Mundarija: Asosiy qism

Yuz ifodalari

Yuz ifodalari noverbal muloqotning juda katta hissasiga to’g’ri keladi. Birgina tabassum yoki qovoq solish bilan qanchadan-qancha ma’lumot yetkazib berilishi mumkinligi haqida bir o’ylab ko’ring. Kishi yuzini, odatda, uning so’zlarini eshitishdan ancha oldin payqaymiz. Noverbal muloqot va xatti-harakatlar madaniyatlar o’rtasida keskin farq qilishiga qaramasdan quvonch, qayg’u, jahl va qo’rquvni ifodalovchi yuz ifodalari dunyoning turli burchaklarida yashovchi insonlar uchun bir xildir.
Imo-ishoralar
Biror maqsadga yo’nalgan belgi va harakatlar so’zlarsiz ma’no yetkazishning muhim usulidir. Eng sodda imo-ishoralar qo’l silkitish, qo’l bilan ishora qilish hamda sonli miqdorlarni ko’rsatishda barmoqlardan foydalanish bo’lib, boshqa imo-ishoralar ixtiyoriy yoki ma’lum madaniyatga tegishli bo’lishi mumkin. Sud zali sharoitida, advokat boshqa bir advokatning dalillari zerikarli ekanligini bildirishda soatiga qarashi yoki guvoh tomonidan berilayotgan dalillarning ishonchliligiga mensimaslikni ko’zini har tomonga aylantirish orqali ko’rsatishi mumkin. Bu kabi noverbal aloqa usullari kuchli va ta’sirchan ekanligini inobatga olib, ba’zi sudyalar sud jarayonida qaysi noverbal harakatlar ishlatilishi mumkinligiga cheklovlar qo’yadi.
Paralinguistika
Biz ishlatadigan tildan farq qiluvchi ovozli aloqa. Bunda ovozning balandligi, ohanggi va uning o’zgaruvchanligi gapning ma’nosiga ta’sirini hisobga olish muhim. Baland ovozda aytilgan so’zlar ma’qullash va ishtiyoqni yoki ayni so’zlarning ikkilanish ovoz tonida aytilishi norozilik va qiziqishning sustligini ifodalashi mumkin. Do’stingiz sizdan hol-ahvol so’raganida, odatiy “Men Yaxshiman” jumlasini qay tariqa aytishingiz haqiqiy hissiyotlaringiz to’g’risida ko’p narsalarni oshkor etishi mumkin.
Tana tili va gavda holati
Tana tili bo’yicha o’tkazilgan tadqiqotlar 1970-yildan buyon sezilarli darajada o’sdi, ayniqsa Julius Festning “Tana tili” kitobi nashridan so’ng, ommaviy axborot vositalari insonlarning o’z-o’zini himoyalash gavda holati, qo’llarini va oyoqlarni qovushtirish vaziyatlarini tahlil qilishga alohida urg’u berdi. Ushbu noverbal xatti-harakatlar his-tuyg’ular va munosabatlarni ko’rsatishi mumkin bo’lsa-da, tadqiqotlar tana tili biz ilgari ishonganlarimizdan ko’ra ancha nozik va shu bilan birga, aniqlik darajasi pastroq hisoblanadi.
Proksemika
Proksemika, bu suxbatdosh bilan bo’ladigan oraliq masofa. Odamlar ko’pincha “shaxsiy makon” ga bo’lgan ehtiyojlariga murojaat etishadi, bu ham noverbal aloqaning muhim turidir.
Bizga kerak bo’lgan oraliq masofa va bizga tegishli deb bilgan masofa miqdoriga bir qator omillar, shu jumladan ijtimoiy va madaniy normalar, vaziyat omillari, shaxsiyat xususiyatlari va tanishlik darajasi ta’sir qiladi. Masalan, odamlar bilan tasodifiy suhbat chog’ida zarur bo’lgan shaxsiy maydon hajmi odatda 46 sm dan 1 metrgacha farq qiladi. Boshqa tomondan, ko’pchilik bilan gaplashganda shaxsiy masofa 3 metrdan 4 metrgacha farqlanadi.
