Monetar siyosat

Monetar siyosat

Yuqorida ta’kidlanganidek, Markaziy bank yuqori inflyatsiyani jilovlash hamda moliyaviy barqarorlikni ta’minlash maqsadida nisbatan qattiq monetar siyosat yuritib kelmoqda. Regulyator qattiq monetar siyosat yuritish orqali asosiy foiz stavkasi (qayta moliyalashtirish stavkasi) hamda inflyatsiya o‘rtasidagi ijobiy farqni saqlab kelmoqda.
Ma’lumot uchun: yumshoq monetar siyosat — bu markaziy bank tomonidan iqtisodiyotga qo‘shimcha stimul berish maqsadida pul massasini oshirishga qaratilgan siyosat bo‘lib, asosan asosiy foiz stavkasini pasaytirish orqali amalga oshiriladi. Ko‘plab davlatlar inqiroz arafasida foiz stavkalarini tushirish orqali iqtisodiyotga stimul berishni maqsad qiladi.
Nisbatan qattiq monetar siyosat esa yuqori inflyatsiyaga qarshi kurash maqsadida yuritiladigan siyosat bo‘lib, asosiy foiz stavkasining oshirilishi hamda inflyatsiya darajasi bilan asosiy foiz stavkasi o‘rtasida ma’lum darajada ijobiy farqni saqlab turishni nazarda tutadi.
Boshqacha aytganda, Markaziy bank yuqori inflyatsiyaga qarshi kurashish hamda iqtisodiyotni «sovutish» maqsadida asosiy foiz stavkasini inflyatsiyadan bir muncha yuqori darajada ushlab turibdi. Xususan, 2019 yilda asosiy stavka hamda inflyatsiya o‘rtasidagi farq 0,8 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2022 yil yakuniga kelib mazkur farq 2,7 foizni tashkil etdi.
Pul-kredit siyosatining asosiy maqsadi
2023 yildan boshlab pul-kredit siyosatining maqsadi o'rta muddatli istiqbolda yillik inflyatsiyani 5 foizga yaqin ushlab turishdir.

Milliy bank pul-kredit siyosatining asosiy vositasi bazaviy stavka hisoblanadi. Milliy bank bazaviy stavka darajasini belgilash orqali o‘rta muddatli istiqbolda narx barqarorligini ta’minlash maqsadiga erishish uchun banklararo qisqa muddatli stavkaning maqsadli qiymatini belgilaydi.
Bazaviy stavka bo'yicha qarorlar pul-kredit siyosati qo'mitasi tomonidan tasdiqlangan qarorlar qabul qilish jadvaliga muvofiq yiliga 8 marta qabul qilinadi 
Bazaviy stavkaning o'zgarishi pul bozoridagi foiz stavkalari va valyuta kursi orqali inflyatsiya darajasiga ta'sir qiladi. Masalan, bazaviy stavkaning oshishi pul bozoridagi foiz stavkalarining oshishiga, so'ngra moliya bozorida mablag'lar qiymatining oshishiga olib keladi, bu esa o'z navbatida aholi va korxonalarning iste'mol va jamg'armalar bo'yicha qarorlariga ta'sir qiladi. . Iste'molning qisqarishi va jamg'armalarning ko'payishi inflyatsiyaga pastga ta'sir qiladi. Bundan tashqari, bazaviy stavkaning oshishi milliy valyutaning mustahkamlanishiga yordam beradi, bu esa, o‘z navbatida, inflyatsiyaga pasayuvchi ta’sir ko‘rsatadi.
Umuman olganda, pul-kredit siyosati vositalari 3 turga bo'linadi: