Modernization of Higher Education in Central Asia through New Technologies (HiEdTec) 1 Reja

Modernization of Higher Education in 
Central Asia through New Technologies 
(HiEdTec)
4 
O’chirish sxemasi kerak bo’lganda ma’lumotlar ulanishlarini o’rnatishga 
imkon beradi va aloqa tugallangandan keyin to’xtatiladi. Bu ovozli aloqa uchun 
ishlaydigan oddiy telefon liniyasi kabi ishlaydi. Integrated Services Digital Network 
(ISDN) elektron kommutatsiyaning yaxshi namunasidir. Routerda masofaviy sayt 
uchun ma’lumotlar mavjud bo’lsa, o’tish davri masofaviy tarmoqning elektron 
raqami bilan boshlanadi. 
VPN - bu tashkilot uchun shaxsiy va himoyalangan WANni ta’minlash uchun 
umumiy kommutatsiyalangan tarmoqda (PSTN) keng qo’llaniladigan texnologiya. 
VPN shifrlash va boshqa usullardan foydalanib, WANning umumiy 
infratuzilmasidan foydalangan holda tashkilot alohida tarmoqqa ega ekanligini 
ko’rsatadi. 
1-rasm. VPN texnologiyasi 

---

Modernization of Higher Education in 
Central Asia through New Technologies 
(HiEdTec)
5 
WAN texnologiyalari odatda OSI mos yozuvlar modelining pastki uchta 
qatlamida ishlaydi: jismoniy qatlam, ma’lumotlar havolasi qatlami va tarmoq 
qatlami. WAN tarmoqlarda tez-tez uchraydigan asosiy texnologiyalarga SONET, 
Frame Relay, X.25, ATM va PPP kiradi. 
• 
ATM (Asynchronous Transfer Mode): Raqamli ma’lumotlarni 53 baytli 
hujayra birliklariga joylashtiradigan ajratilgan ulanish kommutatsiya texnologiyasi. 
Individual ravishda, hujayra boshqa tegishli hujayralarga nisbatan asinxron tarzda 
qayta ishlanadi va uzatish yo’lida multiplekslashdan oldin navbatga qo’yiladi. ATM 
tarmoqlarida tezlik 10 Gbit/s ga yetishi mumkin. 
2-rasm. ATM texnologiyasi 
• 
Frame Relay: (FR). X.25 ga o’xshash yuqori tezlikdagi paketli 
kommutatsiyali ma’lumotlar aloqasi xizmati. Frame relay LAN-to-LAN o’zaro 
ulanish xizmatlari uchun keng qo’llaniladi va LAN muhitlarining keskin talablariga 
juda mos keladi. 

---