Ko’z nigohi
Biror kishining suhbat jarayonida ko’zingizga to’g’ridan-to’g’ri qarashi, bu ularning qiziqqaligini va e’tibor berayotganligini anglatadi. Ammo, buning uzoq davom etishi qo’rqinchli tuyulishi mumkin. Boshqa tomonda, nigohni olib qochish, tez-tez uzoqqa tikilish bu kishining noqulaylik his etayotganini yoki haqiqiy his-tuyg’ularini yashirishga urinayotganligini ko’rsatishi mumkin.
Haptika
Teginish orqali muloqot qilish noverbal muloqotning yana bir muhim turi hisoblanadi. Chaqaloqlik va bolalarning erta yoshlik davrida teginishning muhim ahamiyatli ekanligi to’g’risida juda ko’p tadqiqotlar mavjud. Garri Xarlov tomonidan maymunlarda o’tkazilgan tadqiqot teginish va aloqadan mahrum bo’lishi ularning normal rivojlanishiga xalaqit berishini ko’rsatdi. Ular xulq-atvor va munosabatlarga kirishishda nuqsonlarni boshdan kechirishi kuzatildi. Yozuvchi Julia Vud o’zining “Shaxslararo muloqot: kundalik uchrashuvlar” kitobida teginish ko’pincha status va kuch aloqasi sifatida ishlatiladi deb yozadi.
Tadqiqotchilar yuqori statusli insonlar boshqalarga qaraganda tezroq va yuqori intensivlikda boshqa odamlarning shaxsiy makoniga kirishga moyil bo’lishlarini aniqladilar. Teginish orqali qanday ma’no yetkazib berish jinslar orasidagi tafovutlarda ham namoyon bo’ladi. Ayollar g’amho’rlik, tashvishlanish va emotsional dalda berish ma’nosini yetkazish uchun teginishdan foydalanishga moyil bo’ladilar. O’z navbatida, erkaklar kuch yoki boshqaruvni tasdiqlash uchun teginishdan foydalanish ehtimolligi ko’proq.
Tashqi ko’rinish
Biz tanlagan rang, kiyim, soch turmagi va tashqi ko’rinishga ta’sir etuvchi boshqa omillar ham norverbal aloqa vositasi hisoblanadi. Rang psixologiyasi bo’yicha tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, turli xil ranglar turlicha kayfiyatlarni uyg’otishi mumkin. Tashqi ko’rinish fiziologik reaktsiyalar, biror narsa to’g’risidagi fikr va ularning qanday talqin etilishining o’zgarishiga sababchi bo’lishi mumkin. Ushbu dastlabki taassurotlar juda muhimdir, shu sababli ekspertlar ish qidiruvchilarni potentsial ish beruvchilar bilan bo’ladigan suhbat uchun mos kiyinishni taklif qiladilar.
Tadqiqotchilar tashqi ko’rinish odamlarning qanday qabul qilinishida va hatto qancha pul topishlarida muhim rol o’ynashi mumkinligini aniqladilar. 1996 yilda o’tkazilgan bir tadqiqot shuni ko’rsatdiki, hamkasblaridan ko’ra ko’proq yoqimtoy deb baxolangan advokatlar 15 foiz ko’proq ish haqqi olishgan. Madaniyat qiyofalarning qay tariqa baholanishida ahamiyatli o’ringa ega. G’arb madaniyatida ozg’inlikning qadrlanish ehtimolligi ko’proq bo’lsa, ba’zi Afrika madaniyatlari to’lachadan kelganlikka sog’lom va ijtimoiy ahvoli yaxshiroq deb qaraladi.
Artifaktlar
Narsalar va tasvirlardan noverbal tarzda muloqot qilish uchun ishlatilishi mumkin bo’lgan vositadir. Masalan, onlayn forumda o’zingizning shaxsingizni namoyish etish uchun ism yoki rasm tanlashingiz va o’zingiz kim ekanligingiz va sizga yoqadigan narsalar haqida ma’lumot berishingiz mumkin. Ish jarayonida kiyiladigan rasmiy ish ust kiyimlari, misol uchun shifokorlarning oq xalati, militsiya xodimlarining formalari bu insonlarning ish faoliyati to’g’risida bir qarashdayoq ma’lumot beradi.
