Mundarija: Kirish І bob

Neft-gaz qazib olish, qayta ishlash va sotish faoliyatiga litsenziya talablari

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi “Neft-gaz tarmog‘ida litsenziyalash tartibotlarini qisqartirish va soddalashtirish, shuningdek, biznesni yuritishni yaxshilash chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarorni qabul qildi.

Hujjatga ko‘ra, prezidentning “Tadbirkorlik faoliyati sohasidagi litsenziyalash va ruxsat berish tartib-taomillarini yanada qisqartirish va soddalashtirish, shuningdek, biznes yuritish shart-sharoitlarini yaxshilash chora- tadbirlari to‘g‘risida” 2018 yil 11 apreldagi PF-5409-son farmoni bilan 2018 yil 1 iyundan boshlab quyidagilar nazarda tutilgan:

faoliyatning ayrim turlari bilan shug‘ullanish huquqini beruvchi barcha litsenziyalarni (neft, gaz va gaz kondensatini qazib olish, qayta ishlash va sotishni amalga oshirish huquqini beradigan litsenziyalardan tashqari) amal qilish muddati cheklanmagan holda berish tartibini joriy etish;

tadbirkorlik faoliyati sohasidagi ayrim litsenziyalarni va ruxsat berish xususiyatiga ega bo‘lgan hujjatlarni rasmiylashtirish muddatlarini qisqartirish;

faoliyatning ayrim turlarini litsenziyalash bo‘yicha funksiyalarni O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasidan tegishli davlat organlariga berish;

ko‘rsatib o‘tilgan faoliyat turlarini litsenziyalash Komissiyalari tarkibidan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi, O‘zbekiston Respublikasi Xususiylashtirilgan korxonalarga ko‘maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasi, Moliya vazirligi, Qurilish vazirligi, Ichki ishlar vazirligi vakillarini chiqarish.

Hujjat bilan neft, gaz hamda gaz kondensati qazib chiqarish, qayta ishlash va sotish, faoliyatini litsenziyalash to‘g‘risidagi nizom;

Magistral gaz quvurlari, neft quvurlari va neft mahsulotlari quvurlarini loyihalashtirish, qurish, ularni ishlatish va ularni ta'mirlash faoliyatini litsenziyalash to‘g‘risidagi nizom;

Neft mahsulotlarini sotish faoliyatini litsenziyalash (neft mahsulotlarini avtomobillarga yonilg‘i quyish shoxobchalari va moy almashtirish punktlari orqali sotishdan tashqari) to‘g‘risidagi nizom;

“O‘zdavneftgazinspeksiya”ning Neft, gaz hamda gaz kondensatini qazib chiqarish, qayta ishlash va sotish, magistral gaz quvurlari, neft quvurlari va neft mahsulotlari quvurlarini loyihalashtirish, qurish, ishlatish va ularni ta'mirlash faoliyatini litsenziyalash bo‘yicha komissiyasi tarkibi;

“O‘zdavneftgazinspeksiya”ning Neft mahsulotlarini sotish (neft mahsulotlarini avtomobillarga yonilg‘i quyish shoxobchalari va moy almashtirish punktlari orqali sotishdan tashqari) faoliyatini litsenziyalash bo‘yicha komissiyasi tarkibi tasdiqlandi.

Belgilanishicha, Vazirlar Mahkamasi tomonidan neft mahsulotlarini sotish (neft mahsulotlarini avtomobillarga yonilg‘i quyish shoxobchalari va moy almashtirish punktlari orqali sotishdan tashqari) va neft, gaz hamda gaz kondensatini qazib chiqarish, qayta ishlash va sotish bo‘yicha oldin berilgan litsenziyalar ularning muddati tugagunga qadar amal qiladi.

