Mol-mulk solig’I stavkalari, iqtisodiy mohiyati va ahamiyati

Jismoniy shaxslar tomonidan tadbirkorlik faoliyati uchun foydalaniladigan yoxud yuridik shaxsga yoki yakka tartibdagi tadbirkorga ijaraga berilgan uylar, dala hovli va boshqa imoratlari, shuningdek, jismoniy shaxslarning mulkida bo‘lgan yashash uchun mo‘ljallanmagan joylar bo‘yicha mol-mulk va yer soliqlari yuridik shaxslar uchun belgilangan stavka bo‘yicha, ya’ni 3,5 foiz miqdorida to‘lanadi.

• Jismoniy shaxslar tomonidan tadbirkorlik faoliyati uchun foydalaniladigan yoxud yuridik shaxsga yoki yakka tartibdagi tadbirkorga ijaraga berilgan uylar, dala hovli va boshqa imoratlari, shuningdek, jismoniy shaxslarning mulkida bo‘lgan yashash uchun mo‘ljallanmagan joylar bo‘yicha mol-mulk va yer soliqlari yuridik shaxslar uchun belgilangan stavka bo‘yicha, ya’ni 3,5 foiz miqdorida to‘lanadi.

Amaldagi qonunchilikda aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj ayrim toifalari uchun imtiyozlar ko‘zda tutilgan. Masalan,
ikkinchi jahon urushi nogironlari va qatnashchilari hamda doirasi qonun hujjatlari bilan belgilanuvchi ularga tenglashtirilgan shaxslar,
I va II guruh nogironlari, yolg‘iz pensionerlar, boquvchisini yo‘qotgan ko‘p bolali oilalar, yaylovda chorva boqadigan cho‘ponlar
yaylov chorvachiligining boshqa xizmatchilari yer solig‘idan ozod qilingan.

Mol-mulk solig‘i stavkalari

2015 yilning 1 yanvaridan boshlab mol-mulk solig‘i stavkasi mol-mulkning inventarizatsiya qiymatiga nisbatan 1,3 foiz miqdorida belgilandi. Shuningdek, shaharlarda joylashgan umumiy maydoni 200-500 kvadrat metr bo‘lgan turar-joy va kvartiralar uchun ushbu qiymat 1,6 foiz, 500 kvadrat metrdan ortig‘iga esa 2,2 foiz miqdorida belgilandi.

Masalan

Masalan, Toshkent shahrida istiqomat qiluvchi jismoniy shaxsning yashash uyi, deylik, 70 kvadrat metrdan iborat. Mol-mulkni baholash organlari tomonidan belgilangan inventarizatsiya qiymati 8030000 so‘m. Bunday xolda soliq stavkasi 1,3 foiz miqdorda bo‘ladi. Shunda soliq summasi 104390 so‘m (8030000 x 1,3%)ni tashkil etadi
Agar baholash organlari tomonidan belgilangan inventarizatsiya qiymati mavjud bo‘lmasa, soliqni undirishga Toshkent shahar va viloyatlar markazlarida 20328000 so‘m, boshqa shahar va qishloq joylarida 8833000 so‘m miqdorida mol-mulkning shartli qiymati qabul qilinadi.
Ko‘chmas mulkka bo‘lgan huquqni ro‘yxatga oluvchi organlarda belgilangan tartibda ro‘yxatdan o‘tkazilmagan yangi qurilgan turar-joylar bo‘yicha jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq uning shartli qiymatidan kelib chiqib, ikki baravar miqdorida undiriladi.
Bordi-yu, jismoniy shaxs soliq solinadigan obyektdan tadbirkorlik faoliyati uchun foydalansa, uni yuridik shaxsga, yakka tartibdagi tadbirkorga ijaraga bersa, shuningdek, turar-joy fondi obyektini noturar joy fond toifasiga o‘tkazsa yoki noturar joy fondi obyekti (binolar, undagi xonalar)ni mulk sifatida xarid qilsa, u holda mol-mulk solig‘ini yuridik shaxsga belgilangan stavka bo‘yicha to‘laydi. 2015 yilda bu miqdor 4,0 foizni tashkil etadi.