Noverbal signallar og'zaki nutqqa qanday ta'sir qiladi
"Psixologlar Pol Ekman va Uollas Frizen (1969) og'zaki va og'zaki xabarlar o'rtasida mavjud bo'lgan o'zaro bog'liqlikni muhokama qilishda oltita muhim usulni aniqladilar. noverbal aloqa bizning og'zaki nutqimizga bevosita ta'sir qiladi. "Birinchidan, biz so'zlarimizni ta'kidlash uchun noverbal signallardan foydalanishimiz mumkin. Barcha yaxshi ma'ruzachilar buni qanday qilib imo-ishora qilish, ovoz balandligi yoki nutq tezligini o'zgartirish, qasddan pauza qilish va hokazo.
"Ikkinchidan, bizning so'zlashuvchan bo'lmagan xatti-harakatlarimiz bizning aytganlarimizni takrorlashi mumkin. "Uchinchidan, noverbal signallar so'zlarning o'rnini bosishi mumkin. Ko'pincha, so'zlarni gapirishga hojat yo'q. Oddiy imo-ishora kifoya qiladi (masalan," yo'q "deb boshingizni chayqash, barmog'ingiz bilan ishora qilib," Yaxshi ish "deb aytish mumkin),' va boshqalar.) "To'rtinchidan, nutqni tartibga solish uchun biz og'zaki bo'lmagan signallardan foydalanishimiz mumkin. Burilish signallari, bu imo-ishoralar va vokalizatsiya so'zlashuv va tinglashning so'zlashuv rollarini almashtirishga imkon beradi ...
"Beshinchidan, og'zaki bo'lmagan xabarlar ba'zida bizning aytganlarimizga zid keladi. Bir do'stimiz, u sohilda juda yaxshi vaqt o'tkazganini aytadi, lekin uning ovozi tekis va yuzida his-tuyg'ular yo'qligi sababli biz bunga amin emasmiz "Va nihoyat, biz xabarimizning og'zaki mazmunini to'ldirish uchun og'zaki bo'lmagan signallardan foydalanishimiz mumkin Xafa bo'lish, biz g'azablanganimizni, tushkunlikni, umidsizlikni yoki bir oz chetda ekanligimizni anglatishi mumkin. Noverbal signallar biz ishlatadigan so'zlarni aniqlashtirishga va haqiqatni ochib berishga yordam beradi. bizning hissiyotlarimiz tabiati. " (Martin S. Remland, Kundalik hayotda noverbal muloqot, 2-nashr. Xouton Mifflin, 2004)
Aldamchi tadqiqotlar
"An'anaga ko'ra, mutaxassislar bunga rozi bo'lishadi noverbal aloqa o'zi xabar ta'sirini olib yuradi. "Ushbu da'voni qo'llab-quvvatlaydigan raqam - bu ijtimoiy vaziyatdagi barcha ma'nolarning 93 foizi og'zaki bo'lmagan ma'lumotlardan, atigi 7 foizi og'zaki ma'lumotlardan kelib chiqadi". Ammo raqam aldamchi. Bu 1976 yilda o'tkazilgan ikki tadqiqotga asoslangan bo'lib, ular vokalni yuz qirralari bilan taqqoslagan. Boshqa tadqiqotlar 93 foizni qo'llab-quvvatlamagan bo'lsa ham, bolalar ham, kattalar ham boshqalarning xabarlarini talqin qilishda og'zaki gaplarga emas, balki og'zaki bo'lmagan gaplarga ko'proq ishonishlari to'g'risida kelishib olindi. "(Roy M. Berko va boshqalar.) Muloqot: Ijtimoiy va martaba yo'nalishi, 10-nashr. Xouton Mifflin, 2007)
Notverbal Noto'g'ri aloqa. "Biz kabi, aeroport xavfsizlik xizmati xodimlari tana tilini o'qiy oladilar deb o'ylashni yaxshi ko'rishadi. Transport Xavfsizligi Boshqarmasi minglab" xatti-harakatlarni aniqlash bo'yicha xodimlarni "yuz ifodalari va boshqa narsalarni qidirish uchun o'qitishga 1 milliard dollar sarfladi. nonbal terrorchilarni aniqlaydigan ko'rsatmalar. "Ammo tanqidchilarning aytishicha, bu harakatlar bitta terrorchini to'xtata olgani yoki har yili o'n minglab yo'lovchilarni noqulay ahvolga solib qo'yganligi haqida hech qanday dalil yo'q. TSA o'zini aldashning klassik shakli uchun qulaganga o'xshaydi: yolg'onchilarni