“O‘zdavneftgazinspeksiya” ikki oy muddatda ushbu qaror kuchga kirgunga qadar Vazirlar Mahkamasi tomonidan berilgan litsenziyalarni xatlovdan o‘tkazish asosida:

neft, gaz hamda gaz kondensatini qazib chiqarish, qayta ishlash va sotish, magistral gaz quvurlari, neft quvurlari va neft mahsulotlari quvurlarini loyihalashtirish, qurish, ishlatish va ularni ta'mirlash;

neft mahsulotlarini sotish (neft mahsulotlarini avtomobillarga yonilg‘i quyish shoxobchalari va moy almashtirish punktlari orqali sotishdan tashqari) bo‘yicha faoliyatni amalga oshirishga litsenziya olgan lisenziatlar bilan litsenziya bitimlari tuzilishini ta'minlaydi.

Neft, gaz hamda gaz kondensati qazib chiqarish, qayta ishlash va sotish
faoliyatini litsenziyalash to‘g‘risidagi nizomga ko‘ra, neft, gaz hamda gaz kondensatini qazib chiqarish, qayta ishlash va sotish bo‘yicha faoliyat faqat yuridik shaxslar tomonidan amalga oshiriladi.

Neft, gaz hamda gaz kondensatini qazib chiqarish, qayta ishlash va sotish bo‘yicha faoliyatni amalga oshirish huquqiga namunaviy (oddiy) litsenziyalar beriladi.

Lisenziyalarni berish, litsenziyaning amal qilishini to‘xtatib turish yoki to‘xtatish, shuningdek, uni bekor qilish va qayta rasmiylashtirish to‘g‘risidagi qarorlar “O‘zdavneftgazinspeksiya”ning Neft, gaz hamda gaz kondensatini qazib chiqarish, qayta ishlash va sotish, magistral gaz quvurlari, neft quvurlari va neft mahsulotlari quvurlarini loyihalashtirish, qurish, ularni ishlatish bo‘yicha faoliyatni litsenziyalash komissiyasi (keyingi o‘rinlarda Komissiya deb ataladi) tomonidan qabul qilinadi.

Neft, gaz hamda gaz kondensatini qazib chiqarish, qayta ishlash va sotish bo‘yicha faoliyatni amalga oshirishga litsenziya 5 yil muddatga beriladi.

Lisenziya talabgorining arizasiga ko‘ra litsenziya umuman faoliyat turiga yoxud uning bir qismiga berilishi mumkin.

Quyidagilar neft, gaz hamda gaz kondensatini qazib chiqarish, qayta ishlash va sotish bo‘yicha faoliyatni amalga oshirishning litsenziya talablari va shartlari hisoblanadi:

a) lisenziat tomonidan neft, gaz hamda gaz kondensatini qazib chiqarish, qayta ishlash va sotish sohasidagi qonun hujjatlariga, shuningdek, amaldagi ekologiya, sanitariya, metrologiya, yong‘inga qarshi va texnik normalar, normativlar va qoidalarga rioya etish;

b) yuridik shaxs shtatida litsenziyada ko‘rsatilgan faoliyat turi bo‘yicha tegishli ma'lumotga va kamida uch yil ish stajiga eta bo‘lgan rahbarlar va muhandis-texnik xodimlarning, shuningdek, maxsus tayyorgarlikdan o‘tgan xizmat ko‘rsatuvchi texnik xodimlarning mavjud bo‘lishi;

v) qazib olinadigan va sotiladigan mahsulot turlariga sifat sertifikatining mavjudligi va amalda ularning sifat sertifikatiga muvofiqligi;

g) faoliyatning litsenziyalanayotgan aniq turini amalga oshirish, shu jumladan, tegishli moddiy-texnika bazadan, neft omboridan va yonilg‘i quyish qurilmalaridan, boshqa texnika vositalaridan foydalanish uchun sharoitlarning yaratilganligi;

d) lisenziat tomonidan davlat siri hisoblanadigan ma'lumotlardan foydalanish bilan bog‘liq ishlar bajarilgan hollarda rejim organining mavjudligi;

ye) litsenziya talabgoriga mulk huquqi bilan yoki boshqa qonuniy asosda tegishli bo‘lgan, litsenziyalanadigan faoliyat turini amaldagi texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlar talablariga muvofiq to‘liq hajmda bajarish uchun zarur bo‘lgan moddiy-texnika bazaning (binolar, xonalar, qurilish mashinalari, mexanizm va transport, asboblar, energetika qurilmalari, nazorat va o‘lchov vositalari, tashkiliy texnika, kompyuterlar) mavjud bo‘lishi.

Lisenziya olish uchun litsenziya talabgori litsenziyalovchi organga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi:

a) yuridik shaxsning nomi va tashkiliy-huquqiy shakli, uning joylashgan joyi (pochta manzili), bank muassasasining nomi va bankdagi hisob-kitob raqamining tartib raqami, litsenziyalanadigan faoliyat turi (yoki uning bir qismi) ko‘rsatilgan holda litsenziya berish to‘g‘risida ariza;

b) litsenziya berish to‘g‘risidagi ariza litsenziyalovchi organ tomonidan ko‘rib chiqilishi uchun yig‘im to‘langanligini tasdiqlovchi hujjat;

v) litsenziya talabgori xodimlarining litsenziya talablari va shartlariga muvofiq keluvchi malakaga ega ekanligini tasdiqlovchi hujjatlar nusxalari, shu jumladan, shtatdagi xodimlarning egallab turgan lavozimlari, ma'lumoti bo‘yicha mutaxassisligi, mutaxassisligi bo‘yicha ish staji ko‘rsatilgan ro‘yxati;

g) faoliyatning litsenziyalanadigan turini amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan qurilish mashinalari, mexanizmlar va transport, asboblar, elektr qurilmalari, nazorat va o‘lchov vositalari, tashkiliy texnika, kompyuterlarga egalik huquqini yoki boshqa ashyoviy huquqning mavjudligini tasdiqlovchi hujjat;

d) “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasi tarmoq inspeksiyasining litsenziya talabgori moddiy-texnika bazasining mehnatni muhofaza qilish va xavfsizlik texnikasiga oid qonun hujjatlariga muvofiqligi, shuningdek, xodimlarning bilimi tekshirilganligi to‘g‘risidagi xulosasi;

ye) “O‘zdavneftgazinspeksiya” hududiy bo‘limlarining o‘rnatilgan texnologik jarayonlar va asbob-uskunalarning holati texnik jihatdan tartibga solish bo‘yicha normativ hujjat talablariga muvofiqligi to‘g‘risidagi xulosasi;

j) Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi hududiy boshqarmalarining moddiy-texnik bazasi va ishlab chiqarish texnologiyasining tabiatni muhofaza qilish va ekologiya talablariga muvofiqligi to‘g‘risidagi xulosasi;

z) O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligining yong‘in xavfsizligi hududiy boshqarmalarining moddiy-texnik bazasi va xodimlarning yong‘in xavfsizligi bo‘yicha norma va qoidalarga tayyorgarlik darajasi to‘g‘risida xulosasi.

NEFT MAXSULOTLARINI TASHISHDA FOYDALANILADIGAN AVTOSISTERNA XAQIDA MA’LUMOT.

Neft tashuvchi avtosisterna avtomobil transport shassisi va unga o’rnatilgan maxsus suyuqlik sig’imiga ega bo’lgan sisternadan iborat bo’ladi.Sisternaning katta kichikligiga qarab,ya’ni suyuqlik sig’imiga qarab avtomobil shassisi xam og’irlik ko’tarish layoqatiga moslashadi.Neft tashuvchi sisternalar asosan 3m³ dan 38m³ gacha sig’imga ega bo’ladi.Neft tashishga moslashgan avtosisternalar aloxida xavfsizlik talablariga javob berishi kerak,ya’ni boshqa turdagi xavsiz suyuqliklarni tashishga moljallangan avtosisternalarga qaraganda birmuncha koproq xavsizlik talablari va qurilmalari talab qilinadi.Bularga, sisterna ichki qismidagi to’lqin qaytargichlar,maxsusu avariyaviy lyuklar,yongin xavsizlik datchiklari,isiiqga va sovuqga chidamli maxsus shlang va qurilmalar,qoplamaning materiali va qalinligi,kabina bilan sisterna orasida to’siqlar va boshga qurilma va moslamalar misol bo’la oladi.

