Moliyaviy hisobot tahlili

-buxgalteriya balansi to‘g‘ri tuzilganligini o‘rganish; - balans bo‘limlarining to‘g‘ri shakllantirilganligi va ular o‘rtasidagi nisbatni o‘rganish; - balansning har bir moddasida berilgan ko‘rsatkichlarni to‘g‘ri aks ettirilganligini o‘rganish; - balansdagi ko‘rsatkichlarning moliyaviy hisobotning boshqa shakllaridagi ko‘rsatkichlar bilan o‘zaro muvofiqligini o‘rganish. Buxgalteriya balansini gorizontal va vertikal tahlil qilish Gorizontal tahlil – hisobot davrini o‘tgan davr ko‘rsatkichlari bilan solishtirish tahlilidir . Vertikal tahlil – tarkibiy tahlildir. Masalan, korxona mablag‘larining yoki ularni qoplovchi manbalarining hisobot davridagi tarkibi va uni o‘tgan davrga nisbatan o‘zgarishi ifodalanadi.

Mablag‘larning tarkibi	Yil boshiga	Yil oxiriga	O‘zgarishi (+, -)
summa ming so‘m	sal mog‘i , %	summa ming so‘m	sal mog‘i , %	summa ming so‘m	sal mog‘i, %	Yil boshiga nisbatan o‘sishi %
1	2	3	4	5	6=4-2	7=5-3	8=6/2*100
1. Uzoq muddatli aktivlar	48485	39	55732	34,5	+7247	-4,5	+15
2. Joriy aktivlar	76433	61	105646	65,5	+29213	+4,5	+38,2
shu jumladan:
2.1 Tovar-moddiy zaxiralar	26190	21	26584	16,5	+394	-4,5	+1,5
2.2 Pul mablag‘lari va qisqa muddatli moliyaviy investi siyalar	24729	19,7	54377	33,7	+29648	+14	+119,9
2.3 Debitorlar	25514	20,3	24685	15,3	-829	-5	-3,2
Balans aktivining jami	124918	100	161378	100	+36460	-	+29,

Ko‘rsatkichlar nomi	Yil boshiga	Yil oxiriga
Summa, ming so‘m	Foiz, %	Summa, ming so‘m	Foiz, %
A K T I V
I. UZOQ MUDDATLI AKTIVLAR
Asosiy vositalar	39606443	30	30970415	16
Uzoq muddatli investisiyalar	6985319	5	53447883	27
I bo‘lim jami	46591762	35	84418298	43
II. JORIY AKTIVLAR
Tovar-moddiy zaxiralar	13320349	10	26121772	13,4
Kelgusi davr xarajatlari	14286020	11	14287413	7
Kechiktirilgan xarajatlar	0	0	28997033	15,3
Debitor qarzlar	11022301	8	40072145	20,2
Pul mablag‘lari	258037	0,2	1974662	1
Qisqa muddatli investisiyalar	47392370	35,8	278000	0,1
II bo‘lim jami	86279077	65	111731025	57
BALANS AKTIVI JAMI	132870839	100	196149323	10

Buxgalteriya balansini vertikal tahlili

Moliyaviy natijalar (daromadlar) to’g’risidagi hisobot 2-sonli shakl Moliayaviy natijalar bu –kompaniya yoki firmaning ma’lum bir vaqt davomida qancha daromad topganligini o’zida aks ettiradi va ikki ustun daromadlar va xarajatlar ustunidan iborat. Daromad – maxsulot ishlab chiqarish va yetkazib berish, xizmatlar ko’rsatish va faoliyatning boshqa turlari natijasida aktivlarning ko’payishi yoki majburiyatlarning qoplanishi hisoblanadi. Xarajat – bu mol yetkazib berilishi yoki tovarlar ishlab chiqarilishi xizmatlar ko’rsatilishi faoliyatning boshqa turlarini amalga oshirish natijasida kelib chiqadigan aktivlarning kamayishi yoki boshqacha sarflanishi, boshqa so’z bilan aytadigan bo’lsak daromadlar olish davomida maxsulotni ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatishga ketadigan sarflar.

Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot (2-shakl) ko‘rsatkichlari o‘rganilayotganda dastlab, moliyaviy natijalarning to‘g‘ri shakllantirilganligi tekshiriladi. Shundan so‘ng, xo‘jalik yurituvchi subyektni faoliyat turlari bo‘yicha qilingan xarajatlari va daromadlari tarkibi o‘rganiladi. Bunda amalga oshirilgan har bir xarajat xarajatlar guruhiga to‘g‘ri olib borilganligi va olingan daromadlar faoliyat turlari bo‘yicha to‘g‘ri tan olinganligi hamda yakuniy moliyaviy natija ko‘rsatkichini buxgalteriya balansi (1-shakl)da to‘g‘ri aks ettirilganligi, ya’ni ko‘rsatkichlarning o‘zaro muvofiqligi o‘rganilgan holda baho beriladi.

Pul oqimlari haqidagi hisobotda (4-shakl) xo‘jalik yurituvchi subyekt moliyaviy resurslaridagi barcha o‘zgarishlar pul mablag‘lari nuqtai-nazaridan aks ettiriladi. Mazkur hisobotda pul oqimlari asosan to‘rtta jarayon bo‘yicha sodir bo‘ladi: - operatsion faoliyatida pul mablag‘larining sof kirimi va chiqimi; - investisiya faoliyatidagi sof pul oqimlarining kirimi va chiqimi; - moliyaviy faoliyatdagi pul mablag‘larining sof kirimi va chiqimi; - soliqqa tortish (to‘langan soliqlar). Ushbu hisobotda aks ettirilgan ko‘rsatkichlarning to‘g‘riligini baholashda birinchi navbatda unda aks ettirilgan yil boshidagi pul mablag‘lari qoldig‘i va yil oxiridagi pul mablag‘lari qoldig‘i buxgalteriya balansining 270-satrida aks ettirilgan pul mablag‘lari summasiga muvofiqligi o‘rganiladi. Keyin esa, yil boshidagi pul mablag‘lari qoldig‘iga faoliyat turlari bo‘yicha kirim qilingan mablag‘larni qo‘shish va chiqim qilingan pul mablag‘larni ayirish orqali yil oxiriga pul mablag‘larining qoldig‘i to‘g‘ri aks ettirilganligi tekshiriladi. Shuningdek, pul mablag‘lari kirimi bo‘yicha manbalarning, chiqimi bo‘yicha pul mablag‘lari harakatlarining tarkibi ham o‘rganilgan holda pul mablag‘larining kirimi va chiqimi faoliyat turlari bo‘yicha to‘g‘ri aks ettirilganligiga baho beriladi.

Xususiy kapital tahlili Tahlil maqsadi: Xususiy kapital miqdori o’zgarishlari ularning sabablarini aniqlash hamda uning miqdoriga omillar tasirini hisoblash natijasida miqdori va samaradorligin oshirishning ichki imkoniyatlarini belgilash hisoblanadi.

Xususiy kapital to‘g‘risidagi hisobotda (5-shakl) aks ettirilgan yil boshidagi qoldiq (010-satr) va yil oxiridagi qoldiq (110-satr) summalari buxgalteriya balansida aks ettirilgan ko‘rsatkichlar bilan mosligini o‘rganishdan boshlanadi. Shundan so‘ng, yil boshidagi qoldiqdan kelib chiqqan holda yil oxiridagi qoldiq summasi to‘g‘ri shakllantirilganligi tekshiriladi. Bunda yil boshidagi qoldiq summasi qaysi manbalar hisobiga o‘zgarganligiga o‘rganiladi.