o'qiy olasiz degan ishonch. ularning tanalarini tomosha qilish orqali onglari. "Ko'pchilik yolg'onchilar ko'zlarini yumib yoki asabiy imo-ishoralar bilan o'zlarini yo'qotib qo'yadi deb o'ylashadi. Ko'pgina huquq-tartibot idoralari xodimlari ma'lum darajadagi tepaga qarash kabi o'ziga xos tics izlashga o'rgatilgan. Ammo ilmiy tajribalarda odamlar juda ko'p ish qilishadi. Huquqni muhofaza qilish idoralari xodimlari va boshqa taxmin qilingan ekspertlar oddiy odamlarga qaraganda bu qadar yaxshi emaslar, garchi ular o'zlarining qobiliyatlariga ishongan bo'lsalar ham. " (Jon Terney, "Aeroportlarda badan tiliga noto'g'ri ishonish". Nyu-York Tayms, 2014 yil 23 mart
Muloqotning verbal, noverbal, paralingvistik ta’sir vositalari. Odamlar muloqot jarayonida so`zlardan tashqari, ya’ni verbal vositalardan tashqari turli xil harakatlardan, qiliqlardan holatlardan, kulgu, ohanglar va boshqalardan ham foydalanadilar. Qiliqlar, mimika, ohanglar, to`xtashlar (pauza), hissiy holatlar, kulgu, yig`i, ko`z qarashlar, yuz ifodalari va boshqalar o`zaro muloqotning nutqsiz vositalari bo`lib, ular muloqot jarayonini yanada kuchaytirib, uni to`ldiradi, ba’zan esa nutqli muloqotning o`rnini bosadi, bunday vositalarni noverbal vositalar deyiladi. Buyuk rus yozuvchisi L. Tolstoy odamlarda 97 xil kulgu turi hamda 85 xil ko`z qarashlari turi borligini kuzatgan. G. M. Andreevaning yozishicha, odam yuz ifodalari, nigohlarning 2000 ga yaqin ko`rinishlari bor. Ayniqsa, birinchi bor uchrashganda ko`zlar to`qnashuvi, nigohlarning roli keyingi muloqotning taqdiriga kuchli ta’sir ko`rsatishi maxsus tadqiqotlar jarayonida o`rganilgan. Bularning barchasi muloqotning hissiy tomondan boy, mazmundor bo`lishini ta’minlab, odamlarning bir-birlarini tushunishlariga yordam beradi. Muloqotning noverbal vositalarining milliy hamda xududiy xususiyatlari borligini ham alohida ta’kidlab o`tmoq lozim. Masalan, o`zbek xalqining muloqot jarayoni boy, o`zaro munosabatlarining bevosita xarakteri unda shunday vositalarning ko`proq ishlatilishi bilan bog`liq. Bolalarning o`z yig`isi bilan onasiga o`z his-kechinmalari hamda xohishlarini bildirishlari ham bolalarning yosh xususiyatlariga bog`liq. Boshqa millatlar madaniyatiga nazar tashlanadigan bo`lsa, ularda ham ba’zi bir muloqot vositalarining turli millatlarda turli maqsadlarda ishlatilishining guvohi bo`lish mumkin. Bolgarlar agar biron narsa bo`yicha fikrni tasdiqlamoqchi bo`lishsa, boshlarini u yoq-bu yoqqa chayqashar, inkor qilishmoqchi bo`lsa, aksincha, bosh siltashar ekan. Ma’lumki, o`zbeklar, ruslar va bir qator boshqa millatlarda buning aksi. Noverbal muloqotda suhbatdoshlarning fazoviy joylashuvlari ham katta ahamiyatga ega. Masalan, ayollar ko`proq hissiyotlarga boy bo`lganliklari sababli, suhbatlashayotganlarida bir-birlariga yaqin turib gaplashadilar, erkaklar o`rtasida esa doimo fazoviy masofa bo`ladi. Olimlarning aniqlashlaricha, bolalarni odatdagiday orqama-ketin o`tqazib o`qitgandan ko`ra, ularni yuzma-yuz o`tkazib davra qurib o`qitgan ma’qul emish, chunki bunday sharoitda o`quvchilarda ham javobgarlik hissi yuqoriroq bo`lar ekan hamda emotsiyalar almashinishgani uchun ham guruhdagi psixologik vaziyat ijobiy bo`lib, bolalarning predmetga va bir-birlariga munosabatlari ancha yaxshi bo`lar ekan.

4.