Мундарижа: кириш боб. Парето принципи нима?

1.4 Парето қоидаси бугунги кунда
Бугунги кунда қоида деярли ҳамма жойда қўлланилади. Ҳали ҳам баъзи тадқиқотлар олиб борилмоқда, ҳаётда фаол қўлланиладиган қонун атрофида назариялар қурилмоқда. 2016 йилда биз Нигерияда қизиқарли тадқиқот ўтказдик. Умумий кўрсаткичларга кўра, мамлакат ўз минтақаси учун етарлича бойларга тегишли еди, аҳоли ҳаётини яхшилаш учун барча шарт-шароитлар топилди. Аммо фаол ривожланишга қарамай, 2006-2016 йиллардаги вазият кўпчиликнинг умумий молиявий ҳолатини яхшиламади. Натижаларга кўра, аҳолининг 76% қашшоқлик чегарасидан паст бўлган ва у ерда қолган, 24% еса бой ва миллий бойликнинг катта қисмини тўплаган.
Бугунги кунга қадар бутун дунёдаги олий ўқув юртлари Парето қоидасини ўз дастурига киритдилар.
Енг ёрқин издошларидан бири - бизнес мактабида дарс берадиган англиялик иқтисод ўқитувчиси Ричард Кох. Мактаб Бирмингем университетига асосланган, аммо Парето қонунига асосланган шахсий дастурига ега. Кох Парето назариясини тасдиқловчи кўплаб илмий мақолаларни нашр етди. Ричард Кох бутун дунёда танилган, у қонуннинг кучли томонлари ҳақида қизиқарли гапиради. У молиявий курсларни яратадиган йирик мураббийлардан бири.

Ричард Кох

2. 
   БОБ. Парето қонунининг вазифалари ва тамойиллари.
   

Қонунга амал қилган ҳолда, одамлар ўзлари учун еътибор талаб қиладиган устувор ресурсларни белгилашлари мумкин. Қонуннинг қуйидаги вазифаларини ажратиб кўрсатиш мумкин:

1. 
   Сиз хоҳлаган нарсанинг кўпини олиш учун камроқ қилинг.
   
2. 
   Мантиқий кўринадиган нарса ҳар доим ҳам тўғри емас.
   
3. 
   Муваффақияцизликлар, қоида тариқасида, оз сонли ноқулай омиллар туфайли юзага келади.
   
4. 
   Мақсадга еришиш учун кўп сонли ҳаракатлар самарасиз ёки ҳатто самарасиз.
   
5. 
   Вазифалар қанча кўп бажарилса, унумдорлик шунчалик кам бўлади.
   

Қонуннинг ўзига хос хусусияти вазифаларни янада глобал ва аҳамияциз вазифаларга тузиш ва таснифлаш имкониятидир. Уларни таҳлил қилгандан сўнг, унчалик аҳамияцизларини аниқлаш ва уларнинг фойдасиз бажарилишига вақт сарфлашни тўхтатиш мумкин бўлади.
Парето принципи илмий асосга ега, шунинг учун уни "олимнинг хулосалари"деб аташ мумкин емас. Италиялик иқтисодчи қонунни намоён қилишнинг бир неча усулларини аниқлади. Масалан, бизнинг режаларимиз ҳар доим ҳам ҳақиқатга мос келмаслиги, чунки кўп ҳолларда биз бутунлай бошқача натижага еришамиз.
Қонуннинг асосий тамойиллари қуйидагилардан иборат:

1. 
   Дунё бўйлаб капиталнинг тақсимланиши ҳали ҳам нотекис.
   
2. 
   Харидорларнинг атиги 20% компания фойдасининг 80 фоизини олиб келади.
   
3. 
   Номутаносиблик ҳар қандай ҳолатда ҳам сақланиб қолади, ҳатто фойдасиз вазифалар камайса ҳам.
   
4. 
   Маҳсулотларнинг атиги 20% сотувда 80% фойда келтиради.
   

Аслида, бу 80 дан 20 гача бир хил бўлиши шарт емас. Мисол учун, 70 томонидан 30, 90 томонидан 10 бўлиши мумкин. Иш натижаси учинчи томон омилларига боғлиқ бўлиши мумкин. Шунинг учун хоҳлаган нарсангизга еришиш ҳар доим ҳам мумкин емас. Омилларни назорат қилиб бўлмайди, яъни прогнозлаш муваффақиятга "тенг емас".