Modernization of Higher Education in Central Asia through New Technologies (HiEdTec) Reja

Modernization of Higher Education in 
Central Asia through New 
Technologies (HiEdTec)
Paketlar kommiyatsiyasiga asoslangan tarmoqlarining (PKT) asosini 
kompyuter va kompyuter bilan o’zaro ishlovchi qurilmalar tashkil etadi. PKTlar 
orqali turli tarmoqlar va xizmatlarni o’zaro integratsiyalash va har bir tarmoq orqali 
taqdim etilgan xizmat (matn, ovoz, video, tasvir, televideniya va boshqa)larni 
paketlarga aylantirib internet tarmoqlari bo’ylab bir nuqtadan ikkinchisiga uzatish 
imkoniyati telefon, radio va telefraf tarmoqlari bilan taqqoslaganda ancha oson va 
samalari echim edi. Kompyuter tarmoqlarini rivojlanishi bilan xizmat turlari 
ko’paydi, xizmat narxlari pasaydi (masalan, internet qo’ng’iroq), foydalanuvchilar 
uchun bir vaqtda bir nechta xizmatdan foydalanish imkoniyati taqdim etildi va 
boshqa imkoniyatlar kengaydi. 
a) 
b) 
c) 
5-rasm.
XXI asrda PKT asosida PAN, LAN, MAN, WAN tarmoqlari asosida lokal, 
shahar va global tarmoqlarni qurishda hamda iqtisodiy sohalarda raqamlashtirishda 
keng foydalanib kelinmoqda. PKT tarmoqlarida ishlovchi raqamli qurilmalarining 
ham tur ham son jihatdan ko’payib bormoqda, natijada insonlar istalgan joydan 
istalgan vaqtda istalgan raqamli qurilmadan foydalangan holda internetga ulanish va 
o’zaro ma’lumot almashishlari mumkin bo’lib qoldi, 6-rasm. 

---

Modernization of Higher Education in 
Central Asia through New 
Technologies (HiEdTec)
6-rasm. Kompyuter va raqamli qurilmalar internet orqali o’zaro ulanish
Quyida compyuter tarmoqlarini rivojlanish bilan bog’liq bo’lgan tarixiy 
sanalarga to’xtalib o’tamiz
: 
1961 
Leonard Kleinrok tomonidan ARPANET g’oyasi va kompyuter 
tarmoqlarining dastlabgi ko’rinishi taklif etildi. 
1965 
Donald Devis tomonidan tarmoq bo’ylab kompyuterlar o’rtasida 
ma’lumot uzatish uchun birinchi “paket” termidan foydalanildi. 
1969 
ARPANET tomonidan birinchi kompyuter tarmoqlarida paketlar 
kommutatsiyasi amalga oshirildi. 
1969 
Kompyuter aloqali, tarmoq protokollari va jarayonlari haqidagi 
ma’lumotlarni taqdim etish va tafsiflash uchun birinchi RFC hujjati 
ishlab chiqildi. 

---