Mövzu föVQƏlada hallarda müLKİ MÜdafiƏNİn rolu və VƏZİFƏLƏRİ

SUAL 4. Sadə daldanacaqlar

Sadə daldanacaqlar-üstü açıq xəndək və üstü örtülü səngərlərdən ibarətdir. Bunlar nüvə partlayışının, habelə acli silahların təsirindən qorunmaq üçün əhəmiyyətliclir. Nüvə partlayışı zamanı zərbə dalğasından zədələnmə dərəcəsi xəndəkdə 1,5-2 dəfə, radioaktiv zəhərlənmə zamanı şüalanma dərəcəsi isə 2-3 dəfə açıq yerlərdəkinə nisbətən az olur. Üstüörtülü səngər zərbə dalğasını 2,5-3 dəfə, üst örtüyiincləki torpaq qatının qalmlığı 60-70 sm olduqda isə nifuzeclici radiasiya və radioaktiv şüalanmanı 200-300 dəfə zeiflədə bilər.
Lakin zəhərləyici və bakterial maddələrdən üstüörtülü səngərdə də mühafizə olunmaq mümkün deyil. Belə hailarda səngərlərdə daldalanarkən fərdi mühafizə vasitələrindən,tənəffüs üzvlərinin və bədənin sethini qoruyan vasitələrdən istifadə edilməliclir.
Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, xəndəklər, səngərlər və digər ən sadə daldanacaqlar əhalinin mühafızəsi üçün əsas vasitə sayılmır, onlar yalnız yardımçı vasitələrdir. Bunlar, əsas mühafızə qurğuları kifayət olmayan hallarda qısa müddətdə düzəldilməlidir.
Səngərləri lazımi hallarda xüsusi göstəriş əşasmda nıüəssisələrin, məktəblərin, kolxozların, savxozların və digər obyektlərin ərazisində, yaşayış məhəllələrində, çoxlu adam toplanacağı ehtimal olunan yerlərdə-köçürmə üzrə toplanmış məntəqələrində, köçürülən əhali nəqliyyata mindiriləcək və düşürüləcək stansiyalarda, piyada gediləcək yollarda düzəltmək vacibdir.
Səngər nüvə partlayışı nəticəsində uçqunlar yaranacağı ehtimal olunan zonadan kənarda (hündür binalardan ən azı 6 uzaqda) düzəldilməlidir.
Səngər xəndək şəklində qaztlır. Onun dərinliyi 1,7-1.8 m (üstü örtüiməsi nəzərdə tutulduqda isə 2 m), eni üstdənl,1-1,2 m və dibdə 0.8 m olur. Xəndəyin belə ölçüləri onun nüvə partlayışına qarşı daha davamlı olmasını təmin edir.
Səngərin uzunluğu daldanacaq adamların sayına görə müəyyən edilir və hər adam üçün 0,6 nı yer nəzərdə tutulur. Səngərin normal tutumu 10-15 nəfərlik, ən çoxtutumu 50 nəfərlik olur. Buna müvafıq 6-9 m və ya 30 m uzunluqda xəndək qazılır (giriş yerləri nəzərə alınmadan).
Daldalanan adamlara zərbə dalğasınm zədələyici təsirini zəiflətmək üçün səngəri sınıq xətt formasında qazımaq lazımdır.
Садя далдаланаcаглар.- Дцшмянин гяфил басгыны заманы ящалинин хейли щиссяси
мцщафизя гурьулары иля тямин едилмяйян щалларда муассир гырьын васитяляриндян ящалинин кцтляви мцщафизясини гыса мцддятдя тямин етмяк цчцн садя далдаланаcаглар щялледиcи ящямиййят кясб едир.
Садя далдаланаcаглара цстц ачыг вя юртцлц йарьанлар (ойуг), сянэярляр (траншейа) аиддир.
Юртцлц йарыьан инсанларı ишыг шуаланмасындан тамамиля горуйур, зярбя дальасынын тясиринин 2,5-3 дяфя зяифləдир, нцфузедиcи радиасийанын вя радиоактив шуаланманын (цст юртцкдяки торпаг гатынын галынлыьындан асылы олараг) тясирини ися 200-300 дяфя аздыр.
Лакин ЗМ вя бактериал васитялярдян мцщафизяни тамамиля тямин едя билмир.
Буна эюря дя belə щалда ялейщгазлардан истифадя етмяк лазымдыр.
Садя далдаланажагларıн тутуму 10-50 няфяр нязярдя тутулур. Йарьанлар, адятян учгунлар алтына дцшмяйяжяк яразидяки мцхтялиф йерлярдя: шящярлярин бахчаларында, стадионларда, эениш щяйятлярдя, кянд йерляриндя ися баьларда, бостан йерлярinдя, эениш кцчялярдя дцзялдиля биляр. Беля сащяляр еля сечилмялидир ки, ораны гар вя йаьыш сулары баса билмясин. Йарьанлар инсанларын 1 вя 2 cярэядя йерляшдирилмяси цчцн нязярдя тутула биляр. Инсанлар 1 cярэядя йерляшдирилян йарьанын дыринлийи 180- 200см, ени йухарыда 100-120 см, дибдя ися 30-90см олан хяндяклярдян ибарят олур. Йарьанda щяр адам цчцн 0,5-0,6м щесабы иля yer мцяййян едилир.
Юртцлц йарьанын тикиntиси 2 мярщялядя йериня йетирилир. 1-cи мярщялядя онун хяндяк щиссяси газылыр вя аваданлыглашдырылыр, 2-cи мярщялядя цстц юртцлцр вя торпагла бяркидилир.
Йарьан – щярясинин узунлуьу 10-15 м олан бир- бириня нисбятян буcаг алтында йерляшян бир нечя дцзхятли сащялярдян ибарят хяндякдир.
Йарьана эириш йери гапысы олан пилляли маили ениш формасында дцзялдирляр. Онун узунлуьу 2-2,5м эютцрцлцр вя цстцндя 70-80 см ениндя сипяр дцзялдилир. Йарьана эириш йерляриндя горуйуcу гапы гойулур. Цст юртцк вя диварларын юртцйц 70-80 см галынлыгда торпаг гатынын аьырлиьындан йаранан йцкя, торпагын йаранан тязийигиня
давам эятирмялидир. Вентиллйасийа хяндяйин баш тяряфиндя гойулан щава вериcи вя соручу гутулар васитясиля тямин едилир. Гутулар тахтадан дцзялдилир, онларын ен кясийи 20х20 см олур. Щававериcи гутунун ашаьы аьзында сийиртмя гапаг вя тоз ялещиня сцзэяc гурашдырылыр.
Садя далдаланаcагларда ишыг васитəлəри олмалыдыр.