Plakcha burtlilar - Scarabaeidae. Yetuk hasharotga qadar bo‘lgan fazalarida tuproqda, to‘nka chirindisida va issiqqonli hayvonlar tezaklarida rivojlanadi.
- Qo‘ng‘izlar tanasi yo‘g‘on, burtlari tirsak ko‘rinishli bukilgan, panjalari besh bo‘g‘imli. Qo‘pchilik turlarga mansub qo‘ng‘izlar yaxshi ucha oladi. Plakcha burtlilarning turlari ko‘p. Bular orasida go‘ngxo‘rlar va xrushlar eng muhimlaridan hisoblanadi.
Lichinkalar tanasi yo‘g‘on, yumshoq va bir oz taqasimon egilgan, boshi qattiq, jag‘lari baquvvat. Burtlari deyarli uzun, oyoqlari yaxshi taraqqiy etgan. Tanachaning ikkinchi yarmida, ichi loy bilan to‘lgan ichaklari teri ostidan aniq ko‘rinib turadi. Qorincha tergitlari (eng oxirgisidan tashqari) har qaysisi uch ko‘ndalang choklar bilan bo‘laklarga bo‘lingan. Nafas olish teshiklari yirik va tana yonboshlarida ko‘rinib turadi. - Lichinkalar tanasi yo‘g‘on, yumshoq va bir oz taqasimon egilgan, boshi qattiq, jag‘lari baquvvat. Burtlari deyarli uzun, oyoqlari yaxshi taraqqiy etgan. Tanachaning ikkinchi yarmida, ichi loy bilan to‘lgan ichaklari teri ostidan aniq ko‘rinib turadi. Qorincha tergitlari (eng oxirgisidan tashqari) har qaysisi uch ko‘ndalang choklar bilan bo‘laklarga bo‘lingan. Nafas olish teshiklari yirik va tana yonboshlarida ko‘rinib turadi.
- Plakcha burtlilarning ko‘pchiligida bir bo‘g‘inning rivojlanishi bir necha yillab davom etadi. Lichinkalari ham uchoq vaqt davomida rivojlanadi.
- Plakcha burtlilar orasida o‘simliklar uchun zarar keltiruvchi turlar ham ko‘pchilikni tashkil etadi. Masalan, kravchiklar va xrushlar maysa va ildiz zararkunandalari hisoblanadi.
Kravchiklar - (Lethrini) plakcha burtlilarning go‘ngxo‘rlar (Geotrupinae) kenja oilasiga kiradi. Kravchikning tanasi kalta, boshi va birinchi ko‘krak segmenti yirik, oxirgi ikki ko‘krak segmenti va qorincha nisbatan kichikligi bilan xarakterlanadi. Qanotlari yo‘q, ust qanotlari qo‘shilishib ketgan. Kravchiklar asosan adir va, qisman, bo‘z yerlarda uchraydi. Qo‘ng‘izlar kattaligi 8—10 sm (kichik kravchik turi) va 14— 18 mm (ko‘pchilik turlari) atrofida, 10 dan ortiq turi bor.
Do'stlaringiz bilan baham: |
