Mundarija: I. Kirish II. Nazariy qism. 1 Shtanginsirkul haqida tushuncha

II. Nazariy qism.
2.1-rasm.
Shkalasiz asboblarga go‘niya, malka, kronsirkul, nutromer va boshqalar kiradi. Go‘niya, malka to‘g`ri-burchakni o‘lchashda eng ko‘p ishlatiladigan asboblar turiga kiradi. Detalni tayyorlash jarayonida uning o‘lchamlarini tekshirish uchun kronsirkul va nutromer ishlatiladi. SHablonlar detallarning murakkab profilini tekshirish uchun ishlatiladi.
Dastaki arra ba’zan yoy deb ham ataladigan ramka (1) va unga mahkamlangan tishli yupqa po‘lat polosadan iboratdir (4). Ramkalar bikr va ajraladigan bo‘ladi. Ajraladigan ramka ancha qulaydir, chunki unga uzunligi har xil arra polotnolarini o‘rnatish mumkin.
Ramkaning bir uchida dasta (3) va arra polotnosini o‘rnatish uchun o‘yiq ochilgan qo‘zg‘almas sterjen (2); ikkinchi uchida o‘yiq va quloqli gaykali (7) tortish vinti bo‘ladi va bu vint arra polotnosini taranglashga xizmat qiladi.


2.2-rasm.

Slesarlik guniyalari tug‘ri burchakli reja chiziqlari chizishda, tayyor buyum va detallarning tug‘ri burchakliligini tekshirishda ishlatiladigan rejalash va kontrol asbobidir. Guniyalar har xil konstruktsiyada tayyorlanadi

2.3-rasm

Mikrometr (mikro... va metr) — 1) Xalqaro birliklar tizimi SI da uzunlik birligi ulushi. Metrning milliondan bir boʻlagiga teng. Ishi qoʻzgʻalmas gaykada vintni oʻq boʻylab siljitishga asoslangan. Vintning siljishi uning oʻq boʻylab burilish burchagiga toʻgʻri pro-porsional. To`la aylanishlar M. tanasidagi shkaladan, aylanish ulushlari esa barabandagi doiraviy shkaladan hisoblanadi. Odatda 0 dan 25 mm gacha, 26 dan 50 mm gacha va boshqa uzunliklarni oʻlchashda ishlatiladigan tipik oʻlchamli M.lar chiqariladi.

Mikrometr silliq, richagli, list materiallarni oʻlchaydigan, trubalarni oʻlchaydigan, rezba oʻlchaydigan,tish oʻlchaydigan, dastaki va stolga oʻrnatiladigan xillarga boʻlinadi. Stolga oʻrnatiladigan ixcham (20 mm gacha) detallarni oʻlchashda ishlatiladi; 3) astronomiya da astronomik truba yoki oʻlchash mikroskopining moslamasi. Kichik masofalarni oʻlchash uchun ishlatiladi. Odatda, oʻlchash uchun anik, mikrometrik vintdan foydalaniladi.