Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti kiberxavfsizlik va kriminalistika

Savol: Port tushunchasi va port skanerlari.
Javob: Port tushunchasi, tarmoqda axborot almashish uchun belgilangan aloqa nuktalari. Har bir port, aloqa protokollari va xizmatlarga bog'liq bo'lishi mumkin. Masalan, HTTP xizmati uchun 80- port, HTTPS uchun 443-port, SSH uchun 22-port keng tarqalgan.
Port skanerlari, tarmoqdagi ochiq va yopiq portlarni aniqlashga yordam beradigan dasturlar. Bu dasturlar tarmoqdagi barcha portlarni tekshiradi va ochiq bo'lganlarini aniqlashga harakat qiladi. Shuningdek, port skanerlariga boshqa funksiyalar ham kiritilishi mumkin, masalan, aloqa protocolini aniqlash yoki xavfsizlikni tekshirish. Bu dasturlar sistem adminstratorlari tomonidan tarmoq xavfsizligini oshirish uchun ishlatiladi.


Savol: Honeypots tushunchasi va uning vazifasi.
Javob: Honeypot, tarmoqni hujumdan himoya qilish usullaridan biri hisoblanadi. Bu, hujumchilarning tarmoqdagi nuskha savdo va zaxiralarni topishga harakat qilishiga yo'l qo'yuvchi yolg'on serverdir.
Honeypotning asosiy vazifalari quyidagilardir:
1. Hujumlar va xavfsizlik yo'llarini aniqlash: Honeypot, hujumchilar tomonidan o'zgartirilgan narsalarni (masalan, portlar yoki tarmoq protokollari) aniqlash imkonini beradi.
2. Tarmoqdagi xavfsizlik holatini oshirish: Honeypotning mavjudligi, tarmoqda xavfsizlikni oshirish uchun kuchli bir vosita sifatida ishlatilishi mumkin.
3. Xavfsizlik so'rovlari uchun malaka oshirish: Tarmoqdagi xavfsizlik muammolari uchun, honeypotlar shuningdek hujum simulatsiyalari va xavfsizlik sinovlari uchun malaka oshirishga imkon beradi.
4. Xavfsizlikni amalga oshirish: Honeypot, hujumlarga qarshi savdo vositasiga aylandi va ularni tarmoqdan chetlatadi. Shu bilan birga, honeypot to'plagan ma'lumotlar, tarmoqdagi xavfsizlikni tahlil qilish va uni yaxshilash uchun foydali bo'ladi.


Savol: Penetratsion-sinov(pentesting) nima va uning ahamiyati.
Javob: Penetratsion-sinov (pentesting) - bu tizimni xavfsizligini sinovdan o'tkazish uchun amaliy imkoniyatni sinash jarayoni. Bu sinovlar tizimni hakerlarga qarshi himoya qilish va uning xavfsizligini ta'minlash maqsadida amalga oshiriladi.
Pentestingning ahamiyati juda baland, chunki unda tizimning xavfsizligi haqida qondirish yuzaga keladi va muammo yechish uchun moslashtiruvchi ishlab chiqariladi. Agar bir tizimning xavfsizligi aniqlanmasa, hakerlar uni ochib ketish uchun foydalanish mumkin bo'ladi.
Pentesting jarayoni xususiy usullar va vositalar orqali amalga oshiriladi, shuningdek, xavfsizlik nazorati davlat organlari tomonidan talab qilingan sertifikatlar bilan tasdiqlanishi lozim. Pentestingning natijasida topilgan muammolar to'g'riylenishi shart emas, balki umumiy sifatda tizimning xavfsizligini oshirish uchun ishlovchi tavsiyalar berilishi lozim.
IV. Kompyuter tizimlari va tarmoqlarida xavfsizlik siyosati va modellari: