Muhandislik va kompyuter grafikasi fani haqida umumiy ma`lumotlar

Murakkab qirqimlar pog`onasimon va siniq qirqimlarga bo`linadi. Kesuvchi tekisliklar parallel bo`lgan qirqim pog`onasimon qirqim deyiladi 3.4-rasm
Vertikal qirqim (frontal va profil proyeksiya tekisliklariga parallel bo`lmagan holda) hamda qiya qirqimlarni burib bajarish ruxsat etiladi. Bu holda “burilgan” belgisi qo`yiladi. Gorizontal, frontal va profil qirqimlar asosiy ko`rinishlarda tasvirlanishi mumkin. Agar kesuvchi tekisliklar kesishuvchan bo`lsa siniq qirqim hosil bo`ladi. Agar qirqim buyumning balandligi yoki uzunligi bo`ylab berilsa, bo`ylama qirqim deyiladi.Agar kesuvchi tekisliklar buyumning balandligi yoki uzunligiga perpendikulyar yo`nalgan bo`lsa, hosil bo`lgan qirqim ko`ndalang qirqim deyiladi
31-Mahalliy qirqimlar
Mahalliy qirqimlar ko`rinishda tutash to`lqin chiziq bilan ajratiladi. Bu chuzuqlar tasvirning boshqa chiziqlar bilan ustma-ust tutashmasligi kerak

7- Buyumlarni tasvirlashda ishlatiladigan shartliliklar va soddalashtirishlar

• 
  
• 
  Agar ko‘rinish, qirqim yoki kesim simmetrik bo‘lsa, u holda tasvirning yarmini yoki yarmidan ko‘proq qismini ingichka to‘lqin chiziq bilan chegaralab ko‘rsatish mumkin (4.6 rasm). Agar buyumda bir nechta bir xil elementlar bo‘lsa, ulardan faqat bir yoki ikkitasini ko‘rsatish kifoya, qolganlarini shartli ravishda ko‘rsatish mumkin (4.7 rasm). Prujinalar chizmalarida vint chizig‘i o‘rniga to‘g‘ri chiziqlar ko‘rsatish mumkin (4.8 rasm). Vint, parchin mix, shponka, ichi bo‘sh bo‘lmagan vallar va shpindellar, shatunlar, rukoyatka (muruvvat)lar va boshqalarni ko‘ndalang qirqimlarda kesilmagan holatda tasvirlanadi. Podshipnik soqqachalari ham qirqilmaydi. Odatda, yig‘ish chizmalarida gayka va shaybalar va boltlarni ham kesilmagan holatda tasvirlanadi.
  

Chizmada buyumning tekis sirtlarini yaqqolroq ko‘rsatish uchun ularda ingichka tutash chiziq bilan diagonallar quriladi. Masalan, 4.9 rasmda berilgan chizmada buyumning kalit tushadigan tomonlari va «liska»laridan birining sirti (­A-A kesimdagi element) diagonal chiziqlar yordamida ko‘rsatilgan

1. 
   47 Qirqim bilan kesimni farqini tushintiring?
   

• 
  
• 
  Agar ko‘rinish, qirqim yoki kesim simmetrik bo‘lsa, u holda tasvirning yarmini yoki yarmidan ko‘proq qismini ingichka to‘lqin chiziq bilan chegaralab ko‘rsatish mumkin (4.6 rasm). Agar buyumda bir nechta bir xil elementlar bo‘lsa, ulardan faqat bir yoki ikkitasini ko‘rsatish kifoya, qolganlarini shartli ravishda ko‘rsatish mumkin (4.7 rasm). Prujinalar chizmalarida vint chizig‘i o‘rniga to‘g‘ri chiziqlar ko‘rsatish mumkin (4.8 rasm). Vint, parchin mix, shponka, ichi bo‘sh bo‘lmagan vallar va shpindellar, shatunlar, rukoyatka (muruvvat)lar va boshqalarni ko‘ndalang qirqimlarda kesilmagan holatda tasvirlanadi. Podshipnik soqqachalari ham qirqilmaydi. Odatda, yig‘ish chizmalarida gayka va shaybalar va boltlarni ham kesilmagan holatda tasvirlanadi.
  

Chizmada buyumning tekis sirtlarini yaqqolroq ko‘rsatish uchun ularda ingichka tutash chiziq bilan diagonallar quriladi. Masalan, 4.9 rasmda berilgan chizmada buyumning kalit tushadigan tomonlari va «liska»laridan birining sirti (­A-A kesimdagi element) diagonal chiziqlar yordamida ko‘rsatilgan
33 Aksonometrik proyeksiyalar va ularni hosil bo`lishi
AKSONOMETRIK PROEKSIYA QISQACHA AKSONOMETRIYA DEYILADI (AKSONOMETRIYA GREKCHA SO‘Z BO‘LIB, AXON – O‘Q, METREIN – O‘LCHAYMAN, YA’NI O‘QLAR BO‘YICHA O‘LCHASH DEGAN MA’NONI BILDIRADI).
34 To‘g‘ri burchakli izometrik proyeksiya

O`quv maqsadlarida aksonomеtrik proеktsiyalar va umuman barcha yaqqol tasvirlar izomеtrik va dimеtrik proеktsiyada bajariladi. Bundan tashqari trimеtrik proеktsiyalar ham mavjud. Yaqqol tasvirlarni qurishni eng sodda elеmеntlardan boshlash kеrak.

O`QUV MAQSADLARIDA AKSONOMЕTRIK PROЕKTSIYALAR VA UMUMAN BARCHA YAQQOL TASVIRLAR IZOMЕTRIK VA DIMЕTRIK PROЕKTSIYADA BAJARILADI. BUNDAN TASHQARI TRIMЕTRIK PROЕKTSIYALAR HAM MAVJUD. YAQQOL TASVIRLARNI QURISHNI ENG SODDA ELЕMЕNTLARDAN BOSHLASH KЕRAK.
ODDIY DЕTALNING IZOMЕTRIK PROЕKTSIYASINI QURISHGA KIRISHAMIZ. BUNING UCHUN ENG AVVALO, IZOMЕTRIYA O`QI CHIZILADI. SO`NGRA DЕTALNING GORIZONTAL PROЕKTSIYASI ASOS SIFATIDA TANLAB OLINADI. DЕTALNING HAR BIR O`QQA PARЕLLЕL CHIZIQLARI CHIZIB OLINADI. SO`NGRA Z O`QI BO`YICHA QIYMAT QO`YILADI VA SODDA DЕTALNING AKSONOMЕTRIK PROЕKSIYASI TAYYOR BO`LADI.

35 To‘g‘ri burchakli dimetrik proyeksiya