Muhammad al-xozazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti akt sohasida iqtisodiyot va menejment fakulteti

2.1. Iqtisodiyotda - saonat qurlishi
Oxirgi yillarda qurilish materiallari sanoatini rivojlantirishga alohida eʼtibor berilayotganligi natijasida, bugungi kunda ushbu tarmoq mamlakat iqtisodiyotining “drayver” sohasiga aylanmoqda.

AOKAda «Oʻzsanoatqurilishmateriallari» uyushmasi tomonidan oʻtkazilgan brifingda 2016-2021-yillarda sohada amalga oshirilgan islohotlar natijasi va 2022-2026-yillardagi ustuvor vazifalar xususida maʼlumot berildi.
— Tahlillarga eʼtibor qaratadigan boʻlsak, 2016-yilda 6,8 trillion soʻmlik qurilish materiallari ishlab chiqarilgan boʻlsa, islohotlar amalga oshirilishi natijasida oʻtgan yilda bu koʻrsatkich 22 trillion soʻmni, joriy yil yakuni bilan esa 24,2 trillion soʻmni tashkil etib, 2016-yilga nisbatan 3,5 baravarga oshdi. Shuningdek, mazkur davrda eksport boʻyicha koʻrsatgich ham 5,2 baravarga oʻsdi. 2016-2021-yillarda sohaga investitsiyalar jalb qilish borasida ham izchil ishlar amalga oshirilib, 2016-yilda sohaga jami 360 million dollarlik investitsiya jalb qilingan boʻlsa, joriy yil yakuni bilan ushbu koʻrsatkich 1 620 million dollarni tashkil etishi va ushbu davrga nisbatan investitsiya hajmini 5,6 barobarga oshirish moʻljallanmoqda, — deydi uyushma boshqaruv raisining birinchi oʻrinbosari Azizbek Bahodirov.
Sohada mahsulotlarni mahalliylashtirish orqali, ularning importini optimallashtirish masalalariga ham alohida eʼtibor qaratib kelinmoqda. Jumladan, joriy yil yakuni bilan mahalliylashtirish dasturi doirasida 17 turdagi 920 milliard soʻmlik mahsulotlar ishlab chiqarish va natijada 86 million dollarlik qurilish materiallarining importini oʻrnini bosish moʻljallanmoqda.
Tarmoqni yanada takomillashtirish, sohaga xorijiy investorlarni keng jalb qilish, eksport koʻrsatkichlarini oshirish hamda yangi sanoat korxonalarini tashkil etish maqsadida 2022-2026-yillarda qurilish materiallari sanoatini rivojlantirish dasturi ishlab chiqildi.
Unga koʻra 2026-yilga borib tarmoq boʻyicha mahsulotlar ishlab chiqarish hajmini 42,3 trillion soʻmga yetkazish va bunda yuqori qoʻshilgan qiymatli mahsulotlarning ulushini 2016-yildagi 32,3 foizdan 53 foizgacha yetkazish belgilangan.
Natijada, asosiy turdagi qurilish materiallariga boʻlgan talab mahalliy ishlab chiqaruvchilar tomonidan toʻliq qoplanadi. Jumladan, gazobeton, issiqlik saqlovchi izolyatsiya materiallari, qurilish oynasi, sement kabi mahsulotlar boʻyicha ichki talab qoplanib, mahsulotlarning bir qismi xorijga eksportga yoʻnaltiriladi.

