Moyni qabul qilgich; 6 moy kelish kanali. 8-rasm. Reaktiv sentrifuganing ishlash sxemasi

Yonilg 4ning turlari

___________________________ 7.1 -jadval

Fizik

Yonilg4 ilar

holati

Tabiiy

Sun’iy

Suyuq

Neft

Benzin, kerosin,  dizel yonilg‘isi, mazut,  spirt, 

benzol,  smola (toshko‘mirdan, torfdan, 

slanetsdan olinadigan)

Gazsimon

Tabiiy va neft bilan 

chiqadigan

Generator gazi,  suv gazi, yorituvchi gaz, koks 

gazi, domna gazlari, neftni qayta ishlashdagi 

gazlar va boshqalar

Qattiq

Ko‘mir qazilmalari, 

yonuvchi slanetslar, 

torf,  o ‘tin

Toshko‘mir koksi,  g ‘ishtsimon holatga va 

chang holatidagi yoqilg‘ilar,  o‘tin va 

boshqalar

Hozirgi  zamon traktor va  avtomobillarida,  asosan,  suyuq yonil­

g ila r  ishlatiladi.  Jadvaldan  ko‘rinib  turibdiki,  suyuq  yonilgilam i 

olishning  eng  asosiy  xomashyosi  neft  hisoblanadi.  Neft  uglerod 

bilan  vodorodning  har  xil  murakkab  boigan  birikmalaridan  iborat. 

Uning  tarkibida  83...87%  uglerod;  11...14%  vodorod;  0,1...1,2% 

kislorod;  0,02...1,7%  azot;  0,01...5,5%  oltingugurt  boiadi.  Uning 

zichligi 0,75... 1,3 g/sm3 dan iborat.

Suyuq  yonilgilar  neftni  to‘g‘ridan  to‘g‘ri  haydash  yoki 

kimyoviy usul, ya’ni kreking-uslub orqali olinadi.

To‘g‘ridan  to‘g‘ri  haydash  orqali  neftdan  9... 12%,  ba’zida 20% 

gacha benzin olinishi mumkin.  Benzinlaming iste’moli ortib borgan 

sari  ko‘p  miqdordagi  benzin  kerak  b o iib   qoldi.  Shuning  uchun 

kreking-jarayon  uslubi  ishlab  chiqildi.  Bu  uslubda  olinayotgan 

benzinning miqdori 50...60% ga yetkazildi.

Kreking-jarayon issiqlikning ishtirokida amalga oshsa -  termik 

jarayon,  katalizatoming ishtirokida amalga oshsa -  katalitik jarayon

226

---

deyiladi.  Bu  jarayonlaming  asosiy  omillari  harorat,  bosim  va 

jarayon vaqti hisoblanadi.