  Ġnsan 
öldükdə,  görünür,  enerji  mənbəyi  kəsildiyinə  görə  bu  sahə    onun 
beynindəki  yaddaĢla  birlikdə  görsənməyərək həmin ərazidəki  yaxın 
bir  əĢyaya,  ya  fəzaya  keçir,  lakin  uzaqlara  getmir,  nəsillə  birlikdə 
müəyyən  müddətə  qədər  qalır.  Bunu  ruh  adlandımaq  çox  çətindir. 
Məsələ belədir ki, insan öləndə təkcə bir uçucu sahə ayrılmır. Bunların 
bir  neçə  olması  ehtimalı  var.  Onda  onların  hansına  ruh  demək 
lazımdır? ZərdüĢtlüyün
 
əsas kitabı Avesta insanda ruh adlana biləcək 5 
qüvvəni  təsnif  edir.  1.  Ahu  ölməz  ruh,  insan  öləndən  sonra  göylərə 
gedir və əbədi yaĢayır. O insanın yaranıĢdan əvvəlki mənəvi simasıdır, 
insan yarandıqda  də insan qəlbinə girir, o pis əməlli olarsa div adlanır. 
2.  Can  –hərarət  qüvvəsi.  Ġnsanla  birlikdə  yaranır  və  öləndə  ölür.  3. 
Dayena  -  Ģüur, vicdan mənasını verir, insan bədənindən asılı  deyildir. 
Ġnsanda  müvəqqətidir,  yaxĢı  əməli,  pis  əməldən  ayırmaq  üçündür.  4. 
Buz-  (bue),  bu  qüvvə  insanda  havizəni,  yaddaĢı  və  idrakı  qoruyur,  
insanla birgə yaranrır, insan öləndən sonra mənəvi dünyaya qayıdır. 5. 
Urvan- can. Onun vəzifəsi uğurlu iĢi, düĢüncə və davranıĢı seçməkdir. 
Ġnsan öləndən sonra onun canı yaxĢı əməlli olarsa mükafat,  pis əməlli 
olarsa cəza alır ( 1, s.85). 
         Ruhun  insan  öləndən  sonra  göyə  qalxaraq  nazik  materiyaya 
keçməsini  deyən  (burada  da  bir  vahid    fikir  yoxdur)  hinduist-buddist 
nəzəriyyəsini  qəbul  etsək,  nə  üçün  onun  göydə  deyil,  insanlar  içində 

 
149 
olması  sualına  cavab  tapılmır.  Və  nə  üçün  məhz  göydə  olmalıdır? 
Buna  sübut  yoxdur,  o  nədirsə,  göydə  iĢi  yoxdur,  o  yerdə  insanlarla 
əlaqədardır.  Göydə  onun  üçün  maraqlı  bir  Ģey  yoxdur.  Ruhun  nə 
olması təbiəti yenə də tam aydın deyil. 
        Enerji  informasiya  nəzəriyyəsinin  müdafiəçisi  parapsixoloq 
Medvedev dünyanı 4 yerə bölür:  
1. Sıx fiziki materiya dünyası. 2. Astral dünya. Öləndən sonra insandan 
ayrılan  emosional  ruhlar:  yuxarı  səviyyədə  məhəbbət,  sevgi  ruhları, 
aĢağı  səviyyədə  qəzəb,  paxıllıq  ,  pislik  ruhları  yerləĢir    və  burada 
evolyusiya  edir,  bu  emosialardan  təmizlənir  3.  Mental  dünya.  Bu 
Ģüurlu    varlıqların  düĢüncəsilə  yaranmıĢ  və  energetik  vibrasiyası 
dünyasıdır. Burada emosialardan təmizlənmiĢ ruhlar yerləçir ki, mental 
xarakterlərindən  də  azad  olsunlar.  4.  Yüksək  vibrasiyalı  təmiz  ruhlar 
dünyası  -  ilahi.  Bu  nəzəriyyə  insanı  da  4  qatdan  ibarət  hesab    edir: 
fiziki  bədən,  efir  bədəni,  astral  bədən,  mental  bədən,  hansı  ki  qatlar 
formasında fiziki bədəni əhatə edir (4, s. 6-11). Müəllifin mövqeyincə 
ruhlar enerji infomasiya strukturları olmaqla məhz insanın atral-mental 
oboloçkasından  ibarətdir.  Daha  ümumi  formada  müəllif  dünyanı  iki 
dünya  kimi  təsvir  edir:  fiziki  dünya  və  astral  -  mental,  yəni  ruhlar 
ierarxiyası  dünyası,  hansı  ki  onun baĢında dünya zəkası  –allah durur.
 
