Mundareja: Kirish Nazariy qism

2. Texnologik qism.

Qo’rg’oshin aglomeratini ratsional tarkibi: Pb-38,5; Сu-1,4; Zn-5,5; S-3,5; Fe-16,4; SiO₂-9,5; CaO-8,0; MgO-3,0; Al₂O₃-4,0.

Shixta eritishga kiritilgan pirit tarkibiga kiradi 45% Fe, 51,6% S, 2% SiO₂ и 0,7% СаО.
Qo'rg'oshinni shaxtali pechda eritish shixtani hisoblash va eritishning material va issiqlik balanslarini tuzish talab qilinadi.


2.1. Ratsional tarkibini hisoblash.
Qo'rg'oshin aglomeratining ratsional tarkibini hisoblashda biz quyidagilarni qabul qilamiz:
a) aglomerat tarkibida faqat sulfidli oltingugurt mavjud bo'lib, u quyidagicha taqsimlanadi: oltingugurtning uchdan bir qismi qo'rg'oshin bilan, yarmi rux bilan va oltingugurtning qolgan mis bilan bog'liq;
b) qo'rg'oshin oksidi yarmi silikat shaklida, yarmi esa erkin shaklda;
v) temir aglomerat tarkibida Fe₂O₃ va Fe₃O₄ shaklida teng miqdorda bo'ladi.
Afsuski, adabiyotda aglomeratning ratsional tarkibi to'g'risidagi ma'lumotlar juda kam. Eritish shixtani hisoblash uchun aglomeratning nafaqat elementar, balki ratsional tarkibiga ham ega bo'lish maqsadga muvofiqdir. Bunday holda, siz aglomeratning tarkibi to'g'risida taxmin qilingan emas, balki haqiqiy ma'lumotlardan foydalanishingiz kerak.
Aglomeratning ratsional tarkibini hisoblash natijalari jadvalda keltirilgan. bitta.
1)Tarkibida oltingugurt bo’lgan Pb va Zn ning massalarini aniqlaymiz:
Pb + S = PbS S = 5,5/3 = 1,83 kg; Pb = 11,85 kg.
Zn + S = ZnS S = 5,5-1,83 = 3,67 kg; Zn = 7,45 kg
2)Temirning tarkibini aniqlaymiz:
Fe3O4 = 3Fe+4O Fe=9 kg O= 3,44 kg
Fe2O3 = 2Fe+3O Fe=9 kg O= 3,87 kg
3)Qolgan qo’rg’oshinning massasini aniqlaymiz:
Pb=47-11,85=35,15/2 = 17,575 кг
2PbO*SiO₂ ning SiO₂ massasini aniqlaymiz
17,575*60/2*207,2 = 2,54
SiO₂ ning qolgan massasini aniqlaymiz
11-2,54 = 8,46 kg
ZnO dagi Zn massasini aniqlaymiz
9,5-7,45 = 2,05 kg
Topilgan miqdorlarni 1 jadvalga qo’yib chiqamiz.

1-jadval
Aglomeratning ratsional va elementar tarkibi

Birikmalar	Jami	Pb	Zn	Fe	S	Cu	SiO2	Al2O3	MgO	CaO	O	bosh
PbO	15,5	15,4									1,1
2PbO*SiO2	17,6	15,4					2,1				1,1
PbS	8,9	7,7			1,2
ZnO	6,6		1,8								0,45
ZnS	5,5		3,7		1,8
CuS	1,9				0,5	1,4
Fe2O3	11,7			8,2							3,5
Fe3O4	11,3			8,2							3,1
SiO2	7,4						7,4
Al2O3	4							4
CaO	8									8
MgO	2								2
boshqalar	1,1											1,1
Jami	100	38,5	5,5	16,4	3,5	1,4	9,5	4	2	8	10,1	1,1

2.2. Material balansi hisobi.


Shteynni hisoblash. 100 kg aglomerat uchun hisoblash amalga oshiriladi. Tasavvur qilaylik, Leninogorsk qo'rg'oshin zavodi amaliyotiga ko'ra temirning 28-30% shteynga ketadi yoki
16,4 • 0,3 = 4,92 kg Сu.
Shteynning tarkibi, xuddi o'sha zavodning amaliyotiga ko'ra, quyidagilar: 32% Pb, 9% Zn, 20% S va Fe 39 % tashkil qiladi.
Shteyn chiqishi
4,92•100/39 = 12,6 kg
Shteynning tarkibi 2-jadvalda keltirilgan.
2-jadval
Shteyn tarkibi

Komponentlar	Kg	%
S	2,76	20,0
Рb	4,41	12,0
Zn	1,24	9,0
Fe	5,4	39,0
Jami	12,6	100,0

Leninogorsk zavodi ma'lumotlariga ko'ra, oltingugurtning 30% shteynga (pirit bilan eritilganda) o'tadi.