Biznesning tobora rivojlanib borayotgan landshaftida, ehtimol, hech bir hodisa elektron tijoratning yuksalishidan ko'ra chuqurroq va kengroq ta'sir ko'rsatmagan. Raqamli asr an'anaviy tijorat chegaralari tanib bo'lmaydigan darajada cho'zilgan davrni boshlab berdi. Elektron tijorat nafaqat mavjud biznes modellarini buzdi, balki butun dunyo bo'ylab korxonalar faoliyatini tubdan o'zgartirdi. An'anaga ko'ra, korxonalar o'zlarining mahalliy yoki mintaqaviy bozorlarida cheklangan. Elektron tijoratning paydo bo'lishi bilan korxonalar to'satdan chegarasiz dunyoda ishlaydilar. Internetning global qamrovi kompaniyalarga ilgari orzu qilgan bozorlarga kirishga imkon beradi. Kichik hunarmandchilik biznesi yoki transmilliy korporatsiya bo'ladimi, elektron tijorat butun dunyo bo'ylab mijozlar bazasiga kirish imkonini beradi. Elektron tijorat jismoniy va raqamli vitrinalar orasidagi devorlarni buzdi. Endi korxonalar mijozlarga bir vaqtning o'zida bir nechta kanallar orqali murojaat qilishlari mumkin. Korxona g'isht va ohak mavjudligini saqlab turishi mumkin, shu bilan birga onlayn-do'konni boshqaradi, uchinchi tomon platformalari orqali sotadi va hatto sotish uchun ijtimoiy tarmoqlardan foydalanadi. Savdo kanallarining bunday diversifikatsiyasi tez o'zgaruvchan bozorda ko'proq moslashuvchanlik va barqarorlikni ta'minlaydi. Raqamli olam mijozlar bilan muloqot qilishning ko'plab usullarini taklif etadi. Elektron tijorat platformalari orqali korxonalar shaxsiy xarid qilish tajribalarini yaratishi, o'tgan xaridlar asosida mahsulotlarni tavsiya qilishi va moslashtirilgan marketing xabarlarini yuborishi mumkin. Mijozlarning fikr-mulohazalari va sharhlari mahsulotni ishlab chiqish va biznes strategiyalarini shakllantirishda, mijozlar bilan mustahkam munosabatlarni rivojlantirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Elektron tijorat korxona faoliyatining ko'p jihatlarini soddalashtirdi. Inventarizatsiyani boshqarish Real vaqt rejimida kuzatish orqali samaraliroq bo'lib, ortiqcha zaxiralash yoki zaxiralash xavfini kamaytiradi. Buyurtmani bajarish jarayonlari ko'proq avtomatlashtirilgan, vaqtni tejash va inson xatosini kamaytirish. Ta'minot zanjiri boshqaruvi texnologiyaning integratsiyasi, shaffoflik va hisobdorlikni oshirish bilan rivojlandi. Ma'lumotlar ko'pincha raqamli asrda yangi neft deb ataladi va elektron tijorat korxonalari unda suzmoqda. Har bir bosish, ko'rish va sotib olish qimmatli ma'lumotlarni yaratadi. Tahlil va ma'lumotlarga asoslangan tushunchalar orqali korxonalar mahsulotni ishlab chiqish, marketing strategiyalari va mijozlarga xizmat ko'rsatish to'g'risida xabardor qarorlar qabul qilishlari mumkin. Bu korxonalarga o'zgaruvchan bozor dinamikasiga javoban tez moslashish va innovatsiyalar kiritish imkoniyatini beradi.Elektron tijorat korxonalarni mijozlarga xizmat ko'rsatish takliflarini oshirishga undadi. Jonli chat, chatbotlar va AI-ga asoslangan mijozlarni qo'llab-quvvatlash vositalari odatiy holga aylandi. Mijozlarning so'rovlariga o'z vaqtida javob berish, 24/7 mavjudligi va muammosiz qaytish jarayonlari kutilgan narsaga aylandi. Mijozlarga alohida xizmat ko'rsatish elektron tijorat landshaftida raqobatdosh ustunlikdir. Elektron tijoratning tezkor tabiati moslashuvchanlikni talab qiladi. Elektron tijoratni qabul qiladigan korxonalar ko'pincha bozor tendentsiyalari va iste'molchilar talablariga javob berishda chaqqonroq. Raqobatbardosh bo'lish zarurati mobil tijorat, raqamli hamyonlar va kontaktsiz to'lovlar kabi sohalarda innovatsiyalarni kuchaytirdi. Elektron tijorat sezilarli o'zgarishlarga olib kelgan bo'lsa-da, kiberxavfsizlik tahdidlari, onlayn firibgarlik va maxfiylik kabi muammolarni ham keltirib chiqaradi. Korxonalar doimiy ravishda rivojlanayotgan raqamli landshaftga moslashishi va xavfsizlik choralari va muvofiqligiga sarmoya kiritishi kerak