Moyni qabul qilgich; 6 moy kelish kanali. 8-rasm. Reaktiv sentrifuganing ishlash sxemasi

Yonilg‘ining turlari

___________________________ 7.1-jadval

Fizik

Yonilg‘ilar

holati

Tabiiy

Sun’iy

Suyuq

Neft

Benzin, kerosin,  dizel yonilg‘isi, mazut,  spirt, 

benzol,  smola (toshko‘mirdan, torfdan, 

slanetsdan olinadigan)

Gazsimon

Tabiiy va neft bilan 

chiqadigan

Generator gazi,  suv gazi, yorituvchi gaz, koks 

gazi, domna gazlari, neftni qayta ishlashdagi 

gazlar va boshqalar

Qattiq

Ko‘mir qazilmalari, 

yonuvchi  slanetslar, 

torf, o ‘tin

Toshko‘mir koksi,  g‘ishtsimon holatga va 

chang holatidagi yoqilg‘ilar,  o ‘tin va 

boshqalar

Hozirgi  zamon traktor va avtomobillarida,  asosan,  suyuq yonil- 

g‘ilar  ishlatiladi.  Jadvaldan  ko‘rinib  turibdiki,  suyuq  yonilg‘ilarni 

olishning  eng  asosiy  xomashyosi  neft  hisoblanadi.  Neft  uglerod 

bilan  vodorodning  har  xil  murakkab  bo‘lgan  birikmalaridan  iborat. 

Uning  tarkibida  83...87%  uglerod;  11... 14%  vodorod;  0,1... 1,2% 

kislorod;  0,02...1,7%  azot;  0,01...5,5%  oltingugurt  bo‘ladi.  Uning 

zichligi 0,75... 1,3 g/sm3 dan iborat.

Suyuq  yonilg‘ilar  neftni  to‘g‘ridan  to‘g‘ri  haydash  yoki 

kimyoviy usul, ya’ni kreking-uslub orqali olinadi.

To‘g‘ridan to‘g‘ri haydash orqali  neftdan  9...12%, ba’zida 20% 

gacha benzin olinishi mumkin.  Benzinlaming iste’moli ortib borgan 

sari  ko‘p  miqdordagi  benzin  kerak  bo‘lib  qoldi.  Shuning  uchun 

kreking-jarayon  uslubi  ishlab  chiqildi.  Bu  uslubda  olinayotgan 

benzinning miqdori 50...60% ga yetkazildi.

Kreking-jarayon issiqlikning ishtirokida amalga oshsa -  termik 

jarayon, katalizatoming ishtirokida amalga oshsa -  katalitik jarayon

226

---

Kul A -  yonmaydigan qism boiib, zararli aralashma hisoblanadi. 

U  abraziv yeyilishni  ko‘paytiradi.  Agar kul A  ko‘p boisa,  yonilgini 

yonish issiqligini va o‘z-o‘zidan yonish haroratini  pasaytiradi.

Suv parlari (namlik) W -  zararli  aralashma boiib, hosil boigan 

issiqlikning bir qismini o‘ziga oladi va korroziyani ko‘paytiradi.

Yonilgilar har xil  agregat holatida boiishi mumkin.  Ular kelib 

chiqishi  bo‘yicha  quyidagi  turlarga  boiinadi, 7.1-jadval.