Мобил алоқа тизимларда ахборот хавфсизлиги

Simsiz shahar tarmoqlar (WMAN)
maydoni bo’yicha shaharga teng 
bo’lgan hududga xizmat qiladi. Aksariyat hollarda ilovalarni bajarishda 
belgilangan ulanish talab etilsa, ba’zida mobillik zarur bo’ladi. Masalan, 
kasalxonada bunday tarmoq asosiy bino va masofadagi klinikalar orasida 
ma’lumotlarni uzatishni ta’minlaydi. Yoki energetik kompaniya bunday 
tarmoqdan shahar masshtabida foydalanib, tumanlardan beriladigan ish 
naryadlaridan 
foydalanishni 
bir 
erga 
to’playdi 
yoki 
mobil 
foydalanuvchilariga mavjud tarmoq infratuzilmalari bilan ulanishni 
o’rnatishga imkon beradi. 
Simsiz Internet xizmatlari bilan ta’minlovchilar (Wireless Internet 
Service Provider, WISP) uyda foydalanuvchilar va kompaniyalar uchun 
doimiy simsiz ulanishlarni ta’minlash maqsadida shaharlarda va qishloq 
joylarida simsiz shahar tarmoqlarni mijozlar ixtiyoriga taqdim etadi. 
Bunday tarmoqlar, ko’pincha simli yotqizish bilan oddiy simli ulanishlarga 
nisbatan samarali hisoblanadi. 
Simsiz shahar tarmoqlarning xarakteristikalari turlicha. 
Ulanishlarda infraqizil texnologiyaning ishlatilishi ma’lumotlarni 
uzatish tezligining 100 Gbit/s va unda katta bo’lishini ta’minlaydi. 
Simsiz global tarmoqlar (WWAN) mobil ilovalarning ishlanishini, 
mamlakat yoki xatto kontinent masshtabida foydalanish bilan, ta’minlaydi. 
Telekommunikatsiya kompaniyalari ko’pgina foydalanuvchilar uchun 
uzoq masofadan ulanishni ta’minlovchi simsiz global tarmoqning nisbatan 
qimmat infratuzilmasini yaratadilar. Bunday yechimning xarajati barcha 
forydalanuvchilar orasida taqsimlanadi, natijada abonent to’lovi unchalik 
yuqori bo’lmaydi. 
Ko’pgina telekommunikatsiya kompaniyalarining kooperatsiyasi 
tufayli simsiz global tarmoqlarning ta’sir doirasi chegaralanmagan. 
Telekommunikatsiya xizmatini ta’minlovchilarning birida to’lab, simsiz 
global tarmoq orqali dunyoning ixtiyoriy nuqtasidan Internet xizmatlaridan 
foydalanish mumkin. 
Simsiz global tarmoq xarakteristikalari nisbatan yuqori emas, 
ma’lumotlarni uzatish tezligi 56 Kbit/s ni, ba’zida 170 Kbit/s ni tashkil 
etadi. 
Simsiz global tarmoqlarga xos ilovalar Internetdan foydalanishni, 
elektron pochta xabarlarini uzatish va qabul qilishni ta’minlovchi ilovalar 

---

37 
hisoblanadi. Umuman, simsiz tarmoqdan foydalanuvchilar hududiy 
chegaralanmaganlar. 
Simsiz shaxsiy, lokal, shahar va global tarmoqlar bir-birini 
to’ldiruvchi bo’lib, turli talablarni qondiradi. Turli simsiz tarmoqlar 
orasidagi farqni aniqlashda ularda ishlatiladigan texnologiyalardan 
foydalanishadi.