Мобил алоқа тизимларда ахборот хавфсизлиги

O’rnatish usuli bo’yicha: pulli va bepul. 
Kontent 
turi 
bo’yicha: 
ko’ngil 
ocharli 
(multimediali), 
kommunikatsiyali, navigatsiyali, ma’lumot beradigan va tatbiqiy. 
Ishlab chiqarish usuli bo’yicha: nativ ilovalar, mobil saytlar/veb-
ilovalar, gibrid ilovalar. 
Nativ ilovalar (Native Apps) – o’rnatilishini talab etuvchi ilovalar. 
Bunday ilovalardan smartfon ekranida ikonkalar orqali foydalanish 
mumkin. Ular ilovalar magazini (Google Play yoki App Store) orqali 
o’rnatiladi va muayyan platforma uchun ishlab chiqarilib qurilmalarning 
(fotokakmera, GPS, akselerometr, kompas, va h.) barcha funksiyalaridan 
foydalanadi. Bunday ilovalar bildirish xatini jo’natish tizimidan 
foydalanishlari mumkin va avtonom rejimda (Internetdan foydalanmay) 
ishlashlari mumkin. Bu ilovalarning, resurslarning katta hajmini talab 
qiluvchi turi, ammo taklif etilgan 
muayyan 
operatsion tizim 
imkoniyatlaridan maksimal foydalanishga imkon beradi. Nativ ilovalar 
funksionallik va ishlash tezligi bo’yicha mobil ilovalarning boshqa 
turlaridan afzal hisoblanadi. 
Mobil saytlar/web-ilovalar eng ko’p tarqalgan bo’lib, birmuncha 
nativ ilovalarga o’xshash mini saytlardan iborat. Ular HTML5 va Java 
Script 
tillarida 
yozilgan 
va 
brauzer 
orqali 
ishga 
tushiriladi. 
Foydalanuvchilar ulardan, ixtiyoriy 
web
-saytdan qanday foydalanishsa, 
shunday foydalanadilar. Web-ilovalar kam pul sarfi va qisqa muddat 
evaziga katta natijalarga erishishga imkon beradi. Mobil saytning yana bir 
afzalligi – uning universalligi, ya’ni barcha operatsion tizimlarda 
ishlatilishi mumkin.
Gibrid ilovalar qisman nativ, qisman veb-ilovalardan iborat. Nativ 
ilovalarga o’xshab, ular ilovalar magazinida joylashgan va qurilmaning 
ko’pgina funksiyalaridan foydalana oladilar. Web-ilovalarga o’xshab, ular 
HTML ga asoslanadilar, brauzer esa ilovada o’rnatilgan bo’ladi. 

---

87