Ma'lumki, yonilg'i yuk mashinasi - bu yonilg'i va moylash materiallarini xavfsiz tashish uchun romork yoki yarim tirkamali mashina. Suyuq yoqilg'ini saqlash va tashish uchun mo'ljallangan maxsus idish bilan jihozlangan. Odatda bu benzin, dizel yoqilg'isi yoki kerosin.

Yoqilg'i quyish mashinasi bilan jihozlangan sisternada yonilg'i miqdorini ko'rsatadigan marker, shuningdek nafas olish klapan mavjud - shuning uchun idishning ichki qismi atrofdagi atmosfera bilan aloqa qilishi mumkin, bu ortiqcha bosim xavfini yo'q qiladi. Shuningdek, drenaj quvurlari sisternaga ulanadi, uning ustida tezkor valflar va suvni ajratish tizimiga ega cho'kindi rezervuarlari mavjud. Yong'inlarning oldini olish uchun yerga ulash moslamalari va yong'inlarni o'chirish uchun vositalar sisternaga ulangan.

Qoidaga ko'ra, tirkamali yonilg'i yuk mashinalarining hajmi bir ming ikki yuzdan sakkiz ming litrgacha, yarim tirkamali yonilg'i yuk mashinalarida esa idishning hajmi etti dan o'ttiz ming litrgacha o'zgaradi. Besh ming litrdan ortiq katta o'lchamdagi idishlar gidravlik shoklarning pasayishini ta'minlaydigan korpus bo'ylab perpendikulyar va to'g'ri kesish moslamalari bilan jihozlangan.

Suyuq yuklarni tashish, asosan, turli xil suyuqliklarni o'z ichiga oladi - kimyoviy moddadan oziq-ovqatgacha. Ammo bu tashishlarning barchasi, transport amalga oshiriladigan idish havo o'tkazmaydigan bo'lishi kerakligi bilan birlashtirilgan. Bu, ayniqsa, yonadigan materiallar va xavfli yuklarga tegishli, ular bug'lanishiga yo'l qo'ymaslik kerak. Bunday xavfsizlik choralari nafaqat favqulodda vaziyatlarni, balki atrof-muhitning ifloslanishini ham oldini oladi.

Ko'pincha, yonib ketadigan suyuqlik bug'lanib ketmasligi uchun, ma'lum bir haroratni saqlab turish kerak. Yoqilg'i yuk mashinasining sisternasi ikki yo'l bilan to'ldiriladi - yuqori va pastki. Bu qanday tartibga solinganiga bog'liq. Siz shunchaki qo'shimcha qilishingiz mumkinki, quyi suyuqlikning kirish joyi yonilg'i quyish mashinasi uchun to'plamga kiritilgan maxsus adapterli shlanglar yordamida amalga oshiriladi, chunki oddiy shlanglar bu erda mos emas.

Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, ushbu mashinalar uchinchi xavfli sinfga kiradigan tez yonadigan suyuqliklarni tashish uchun mo'ljallangan. Bundan kelib chiqadigan bo'lsak, ular bajarishi kerak bo'lgan yoqilg'i yuk mashinalariga nisbatan yong'in xavfsizligi va yuklarni saqlash bo'yicha maxsus talablar qo'llaniladi.

Shunday qilib,yuk mashinasining pastki qismida pastki valflar deb nomlangan maxsus klapanlar mavjud. Ko'pincha ular germetik ravishda muhrlanadi, chunki ular benzin quvurlarining shikastlanishidan himoya qiladi, bu esa yoqilg'i oqishiga olib kelishi mumkin.

Bundan tashqari, har bir yonilg'i quyish mashinasi, xavfsizlik maqsadida, sisternaning bir qismini himoya qiladigan va gaz idishini himoya qiladigan maxsus himoya vositasi bilan jihozlangan. Bundan tashqari, yonib turgan mayoq va ekranlangan simli tizim yonilg'i quyish shoxobchalariga o'rnatilgan.

