Mukammal bozorda raqobat va monopõliya

Mukammal bozorda
raqobat va monopõliya.
Raqobat - bozor iqtisodiyoti ishtrokchilarining o'z manfaatlarini yuzaga chiqarish uchun bir-biri bilan kurashi, ularning o'zaro bellashuvi.
Raqobat faqatgina manfaatlar o'zaro to'qnashganda yuz bersa, manfaatlar uyg’unlashganda partnyorlik yuz beradi. Raqobat - bu bozorning asosiy sharti, qonunidir. Raqobat qonuni - bozor tizimining shunday iqtisodiy qonunidirki, unga ko'ra iqtisodiy sub'ektlarning o'z maqsadlari yo'lida o'zaro kurashi muqarrar bo'ladi, bu kurash bozorga hos usullarda olib boriladi va sub'ektlarni iqtisodiy jihatdan saylanib olishini yuzaga keltiradi. Raqobat qonuni bozor iqtisodiyotining integral qonuni ya'ni bozor iqtisodi-yotining hamma sohalariga tegishli bo'lib, amal qilish doirasi doimo kengayib boradi.
Raqobat sub’yektlari
Sotuvchi va haridorlar
Haridorlar
Ishtirokchilar
Tashkilotlar
Tovar sotib oluvchilar
Firmalar
Ishga yollovchilar va ishlovchilar
Xonadonlar
Sotuvchilar

1. Raqobatda ko`pchilik sotuvchi, haridorlar qatnashadi 2.Raqobatda oddiy harido lar ishtrok qiladilar. 3.Davlat raqobatda hech kimga yordam bermaydi.

Raqobatning maydoni – bu bozordir
Saylangan, taniqli firmalar qatnashadilar.
Taniqli haridorlar ishtrok
qiladilar.
Davlat o'z milliy firmalariga yordam beradi.
MILLIY BOZOR
JAHON BOZORI
Raqobatchilik muhiti - bu raqobat uzluksiz va cheklanmagan holda borishi uchun kerakli shart- sharoitlar mavjudligidir. Bunday muhit mukammal bozorga hos bo'ladi.
ASOSIY BELGILAR
Hususiy mulk erkinligini mavjudligi.
Iqtisodiy tanlov erkinligini bo'lishi
Narhlarning erkin shakllanishi
Iqtisodiy bellashuv usullarini erkin tanlab olish imkoniyatini borligi
atamasining kelib chiqishi bozorga oid tushunchalardan (ya’ni,grekcha - yagona, bitta va
- cotaman) tarkib topsada, biroq uning iqtisodiy asoslari aslida ishlab chiqarishga borib taqaladi.
Monopoliyani quidagicha ta’riflash orinli deb hisoblaymiz: monopoliya – monopol yuqori narxlarni ornatish hamda monopol yuqori foyda olish maqsadida tarmoqlar, bozorlar va yaxlit makroiqtisodiyot ustidan hukumronlikni amalga oshiruvchi yirik korxonalar(firma, korporatsiyalar)ning birlashmalari
Monopoliyalarning turlari bir necha mezomlarga ko`ra ajratish mumkun
1. Bozorni qamrab olish darajasiga ko`ra: sof monopoliya, oligopoliya va monopsoniya.
Ologopoliya – tarmoqdagi bir necha yirik ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchining narx va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi hukumronlik holati hisoblanadi.
Monopsoniya – tarmoqdagi ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchilar soni juda ko`p bo`lib, ular tovar yoki xizmatlarining yagona iste’molchisi yoki xaridori mavjud bo`lgan sharoitdagi yakkahukumronlik holati hisoblanadi.
Sof monopoliya – tarmoqdagi yagona ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchining narx va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi yakkahukumronlik holati hisoblanadi

Etiboringiz uchun raxmat