Mundarija: II. Bob. V. A. Motsartning hayoti va ijodi
Qat’iy variatsiyalar mavzusi
Download 0.58 Mb.
|
Milliy libos va san’at fakulteti 5111100- musiqa yo’nalishi
Qat’iy variatsiyalar mavzusida,oson esda qoladi,garmoniktili
Murakkab emas,shakli tugal va aniq.Ularning fakturasi ko’pincha gomofon yoki akkordli. Mavzu shakli,odatda,ikki qismli,ba’zan bir qismli.Ba’zida reprizasi Qisqartirilgan uch qismli shakl ham uchraydi. Ko’p hollarda mavzuni variatsiyalash imkoniati ostinatovariatsiyalarga Nisbatan anchagina keng.Ostinatvariatsiyalarda faqat jo’rovozlar variatsiyalansa, qat’iylarda ham jo’rlik,ham kuyning o’zi variatsiyalanadi,qolaversa, variatsiyalash usullari ham rang-barang. Asosiy variatsiyalash usuli bo’lib mavzuning oqshinkor(ornamental)qayta Ishlanishi saqlanadi.Ornamentatsiya (naqshlash) kuyning asosiytonlarini turli Yordamchitonlar bilan o’rash,keng intervallarni pog’ona-pog’ona harakat bilan to’ldirish bilan amalga oshiriladi.Shu tufayli kuyning asosiytonlari atrofida go’yo naqsh hozil bo’ladi (naqshinkor degan nom ham shundan).Naqsh uchun mayda cho’zimlardan:forshlag,grup petto,gammasi montezpassajlardan foydalanish xarakterli (V.A.Motsart. SonataA-dur). Alohida ohanglarni birregistrdan boshqasiga o’tkazishga yo’l qo’yiladi (L.Betxoven.Sonata№12,Iq). Variatsiyalarda mavzuning garmonikasi osivashakli o‘zgarishsiz qoladi, variatsiyalash asosanfakturani rivojlantirish yo’li bilan amalga oshirlladi. Ko‘pincha murakkab figuralash polifon ikusullarni kiritish bilan kechadiva Bu fakturani yanada murakablashtiradi.Bunday variatsiyalardagarmoniyava Faktura ko‘pincha kuyning oddiy jo‘rligi bo’lmasdan,ifodaviylikning asosiy Omillaridan biri sifatida ahamiyat kasb etadi. Variatsiyalarni joylashtirishda mahum qoida kuzatiladi: 1.Variatsiyalar shunday joylashtiriiladiki,har bir navbatdagisi(keyin keladigani) oldingisidan murakkabroq bo’ladi. 2.Yirik variatsion turkumlarga guruhli joylashtirishlarxos,ya’ni mavzuning Bir turda variatsiyalanishi belgilariga ko‘ra.Variatsiyalarning yonma-yon Joylashgan har bir guruhi o‘xshash fakturada bayon qilinadi,shu tufayli butun asar Yirik bo‘limlar tarzida idrok etiladi. 3.Variatsiyalarni birlashtirishda kulminatsiyalarni joylashtirish katta ahamiyat kasb etadi. 4.Kon trasttamoyilik attarol o‘ynaydi.Bunga ko‘p jihatdan ayrim Variatsiyalar uchun nomdosh tonallikdan foydalanish major vaminorni taqqoslash Kontrastini berib,ko‘maklashadi.Variatsiyalar orasidagi kontrastgayonma-yon Joylashgan variatsiyalarda turlicha fakturadan,masalan,polifonik va akkordli bayondan foydalanish yo‘li bilan ham erishiladi. Variatsion turkum kompozitsiyasi uchun oxirgi ikki variatsiya tuzilishi va Xususiyatlar ikkatta ahamiyatga ega. Oxiridan oldingi variatsiya,asarning tematik ibtidosini esga solib, Mavzuning dastlabki yoki unga yaqin bayoniga qaytadi(Betxoven.≪32 variatsiya≫). Oxirgi variatsiya esa turkumni tugallaydi va shu sababli tugallovchi va Umumlashtiruvchi ahamiyat kasb etadi.Odatda,oxirgi variatsiyada yangi,yanada Murakkab fakturadan foydalaniladi.Oldingi variatsiyalar bilan solishtirganda Kodaning qo‘shilishi sababli kattalashadi(Motsart.SonataA-dur,IIq.;Betxoven. Sonata№12, IIq). Download 0.58 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling