Moddiy nuqtaning aylana bo‘ylab harakati

Aylanma harakat deb: shunday harakatga aytiladiki bunda qattiq jismning barcha nuqtalari, markazlari bir to`g`ri chiziqda yotadigan aylanalarni bo`ylab harakatlanadi. Aylanma harakatda burchakli tezlik va burchakli tezlanish kattaliklari bilan harakterlanadi.�→=��→��.
Burchakli tezlik: burchakka burilgan bo`lsa burchakli tezlik t vaqtda aylanish radiusi  deb aylanish radiusining birlik vaqtda burilgan burchagini ifodalovchi kattalikka aytiladi.
Egri chiziq – fazoda harakatlanuvchi nuqtaning ketma – ket harakatlarining yig`indisi. Egri chiziqlar tekis yoki fazoviy bo`ladilar. Agar egri chiziqning hamma nuqtalari bir tekislikda yotsalar , bu geri chiziq tekis egri chiziq deyiladi.
Bularga – aylana, ellips, parabola kiradi.
Agar egri chiziqning hamma nuqtalari bir tekislikda yotmasalar, bu egri chiziq fazoviy vintli egri chiziq deyiladi. Vint chizig`i uning o`qi atrofida tekis aylanuvchi to`g`ri chiziq bo`ylab harakat qiluvchi nuqtaning aylanma harakatida hosil bo`luvchi egri chiziq.
Egri chiziqni proyeksiyalarini yasash uchun unda yotuvchi bir nechta nuqtalarning proyeksiyalarini yasash kerak.
Egri chiziqlarning xossalari:
1. Agar nuqta egri chiziqda yotsa, uning proyeksiyalari shu egri chiziqning bir ismli proyeksiyalarida va bir bog`lovchi chiziqda yotadi.
2. Proyeksiyalovchi tekislikda yotuvchi egri chiziqning proyeksiyasi to`g`ri chiziqdir. Sirtning hosil bo`lishi va ularning klasiffikatsiyasi.

Egri chiziqli harakat harakat deb ataladi, uning traektoriyasi egri chiziqdir. Agar tana egri chiziq bo'ylab harakatlansa, u holda s → siljish vektori 1-rasmda ko'rsatilganidek, akkord bo'ylab yo'naltiriladi va l - yo'lning uzunligi. Jismning bir lahzalik tezligining yo'nalishi 2-rasmda ko'rsatilganidek, harakatlanuvchi ob'ekt hozirgi vaqtda joylashgan traektoriyaning bir xil nuqtasida tangensialdir. Egri chiziqli harakatdagi oniy tezlik Ta'rif 2 Egri chiziqli harakat moddiy nuqta tezlik moduli o'zgarmas (aylana bo'ylab harakat) va o'zgaruvchan yo'nalish va tezlik moduli bilan bir xil tezlashtirilganda (tashlangan jismning harakati) bir xil deb ataladi. Egri chiziqli harakat har doim tezlashadi. Bu o'zgarmagan tezlik modulida ham, lekin yo'nalishi o'zgarganda ham har doim tezlashuv mavjudligi bilan izohlanadi. Moddiy nuqtaning egri chiziqli harakatini tekshirish uchun ikkita usul qo'llaniladi. Yo'l alohida qismlarga bo'linadi, ularning har birida uni tekis deb hisoblash mumkin Egri chiziqli harakatni translatsiyaga ajratish Endi har bir bo'lim uchun siz to'g'ri chiziqli harakat qonunini qo'llashingiz mumkin. Bu tamoyil qabul qilingan. Yechimning eng qulay usuli yo'lni aylana yoylari bo'ylab bir nechta harakatlar to'plami sifatida tasvirlash hisoblanadi. Bo'limlar soni oldingi usulga qaraganda ancha kam bo'ladi, bundan tashqari, aylana bo'ylab harakat allaqachon egri chiziqli. Egri chiziqli harakatni aylana yoylari bo'yicha harakatlarga bo'lish Izoh 1 Egri chiziqli harakatni qayd etish uchun aylana bo‘ylab harakatni tasvirlay bilish kerak, ixtiyoriy harakat bu aylanalarning yoylari bo'ylab harakatlar to'plami sifatida ifodalanishi kerak. Egri chiziqli harakatni o'rganish ushbu harakatni tavsiflovchi va mavjud boshlang'ich sharoitlardan harakatning barcha xususiyatlarini aniqlash imkonini beruvchi kinematik tenglamani tuzishni o'z ichiga oladi.

1¹ Douglas C, Giancoli. “PHYSICS”. PRINCIPLES WITH APPLICATIONS. Pearson.2014, 33-34-betlar.