Oltingugurtning bunday taqsimlanishini qabul qilib, biz 5,5 x 0,30 = 1,65 kg S ning aglomeratdan shteyngacha o'tishini aniqlaymiz, shteyn hosil bo'lishi uchun 4 kg S kerak bo'ladi, yetishmayotgan oltingugurt miqdori (2,76-1,65 = 1,11 kg). piritning oltingugurti tufayli shteynga kiritamiz. Sizga oltingugurtni pirit bilan kiritishingiz kerak bo'ladi
1,11 •100/30 = 3,7 kg
Yoki pirit
3,7 • 100/51,6 = 7,17 kg
Shlakni hisoblash.
Aglomerat o'zini o'zi eritishi sharti bilan shaxtali eritish 100 kg aglomerat, 7,17 kg pirit va jami 107,17 kg dan iborat bo'ladi.
Zamonaviy zavodlarda bo'lgani kabi koks iste'molini shaxtali eritishning 10% ga yoki 107,17 • 0,1 = 10,717 kg ga teng deb hisoblaymiz.
Koks tarkibida 48% SiO₂, 37% A1₂0₃, 12% Fe₂O₃ (8,4% Fe) va 2% CaO tarkibidagi 10% kul bor.
U aglomerat va piritdan, shuningdek koks kuli dan shlakga o'tadi, kg:
SiO₂ . . . . . . . . . . . . . 11+7,17*0,02+10,717*0,1*0,48 = 10,65
FeO . . . . . . . . . . . (18+7,17*0,45+10,717*0,1*0,084 - 5,4)*71,8/55,8 = 20,48
CaO . . . . . . . . . . . 7,17*0,007+10,717*0,1*0,02 = 0,07
MgO . . . . . . . . . . . 3
Al₂O₃ . . . . . . . . . . 6+10,717*0,1*0,37 = 3,9
ZnO . . . . . . . . . . 9,5*0,75*81,4/65,4 = 8,67
Ruxni shlakga 75% miqdorida o'tkazish amaliyot ma'lumotlariga ko'ra qabul qilinadi. Leninogorsk zavodi.
Hisoblangan oksidlarning yig'indisini shlakning 95% sifatida olsak, shlak hosilini hisoblaymiz:
(11,65+20,48+0,07+3+3,9+8,67)*100/95=50,3 kg.
Shlak tarkibi 3-jadvalda keltirilgan.

3-Jadval

Shlak tarkibi

Komponentlar	kg	%
SiO2	10,65	23,2
FeO	20,48	40,7
CaO	0,07	0,14
MgO	3	5,96
Al2O3	3,9	7,75
ZnO	8,67	17,25
Boshqalar	2,53	5
Jami	49,3	100

Leninogorsk zavodida ular asosiy shlak hosil qiluvchi SiO₂: FeO: CaO = 23:33:14 nisbati bilan shlak olishni afzal ko'rishadi.

Bunday shlakni olish uchun eritish paytida kvarts va piritli shlak iste'mol qilinishi kerak.
Pirit kuyindi tarkibida 74,1% FeO (57,6 Fe) va 4,3% SiO₂ va kvartsda 84,0% SiO₂ va 10,5% FeO (8,2% Fe) mavjud deb faraz qilaylik va uni x orqali piritli kukun miqdori, y orqali esa kvarts miqdori. Shlak hosil qiluvchi moddalar jadvalini tuzamiz (4-jadval).

4-Jadval

Shlak hosil qiluvchi moddalar

Materiallar	Jami	SiO2		FeO		СаО
	kg	%	Kg	%		%	kg
Aglomerat, pirit va koks kuli Temir rudasi ... kvars	102,2 X У	4,3 84,0	11,65 0,043х 0,84y	74.1 10,5	20,48 0,741х 0,105y	- -	0,07 - -

SiO₂ = 11,65 + 0,043 х + 0,84 у,
FeO = 20,48 + 0,741 х + 0,105 у,
СаО = 0,07.

Shlakda FeO = 33/23 SiO₂ va FeO = 33/14 CaO. FeO, CaO va SiO₂ qiymatlarini ushbu tenglamaga qo’yamiz va ularni yechib, x va y qiymatlarini topamiz.

(20,48 + 0,741х +0 ,105y) FeO = 33/23 (11,65 + 0,043х + 0,84у) SiO₂;
(20,48 + 0,741х + 0,105у) FeO = 33/14•0,07CaO;
х = 27,46 kg; у = 6,5 kg.

Shaxtali eritish, kg:

Qo’rg’oshin aglomerati . . …………. 100,0
pirit ............................................... 7,17
piritli kuyindi . . ……………... . 27,46
kvars .............................................. 6,5
jami . . . 141,13

Koks iste'moli 10% yoki 141,13 • 0,1 = 14,11 kg, koks tarkibidagi kul tarkibida bo'ladi

14,11 • 0,1 = 1,41 kg.
Otvalniy shlakida 1% Pb olamiz.
8% Zn, yoki 9,5 * 0,08 = 0,76 kg va 2% Pb yoki 47 * 0,02 = 0,94 kg changga o'tadi. Qo'rg'oshinning changga o'tishi kamayadi, chunki sovuq koloshnikli eritish ta'minlanadi. Rux va qo'rg'oshin changning 70 foizini tashkil qiladi deb faraz qilsak, uning hosilasi bo'ladi
(0,76 + 0,94) • 100/70 = 2,43 kg.
Biz chang tarkibiy qismlarining qolgan qismini hisobga olmaymiz, chunki ular kam.
Xomaki qo'rg'oshinga o'tadi
47 – 4,41 – 0.62 – 0,94 = 41,03 kg Рb.
Uning tarkibida 97% Pb bo'lgan xomaki qo'rg'oshinning chiqishi bo'ladi
41,03 • 100/97 = 42,3 kg.
Jadvalga muvofiq. Eritish mahsulotlarida qo'rg'oshinning tarqalishini hisoblaymiz (5-jadval).
5-Jadval