Moliya va moliyaviy texnologiyalar

3.INDEKSLASH STRATEGIYASI.
Bugungi kunda har bir fond birjasi tarmoqlari, bozori va qimmatli qog'ozlar soni bo'yicha farqlanadigan o'z fond indekslarini taqdim etmoqda. Ammo birja indekslari nima va u nimani ko'rsatadi, u qanday ishlaydi va nima uchun kerak? Kirish oldidan enga avval, dunyodagi birinchi indeks Dow Jones misolidan foydalanib, birja indeksining nima ekanligini va u nimani ko'rsatishini ko'rib chiqaylik.
Birinchi fond birjasi indekslari 1884 yilda paydo bo'lgan, o'shanda u Charlz Duni tomonidan ixtiro qilingan va fond birjasiga kiritilgan. U o'sha paytdagi eng qudratli aksiyalarni - 11 ta transport kompaniyasini birlashtirdi va ushbu qimmatli qog'ozlarning o'rtacha narxini yaratdi (Dow Jones Transportation Average). Ma'lum bo'lishicha, indeks AQShning eng yirik va eng muhim kompaniyalarining o'sishini yoki pasayishini, umuman mamlakat iqtisodiyotining aksi sifatida ko'rsatdi. Ushbu indeks bugungi kungacha mavjud, faqat bugun u 11 ta emas, balki 30 ta kompaniyani o'z ichiga oladi.
Qimmatli qog'ozlar indeksi yoki u birja indeksi deb ham ataladi, bu ma'lum bir qimmatli qog'ozlar guruhi uchun narx o'zgarishi ko'rsatkichidir. Ko'pincha indekslar aniq birja bozorining umumiy holatini kuzatib borish uchun tuziladi, masalan NASDAQ 100 indeksiga NASDAQ fond birjasidagi 100 ta eng yirik kompaniyalarning aksiyalari kiradi va NASDAQ Biotechnology indeksiga 190 ta eng yirik kompaniyalar faqat kapitallashuv yo'li bilan tibbiyot va biotexnologiyalar sohasida kiradi.
Agar indeks nomida raqamli qiymat bo'lsa, u indeks hisoblanadigan "savat"ga kiritilgan kompaniyalar sonini bildiradi, masalan, CAC 40 - bu mamlakatdagi 40 ta eng yirik kompaniyalarning Fransuz indekslari yoki Nikkei 225 - bu Yaponiyaning eng katta 225 kompaniyalarining aksiyalaridan hisoblangan indeks.
Agar oddiy indekslarda birja indeksining o'zi haqida gapiradigan bo'lsak, demak bu qiymat tayyor soha portfeli bo'lib, uning qiymati sohaning yoki hatto mamlakat iqtisodiyotining rivojlanish dinamikasini ko'rsatishi mumkin.
Umumiy ko'rsatkichlarni hisoblash uchun har bir indeksda qandaydir hisoblash asoslari bo'lishi kerak, ya'ni kompaniyalar qimmatli qog'ozlarining tarkibi - bu "savat" deb nomlanadi. Ushbu "savat" tarkibiga masalan, mamlakatdagi eng yirik sanoat korxonalarining aksiyalari, yirik kinokompaniyalar, avtokonsernlar va boshqalar kiradi.
Birja indekslari kotirovkalari "savat" ga kiritilgan kompaniyalar aksiyalarining o'rtacha qiymatini aks ettiradi. Shu bilan birga, ko'rsatkichlarning mutlaq qiymati oz ma'lumotga ega, faqat dinamikasi muhimdir. Agar indeks o'sishni ko'rsatsa demak, eng yirik korporatsiyalar mukammal tartibda degan xulosaga kelishimiz mumkin, indekslar pasayib borayotgan bo'lsa, demak investorlar aksiyalardan xalos bo'lishni boshladilar deyish mumkin.Qonuniy ravishda indekslar birjalar egalari va yirik aksiyadorlariga tegishli bo'lgan alohida kompaniyalarga, shuningdek xususiy kompaniyalarga tegishli. Ajoyib misol S&P 500 indeksidir, u 1860 yilda tashkil etilgan Standard & Poors kompaniyasiga tegishli (S&P 500 indeksining o'zi faqat 1957 yilda paydo bo'lgan). Bugungi kunda Standard & Poors moliyaviy bozorlarni tahlil qilish bo'yicha nufuzli xalqaro reyting agentligi bo'lib, 2016 yildan beri S&P Global Inc deb nomlanib kelayotgan McGraw-Hill bosh kompaniyasiga tegishli.
Har qanday birja yoki kompaniyada bir qator indekslar mavjud bo'lib, ular sub indekslar deb nomlanadi, birgalikda bu fond indekslari oilasi deb ataladi. Masalan, HSI Services Limited kompaniyasiga tegishli bo'lgan Xitoyning asosiy aksiyalar indeksini - Hang Sengni oling. Ushbu indeks 1969 yilda paydo bo'lgan va bugungi kunda uning kapitallashuvi 3 trilliondan oshdi. Keyinchalik Xang Seng indekslarning butun oilasini sotib oldi
1 Hang Seng Finance sub-indeksi - 12 ta eng yirik banklar va sug'urta kompaniyalari qiymatiga qarab hisoblab chiqilgan.
2 Hang Seng Utilities Sub-index - to'rtta yoqilg'i-energetika kompaniyalari asosida hisoblanadi.
3 Hang Seng Properties sub-index - investitsiya, aktivlarni boshqarish kompaniyalari asosida hisoblanadi.
4 Hang Seng Commerce & Industry sub-indeksi - 25 ta sanoat va savdo kompaniyalari asosida hisoblab chiqilgan.
5 Hang Seng China Enterprises Index ("H-shares Index") - bu eng yirik 40 ta aksiya - Xitoyning materik qimmatli qog'ozlari indeksidir, ular Gonkong fond birjasida sotiladi.
6 Hang Seng Xitoyga aloqador korporatsiyalar indeksi - bu materik Xitoy tomonidan nazorat qilinadigan, aslida ushbu hududdan tashqarida joylashgan 25 ta kompaniyaning ko'rsatkichi. Ular Gonkong fond birjasida sotiladi va "Red Chips" deb nomlanadi.
7 Hang Seng China (Gonkong ro'yxatiga kiritilgan) 100 indeksi bu 100 ta eng yirik kompaniyalarning indekslari bo'lib, ular tarkibiga H-aksiyalar, red chips va Gonkong fond birjasida sotiladigan boshqa kompaniyalar kiradi.
8 Hang Seng HK 35 - materik Xitoy tashqarisidagi 35 ta eng yirik kompaniyalarning ko'rsatkichi.
9 Hang Seng Stock Connect Gonkong indeksi - bu Shanxay, Shenchjen va Gonkong fond birjalarini birlashtirgan Connect dasturi orqali savdo qiladigan kompaniyalar indeksidir. Indeksga Hang Seng Stock Connect Gonkong MidCap & SmallCap Index va Connect dasturi bo'yicha savdoga qo'yilgan Hang Seng Stock Connect Hongkong SmallCap indekslari kiradi.
Xuddi shu Dow Jons indeksida ham boshqa har qanday asosiy fond bozori indekslari singari ulkan oila mavjud.
Nyu-York fond birjasi fond indekslari oilasini ko'rib chiqing: