- Bir metallning xar xil sharoitda (bosim о‘zgarmas bо‘lsa, xar xil temperaturada) turlicha kristall panjara xosil qila olish xususiyatini allotropiya, boshqacha aytganda polimorfizm deb ataladi. Bir metallning xar xil kristall turlari uning alotropik shakl о‘zgarishlari yoki modifikatsiyalari deyiladi. Metallarning alotropik shakl о‘zgarishlari grek xarflari α,β, γ, δ va boshqalar bilan belgilanadi. Allotropik shakli о‘zgarishi bir temeraturaning о‘zida sodir bо‘ladi. Metallning alotropik shakl о‘zgarishi sovitish vaqtida sodir bо‘lsa issiqlik ajralib chiqadi. qizdirish vaqtida sodir bо‘lsa, issiqlik yutiladi. Qattiq xolatdagi metalda sodir bо‘ladigan alotropik о‘zgarishlar vaqtida kristall panjara shakli va turining о‘zgarishi ikkilamchi kristallanish yoki kayta kristallanish deb ataladi.
- Metallarda bо‘ladigan allotropik shakl о‘zgarishlarning amaliy axamiyati katta, chunki xar xil modifikatsiyada bu oladigan metallning xossalari allotropik shakl о‘zgarishlariga bog‘liqdir. Metall va qotishmalarni termik ishlash usullari ularning ma’lum sharoitda bir modifikatsiyadan (ichki tuzilishdan) ikkinchi modifikatsiyaga о‘tish xususiyatiga asoslangan metallarni termik ishlab, ularning xossalarini zarra tomonga uzgartirish mumkin.
Takrorlash uchun savollar: - Takrorlash uchun savollar:
- 1. Metallarning kristallanish jarayoni qanday sodir bо‘ladi?
- 2. Xosil bо‘lgan donlarning о‘lchamlari nimalarga bog‘liq?
- 3. Allotropiya xodisasi deb nimaga aytiladi?
- 4. Metallarning allotropiyalanish axamiyati nima?
Do'stlaringiz bilan baham: |