Qeyd  etmək  istərdim  ki  enerji  nformasiya  nəzəriyyəsi  bu  müəllifin 
təsvirində  buddizmin,  induizmin,  zərdüĢtlüyün,  platonizmin,  obyektiv 
idealizmin müasir modernləĢdirilmiĢ formasıdır. Və dünyanı obyektiv 
və  tam  təsvir  etmir.  Fiziki  cisimlərin  surətləri,  qeyri  -  material  fiziki 
keçid  hissəcikləri necə olsun? Yəni bu mənada Mənim irəli sürdüyüm 
dünya strukturunu daha düzgün hesab edirəm, hansı ki ibarətdir: 
 1.  Material  dünya  2.  Keçid  dünyası  3.Surətlər,  formalar  və  ruhlar 
düyası
. 
       Bu  gün  fakt  budur  ki,  doğrudan  da  ruhlar  vardır  və  onlar  canlı 
insanlarla  bəzən  əlaqəyə  girirlər    və  öz  Ģəxsi  mənafeyini  irəli  sürərək 
öz arzusunu yerinə yetirməyə sövq edirlər. Hər biri öz əlaqəyə girdiyi 
adama, məsələn, biri KriĢnaya sutayiĢ etməyi, biri Ġslama, biri Ġsaya və 
baĢqa biri digər dinə sitayiĢ etməyi  tapĢırır. ġübhəsiz sitayiĢdən baĢqa 
digər tapĢırıqlar da verirlər. Ateist ruhlar da sitayiĢ etməməyi, dünyanı 
ağılla  dərk  etməyi  tapĢırır.  Son  zamanlar  2010  ildə  belə  faktlar 
Azərbycanda    xeyli  çoxalmıĢdır.    Bu  sadə  faktlar  belə  mülahizəyə 
gətirə  bilər  ki,    buddist,  induist  və  enerji-  informasiya  nəzəriyyəsinə 
görə ruhi aləmin baĢında ümumi xalis və təmiz müqəddəs ruh - allah 
durur və bütün ruhlar ondan törəyir, insanlara keçir. Lakin bu   postulat 
səhvdir  -  sübutsuzdur.  Orada  heç  bir  ümumi  vahid  ruh-allah  yoxur  - 
olsaydı, o eyni göstəriĢi verərdi, bəĢəriyyəti bədbəxtlik yolundan xilas 

 
150 
edərdi.  Əgər  o  hər  iĢin  elə  belə  qalmasına  80  %  dünya  əhalisinin 
zülümdə,  20%  -in  isə  var  dövlətdə,  təmin  olmuĢ  həyat  yaĢamasına, 
dünyanın  və  bəĢəri  inkiĢafın  elə  belə  getməsinə  çalıĢırsa,  o  bizim 
nəyimizə  lazımdır?  Deməli,  biz  iĢimizi  onsuz  qurmalıyıq.  Bu  fikri 
insanlara  diqqətlə  anlayıb  qəbul  etmələrini  və  yalan  təlimləri  rədd 
etməyi  tövsiyyə  edirəm.  Kim  əks  sübutlar  tapa  bilərsə  desin-belə 
sübutlar yoxdur!  
         İnsanlar,  cəfəng  ideyalardan,  cəfəng  fəlsəfədən,  cəfəng 
ideologiyadan,  uydurmalardan  xilas  olmağın  vaxtı  gəlmişdir!  Ağılla 
yaşayın,  ağılla  dünyanı  dərk  edin,  fırıldaqçılrın  xidmətçisi,  istismar 
obyekti  olmayın!  Bilin,  bu  gün  yaradılmış  ideologiyaların,  ictimai 
nəzəriyyələrin, 
dini 
təlimlərin 
99%-i 
yalana, 
hiyləgərliyə, 
dominantlığa,  şəxsivə  dünya    hakimiyyətinə,  varlanmağa,  istismara  
xidmət  etmək  üçün,  cəmiyyəti  aldatmaq  və  vasitə  kimi  istifadə  etmək 
üçün yaradılmışdır. Elə bir azad rəsmi elm yoxdur ki, sizə əsil sosial -
siyasi  fəlsəfi    həqiqətlər  haqqında  təlim  versin,  nəzərəiyyə  yaratsın, 
sizin  mənafeyinizi  güdsün.  Xoşbəxtliyə  çıxmaq  üçün  siz  elmi,  xüsusilə 
ictimai  humanitar  elmləıri  dövlətin,  korporasiyaların  və  dinlərin  
tabeçiliyindən  çıxarın,  xalq  kollektivinin  idarəsinə  verin  və  ya  
hamılıqla  öz vəsaitinizlə azad elmi idarəni yaradın, kömək edin, o da 
bütün xalqa, bəşəriyyətə  xidmət etsin. 
      Fərz etmək olar ki, ruh adlanan varlıqlar ancaq insanla əlaqədardır 
-  ya  insanın  əks  surətidir,  ya  öləndən  sonra  bədəndən  çıxan  candır. 
Platon  da  bədənsiz  varlıqlar  olduğunu  demiĢdir    və  onlardan  ikisi  ilə  
söhbət  etdiyi  rəvayət  edilir.  Pifaqor  isə  ruhlardan  deyil,  maddi,  keçid 
və  surətlər  dünyasndan  məlumat  alırdı,  lakin  elə  bilirdi  ki,  ruhlardan 
alır. Buna etiraz etməyə səbəb yoxdur.  
       Nəticə olaraq faktlardan belə məlum olur ki, insanın sağlığında da 
onun  surəti  –  forması  mövcuddur.  O  gecə  yatanda  ondan  ayrıla  bilir. 
Bundan  baĢqa  insanda  həyatı  boyu  əlavə  Ģəxsi  Ģüur  formalaĢır  və 
idrakın  yaranmasına  Ģərait  yaradır  və  onu    özündə  daĢıyır.  Öldükdən 
sonra  bu  Ģüur  və  idrak  da  energetik  bədən  və  əsəb    sistemi  məhv 
olduğu üçün itir. lakin insanda ĠĠ Ģəxsiyət alt –təhtəlĢüur əbədidir və o 
da öldükdə ayrılır, insanın görünməz forması ilə birlikdə olur. Demək, 
insanı 1.fiziki bədəndən 2. əsas Ģüur-idrakdan 3. 2-ci Ģəxsiyyətdən və 
4.  surət  formadan  hesab  etmək  olar.  Surət-  forma  isə  çox  günan  ki 
astral, mental, həndəsi insan formasıdır.  
Qəribə  faktlar bölməsində  (səh 18) ruhlar haqda  çoxlu  faktlara diqqət 
verin.