Mámleketlik universiteti ekologiya hám topıraqtanıw kafedrası

4.3. Tarqatpa materiallar
Xo’jayli tumanidagi paxta tozalash zavodining jolashish xaritasi.

Xo’jayli paxta tozalash zavodidan atmosfera havosiga chiqayotgan changning miqdorini ond-86 me’yoriy xujjatiga asoslanib xar hil masofaga tarqalish hududlarini aniqlash.
Ishdan maqsad: Talabalarga sanoat korxonalari va avtotransport korxonalaridan atmosferaga chiqariladigan chiqindilar miqdorini xisoblash yo’llarini o’rgatish.
Reja:

1. 
   Atmosferadagi ifloslantiruvchi moddalarning maksimal miqdorini anqlash.
   
2. 
   X_m – masofadagi ifloslantiruvchi moddalarning konsentratsiyasini aniqlash
   
3. 
   Chiqindilarni ruxsat etilgan miqdorini (REM) aniqlash.
   

ATMOSFERADAGI IFLOSLANTIRUVCHI MODDALARNING MAKSIMAL MIQDORINI ANQLASH.
Sanoat korxonalaridan atmosfera havosiga chiqayotgan changning maksimall miqdori quyidagi formula orqali hisoblanadi.
S_m= ,
Bu erda A - havo haroratiga bog’liq koeffistent bo’lib, iqlimiy hududlar bo’yicha quyidagicha olinadi: O’rta Osiyo xududlari uchun A-200 ga teng
M(g/s) - vaqt birligi ichida atmosferaga chiqarilgan ifloslantiruvchi moddaning massasi; H- (quvur balandligi ) , m F - havodagi ifloslantiruvchi moddlarning cho’kish tezligiga bog’liq bo’lgan o’lchovsiz koeffistent bo’lib, quyidagi holatlar uchun qabul qilamiz:
a)gaz ko’rinishidagi ifloslantiruvchi moddalar kichik dispersiyali mayda chang uchun F=1 ga teng;
b) Yirik chang uchun chang tozalash qurilmalarning o’rtacha samaradorlik koeffistenti η >90%, F=2; 75%< η <90% F=2,5 va η < 75% teng bo’lsa F=3,
n – koeff. V_m, parametrga bog’liq holda kuyidagi formula orqali topiladi:
V_m = 1,3 * W₀ ;
Agar V_m <0,3 bo’lsa n=3 ga teng deb qabul qilamiz.
Agar 0,3 M<2 bo’lsa n=3- , formula orqali aniqlanadi.
D-quvurning diametri (m)
W₀ quvur uchun chiqadigan gazlar tezligi (m/s)
K- koeffistient formula bo’yicha topamiz:
K= shunda
Chang tutuvchi kurilmalarda balandligi N=9 m kuvur uchi diametri D=0.92m bulgan shaxta orkali tozalanayotgan xavo atmosferaga chiqarib yuboriladi. Chang tozalash uskunasining samaradorligi 85% dan yukori. Tashlanayotgan xavo xajmi V=6.0028 m³/sek, jami tashlanayotgan chang miqdori M=1,216 g/sek , chang zaxarli emas, bir martalik ruxsat etilgan maksimall konstentrastiya
C _rek =0.5 mg/m³, fonli konstentrastiya C_f =0.15 mg/m³ ni tashkil kiladi.

1999-2008 yillarda Wzbekistonda atmosferaga ifloslovchi birikmalar chiqarilishining wzgarishi(ming.t)