Mulohaza. Mulohazalar ustida mantiqiy amallar. Formulalar. TENG KUCHLI Formulalar. Aynan chin, aynan yolg’on va bajariluvchi formulalar

5- ta’rif. Berilgan va elementar mulohazalarning birinchisi chin va ikkinchisi yolg‘on bo‘lgandagina yo qiymat qabul qilib, qolgan hollarda esa, ch qiymat qabul qiluvchi murakkab mulohaza va mulohazalarning implikatsiyasi deb ataladi.

“Berilgan mulohazalarning implikatsiyasi bu mulohazalarga implikatsiya

amalini qo‘llab hosil qilindi” deb aytish mumkin. Implikatsiya amali 2- jadvalda ifodalangan binar amaldir.

Implikatsiya amalini belgilashda “” (yoki “”) belgidan foydalaniladi. Shuni ta’kidlash kerakki, implikatsiya amali bajarilganda berilgan elementar mulohazalarning o‘rni, ya’ni ulardan qaysi birinchi va qaysi ikkinchi bo‘lishi muhimdir. Berilgan va elementar mulohazaning implikatsiyasi “” kabi yoziladi va “agar bo‘lsa, u holda (bo‘ladi)” deb o‘qiladi. implikatsiyani “dan ga implikatsiya” deb ham yuritishadi. So‘zlashuv tilida implikatsiyani “ bo‘lsa, bo‘ladi”, “agar bo‘lsa, u vaqtda bo‘ladi”, “dan hosil bo‘ladi”, “dan kelib chiqadi”, “, agar bo‘lsa”, “ uchun yetarli shart” va boshqacha o‘qish holatlari ham uchraydi. va elementar mulohazaning implikatsiyasi uchun mulohaza asos (shart, gipoteza, dalil), mulohaza esa asosning oqibati (natijasi, xulosasi) deb ataladi. va mulohazalarning implikatsiyasi uchun chinlik jadvali 6- jadval bo‘ladi (2- jadvalning , va ustunlariga qarang).

Implikatsiya uchun chinlik jadvalining dastlabki ikkita satri yolg‘on asosdan yolg‘on xulosa ham, chin xulosa ham kelib chishi mumkinligini anglatadi. Boshqacha qilib aytganda, “yolg‘ondan har bir narsani kutish mumkin”.

6- jadval
yo	yo	ch
yo	ch	ch
ch	yo	yo
ch	ch	ch

Implikatsiya uchun chinlik jadvalidan ko‘rinadiki, 2- misoldagi mulohazalarning ikkinchisi yolg‘on bo‘lib, qolganlari chindir.