Máseleniń qoyılıwı: Maǵlıwmatlar bazasın proektlestiriw hám «Mazmun – baylanıs»

1-LABORATORIYA JUMISI
Tema: MAǴLIWMATLAR BAZASIN PROEKTLESTIRIW, MAZMUN-BAYLANIS DIAGRAMMASIN QURIW
Jumıstıń maqseti: Maǵlıwmatlar bazasın proyektlestiriw ushın mazmun – baylanıs modelin islep shıǵıw boyınsha kónlikpelerge iye bolıw.
Máseleniń qoyılıwı: Maǵlıwmatlar bazasın proektlestiriw hám «Mazmun – baylanıs» modelin islep shıǵıw.
Metodikalıq kórsetpeler: Maǵlıwmatlar bazasın proektlestiriwde tómendegi shólkemlestiriwshilerdi úyreniwge tuwrı keledi. Obyektler, obyekt qásiyetleri, baylanıslar (obyekt múnásebetleri), waqıt aralıǵı hám t.b.
Bul jerde maǵlıwmatlar bazasın qurıw tarawı sıpatında “Korzinka sawda orayi” alınǵan bolıp, maǵlıwmatlar tómendegi obyektlerde saqlanadı:
1.1 keste.
“Aziq-awqat ónimleri” predmet tarawınıń obyektleri

№	Obyektler
1	Palız ónimleri
2	Nan ónimleri
3	Dan ónimleri
4	Konditor ónimleri
5	Gósh ónimleri
6	Miywe ónimleri

1.2 keste.
Paliz ónimleri obyektinin qásiyetleri.

ID	Paliz ónimleri	Palız ónimleri	Ishimlikler	Konditor ónimleri	Nan ónimleri
1
2

1.3 keste..
Dárixana obyektiniń qásiyetleri.

ID	Dáriler dizimi	Dárige kepillik	Islep shıǵarılǵan sáne	Saqlaw múddeti
1
2

1.4 keste.
Erler kiyimleri obyektiniń qásiyetleri.

ID	Bas kiyimler	Kóylekler	Ayaq kiyim
1
2

1.5 keste.
Hayal-qizlar kiyimleri obyektiniń qásiyetleri.

ID	Bas kiyimler	Ústki kiyimler	Ayaq kiyimler
1
2

1.6 keste.
Telefonlar obyektiniń qásiyetleri.

ID	Telefon túri	Telefon reńi	Servis kepillik (1 ay/jil)	Telefon yad kólemi
1
2

1.7 keste.
Texnika buyimlari obyektiniń qásiyetleri.

ID	Notebook	Notebook processorı	Notebook videokartası	Notebook yad kólemi	Servis kepillik	Televizor	Televizor ekranı bet maydanı	Televizor ekran formatı	Servis kepillik
1
2

Tómendegi suwrette baylanıslar (obyektler arasındaǵı munásebetlerdıń kórinisi keltirilgen
“Mánis - baylanıs” modeli predmet tarawdı quraytuǵın tiykarǵı ush komponentalardan paydalanıp qurıladı: mánis, atribut, baylanıs. Konstruktiv elementler quramında “VAQT” quraytuǵınsı tek ashiq jabiq halda qatnasıwı múmkin. Modelde waqıt, jıl, sáne hám soǵan uqsas atributlar menen suwretlenedi.

Erler kiyimleri

Qosimsha maǵlıwmatlar

Telefonlar

Hayal-qizlar kiyimleri

Texnika buyimlari

Dárixana

1.1 Súwret. “Korzinka sawda orayı” obyektli modeli elementleri arasındaǵı obyektli múnasábetler.
Modeldi qurıwda “baylanıs” ámeldegi obyekttiń, processin yamasa hádiyseni, abstraksiyasi retinde keledi. Atribut manisinin xarakterlerinen bolıp, atı menen belgilenip, qandayda-bir mánisler kompleksinen mánisler qabıl etiledi.
“Mánis - baylanıs” modelindegi baylanısıwlarǵa, eki mánis ortasındaǵı hár bir baylanıs túrine tiyisli munasábetlerdi kirgiziw zárúr (binar, ternar.., n-nar).
Joybar haqqındaǵı informaciyalıq diagramma kórinisinde rásmiylestiriledi, onıń ushın tómendegi belgiler kiritiledi: mánis túrleri - tórtmuyush penen, atributlar ovallar menen suwretlenedi hám olar uqsas mánisler menen jónelissiz qırlar menen baylanısadı.
“Mánis - baylanıs” modeli predmet tarawdı (PT) tek anıq bir bólegin sáwlelendiredi. Bul jaǵdayda onı lokal model dep ataladı. PT haqqında tolıq informaciyaǵa iye bolıw ushın onı keńlew tekseriw zárúr hám aldınǵısın toltıratuǵın local modeller qurıw kerek. Sonnan keyin lokal modeller birlestirilib PT haqqında bir pútkil kompozitsion suwretke iye bolamız.
Mısal retinde menende Korzinka sawda orayi PSnıń mánis - baylanıs modeli qurılǵan.




1.2. Súwret. Korzinka sawda orayı predmet tarawı ushın mánis - baylanıs modelin qurılısı. Bul model diagramma kórinisinde bolib, ol jaǵdayda tómendegi belgiler isletiledi.

			Járdeminde obyekter belgilenedi.
			Járdeminde obyekt atributları belgilenedi. Olar obyektler menen jónelissiz sızıqlar járdeminde birlestiriledi.
			Járdeminde obyektler arasındaǵı baylanıslardı belgileymiz.
			Bunda birge kop baylanǵan A hám V arasında V ǵa qaratıp jánelgen jánelisli sızıq penen kórsetiledi. Eger A hám V obyektler arasında N:1 baylanıs bolsa, strelka A ga qaray jáneltiriledi.
			A hám V arasında 1:1 baylanıs bolsa, jónelissiz sızıq penen birlestiremiz.
			A hám V obyektler arasında M:N bolsa, olardı baylanıstıratuǵın sızıq arqali birlestiremiz.