Муаллифлар: Абдурахманов. П., физика-математика фанлари доктори, профессор, Эгамов У., физика-математика фанлари


Download 1.32 Mb.
bet39/114
Sana28.12.2022
Hajmi1.32 Mb.
#1014128
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   114
Bog'liq
4. Абдурахмонов К.П., Эгамов У

AP pv , (59.2)
dt


Товуш босими баландлигининг бирлиги килиб «Белл» олинган. «Белл» катта улчов бирлиги булгани учун унинг ундан бир кисми децибелл (дБ)
олинади.
Физиологик акустикада товуш сезишининг тавсифи сифатида товушнинг баландлиги, тембри ва каттиклиги кабул килинади. Товуш баландлиги деб, тебраниш частотаси ва эшитиш кобилиятига боглик булган, деярли, даврий товушнинг сифатига айтилади. Частота пасайиши билан товушнинг баландлиги пасаяди.
Товушнинг кучи ва жадаллигидан фаркли, товуш цаттицлиги эшитиш сезгирлиги кучининг субъектив бахосидир, у мухитнинг зичлиги ва кулокнинг сезгирлигига богликдир.
Товуш каттиклиги бирлиги сифатида «фон» кабул килинади ва
3
уни частотаси 10 Гц булган товушнинг хосил килган босими 1 дБ га тенглигини билдиради.
Инсон кулоги товушнинг айрим жадаллигини кабул килади. Паст ёки суст товушларни инсон кабул кила олмайди.
Товушнинг хар бир частотаси учун эшитиш чегараси деб аталадиган айрим товуш жадаллиги мавжуд, яъни бундан паст холатларда шу частотали товуш эшитилмайди. Кучли товушларни хам, инсон кулоги эшитмаслиги мумкин, чунки у факат кулокда огрик кузгатиши мумкин.
Инсон кулоги айрим частотали товушларни кабул килиши мумкин ва у хар хил одамларда хар хилдир, аммо инсон уртача 20 Гц дан 20000 Г ц гача булган частотадаги товушларни кабул килади.
Частотаси 20 Гц дан паст товушлар - инфратовушлар, 20000 Гц дан юкориси - ультратовушлар деб аталади.
Одатда, ультратовуш тулкинларни генерация килиш учун, асосан пъезоэлектрик ва магнитострикциявий нурлатгичлар ишлатилади.


196




Ультратовушли тулкинлар бир катор узига хос хусусиятларга эга. Улардан энг мухими, ёругликка ухшаб тор йуналган дасталар - ультратовушли нурлар каби нурланиши мумкин.
Ультратовушли нурларнинг икки мухит чегарасида кайтиши ва синиши геометриявий оптика конунларига асосан содир булади. Шунинг учун ультратовуш нурлари таркалиш йуналишини узгартириш ва фокуслашда хар хил шаклдаги ойналар, товушли линзалар, призмалар ва бошка курилмалар кулланилади.

Download 1.32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling