Muhandislik va kompyuter grafikasi

Jadval 1.1

1.1-rasm.



Masshtab bu ob'ektning haqiqiy o'lchamlari bilan chizilgan ob'ektning chiziqli o'lchamlari o'rtasidagi nisbat.
Chizmani haqiqiy o'lchamlarga ko'ra chizish mumkin bo'lmagan hollarda, masshtablardan foydalaniladi.
Chizmalarning masshtabiga qo'llaniladigan o'lchov O’z.DST 2.302-03 standarti bo’yicha bajariladi. Ushbu standartga muvofiq, chizma kattalashtirilgan, kichiklashtirilgan hamda haqiqiy hajmda chizilgan bo'lishi mumkin. 1.2-jadvalda muhandislik chizmalarida eng ko'p ishlatiladigan o'lchovlar ko'rsatilgan. Masshtab asosiy yozuvning belgilangan joyida ko'rsatiladi; masalan, 1:1, 2:1, 1:2 va boshqalar. Agar masshtab chizilgan rasmda ko'rsatilgan bo'lsa, u M harfi bilan belgilanadi; misol uchun, M1:1, M2:1, M1:2, va hokazo. Buyum qanday masshtabda chizilmasin, chizmada uning haqiqiy o'lchamlari ko'rsatiladi (1.2-rasm).

Jadval 1.2

1.2-rasm
Chiziqlar .Chizmalarni bajarishda turli xil tipdagi chiziqlar qo'llaniladi. O’z.DST 2.303-03 standarti tomonidan o'rnatilgan chiziqlarning asosiy turlari 1.3-jadvalda keltirilgan.

Jadval 1.3

1. 
   Asosiy yo’g’on tutash chiziq - detallarning ko'rinadigan konturlarini tasvirlash uchun ishlatiladi. Bunda S chiziq qalinligi chizmaning kattaligi va murakkabligiga, shuningdek formatning katta-kichikligiga qarab, 0,6...1,5 mm oralig'ida olinadi. Boshqa turdagi chiziqlarning qalinligi asosiy yo’g’on tutash chiziqning qalinligiga qarab olinadi.
   
2. 
   Ingichka tutash chiziq – ustiga qo’yilgan kesim konturining chiziqlari, o’lcham va chiqarish chiziqlari, chetga chiqarish chiziqlari, yondosh detallarni tasvirlash chiziqlari, ko’rinishlar, qirqimlar va kesimlarda chiqarish elementlarini chegaralash chiziqlarini chizishda foydalaniladi. Ingichka chiziq qalinligi S/3 dan S/2gacha.
   
3.