Modernization of the Curricula in sphere of smart building engineering Green Building (greb)

 
Drencher qurilmali yarim avtomatlashgan o‘t 
o‘chirish tizimi 
Drencher qurilmaalari ishlash tartibiga ko‘ra 
yarim avtomatlashgan bo‘lib yong‘in xavfi yuqori 
bo‘lgan sanoat binolari, teatr va omborxonalarda 
yong‘inni o‘chirish, yong‘in yuzaga kelganda suv 

---

pardalari hosil qilish uchun ishlatiladi. Bunday 
jihozlarni ishga tushirish va boshqarish navbatchi 
tomonidan amalga oshirilganligi sababli uni yarim 
avtomatlashgan o‘t o‘chirish jihozi deb ataladi. 
Drecherli o‘t o‘chirish tizimi suv ta’minoti 
tarmog‘idagi bosim hisobiga yoki maxsus nasos 
hisobiga ishlashi mumkin (5.21-rasm). 
Talbalarga 
ko‘ra 
seksiyalarga 
ajratilgan 
drencherli yarim avtomatik tizimlar alohida suv 
tarqatish tarmog‘iga ega bo‘lishi kerak. Bu esa 
tizimning ishonchli va uzluksiz ishlashini ta’minlaydi. 

---

5.21-rasm. Drencher qurilmali yarim avtomatlashgan 
o‘t o‘chirish tizimi 
Magistra
l quvur 
Asosiy 
tarmoq quvuri 
Nazorat 
signal klapani 
Suv 
tarqatuvchi 
quvurlar 
Drencherla
r
Suv 
uzatish 
quvuri 
Avtomati
k klapan 
Avtomati
k klapan 

---

Drencher (suv sepgich) – bu yarim avtomatik 
ravishda 
ishga 
tushadigan 
yong‘inga 
qarshi 
ishlaydigan qurilma. 
Bu qurilmaaning 
asosini 
quyidagilar tashqil etadi: Shtutserli korpus, tayanch 
raqamli halqa, teshikli diafragma, kulf (kulf uchta 
qismdan iborat: shisha kampal, tayanch shayba va 
eruvchan qism). Tizimda ishlaydigan har bir qurilma 
orasidagi masofa V=2,0m, qurilmalar guruhi, ya’ni 
qatorlar orasidagi masofa A=4,0m. Bino devorlaridan 
qurilmaagacha bo‘lgan masofa v= 1,0m bo‘lishi 
kerak. 
Drencherli o‘t o‘chirish tizimining gidravlik 
hisobi quyidagi tartibda amalga oshirilgan. 
Yong‘inni 
avtomatik tartibda o‘chiradigan 
qurilmaaning suv sarfi q quyidagi formula orqali 
aniqlanadi. 
H
K
q

, l/s
(5.6) 
bu 
erda 
K-qurilmaaning 
samaradorlik 
koeffitsienti 4–5 jadvaldan diametrga mos holda qabul 

---

qilinadi. H-o‘t o‘chirish qurilmasi joylashgan joydagi 
ishchi bosim, H =5 deb qabul qilingan. 
Suv sepish jadalligiga bog‘liq bo‘lgan suv sarfi 
va yo‘qolgan bosim quyidagi formuladan aniqlanadi. 
Q = Q
2
· B,
bu erda Q-suv sarfi, B-quvurning ishlash 
tafsiloti ya’ni, quvirdagi 
Gidravlik bosim yo‘qolishi koeffitsienti 
B = K
1
/e,
bu erda K
1
-quvurdagi gidravlik yo‘qolishi 
koeffitsienti, e-hisobli qism uzunligi, m 
Boshqarish tugunlaridagi bosim yo‘qolishii 
quyidagi formuladan aniqlanadi: 

---

N
2
= ξ · Q
2
, (59) 
bu erda ξ - bosim yo‘qolishi koeffitsienti, Q
2
- 
boshqarish tuguni orqali okib o‘tadigan suv sarfi, l/s. 
Drencher tizimining gidravlik hisobini bajarishda 
suv manbasidan eng uzoq va eng balandda joylashgan 
nuqta talab nuqtasi deb qabul qilinadi va barcha 
hisoblar shu nuqtaga nisbatan bajariladi. Bunday 
hisobning mohiyati shundan iboratki, agar eng 
noqulay bo‘lgan talab nuqtasi kerakli hajmdagi va 
talab qilingan bosim ostidagi suv bilan ta’minlansa, 
barcha nuqtalarning suv bilan ta’minlanishi to‘liq 
kafolatlanadi. YOng‘inga qarshi avtomatik ravishda 
ishlaydigan sprinklerli o‘t o‘chirish tizimida bu juda 
muhim ahamiyatga ega.