3-sinf ekologik dvigatellari avtoulov shassisi asosida tortish va yonilg'i quyish uchun ishlatiladigan tyagachlarga o'rnatiladi, ammo bundan tashqari, egzoz trubasini o'rnatish talablari bajariladi. U o'ng egzoz oldida yoki o'ng tomonda, kabinaning orqasida o'rnatiladi. Xavfsizligini ta'minlash uchun egzoz trubasiga uchqun ushlagich o'rnatilgan.

Shuningdek, o't o'chirish moslamalari va qum idishlari yonilg'i quyish mashinasi to'plamiga kiritilishi kerak. Shuni ta'kidlash kerakki, yong'inlarni o'chirish uchun qum kerak emas, chunki yong'inga qarshi vositalar bu maqsadga xizmat qiladi. Qum, yonib ketadigan suyuqlikni to'kib yuborishi, yopishishi va boshqa tarqalishiga yoki bug'lanishiga yo'l qo'ymaslik uchun talab qilinadi.

Dizel yoqilg'isi, aniqlangan neft mahsulotlari va shunga o'xshash benzinlarni tashish uchun. Qora neft mahsulotlari va yoqilg'i moylarini tashish uchun yonilg'i tashish mashinasi ishlatiladi. Ushbu maqsadlar uchun jihozlangan yuk mashinasi moyni tashish uchun ishlatiladi. Bundan tashqari, neft mahsulotlari uchun bitum va neft tankerlarini tashish uchun bitum tashuvchilar ham mavjud. Gazlar gaz bosimi bilan ishlaydigan baklarda ham bosim ostida tashiladi.

Odatda, turli xil jihozlangan sisternalar har xil yonuvchan materiallarni tashish uchun ishlatiladi, ammo ba'zi neft mahsulotlarini bitta idishda tashish mumkin bo'ladi. Tavsiya etilmaydigan yagona narsa - engil va quyuq yog'li mahsulotlarni bir xil idishda tashish neft mahsulotlarini quyilgan idishda tashish kerak bo'lganda, idishni bug 'tozalash vositasidan foydalanish kerak.

Bitum, moy va yoqilg'i moyini tashadigan yoqilg'i yuk mashinalari sisterna haroratini ta'minlash kabi qo'shimcha talablarni o'z ichiga oladi. Ayniqsa, termos sisternaning bu funktsiyasi qishda juda muhimdir.

MANIPULYATOR KRAN QURILMASI XAQIDA MA’LUMOT

Kran manipulyator qurilmasi - bu samarali ko'p funktsiyali yuk mashinasi. KMQ yuk avtoulovi kraniga qaraganda ancha manevrli bo'lib, yuklarni chiqarish / tushirish va tashish funktsiyalarini birlashtirishga imkon beradi, ko'pincha bu tortish transporti sifatida ishlatiladi. KMQ transport vositalari yuklash va tushirish, katta hajmdagi yuklarni tashish, qurilish, kommunal, qishloq xo'jaligi, landshaft ishlarida qo'llaniladi. Uskunalar yuqori manevrlilik va yuk harakatining aniqligi bilan ajralib turadi.Turli yuk ko'tarish kranlarining manipulyatorlarini mavjud:

kichkina - maksimal ko'tarish quvvati 1000 kg gacha va ko'tarish momenti 3,9 tm gacha;

engil - maksimal ko'tarish quvvati 1-6 t va ko'tarish momenti 10 tm gacha;

o'rta - 10 t va 30 tm gacha;

og'ir - 10 tonnadan ortiq;

Manipulyator kranlarining turlari. Afzalliklari va kamchiliklari

Manipulyator kranini tanlashda uning texnik xususiyatlarini ham hisobga olish kerak. KMQ ikki xil:

Tirsakli

Trosli.

Har bir turning afzalliklari va kamchiliklari bor, ular quyidagi rasmlarda keltirilgan.

Tirsak manipulyatorlari tezroq, ammo aniqligi kamroq. Bu ayniqsa o'ta muhim yuklarga duch kelganda e'tiborga olinishi kerak. Ammo ular o'z navbatida cheklangan (mashina atrofidagi ish radiusining chegarasi bor). Ushbu turdagi manipulyator 2 xil o'rnatish turiga ega: kabinaning orqasida va kuzovning orqa tomonida. Shuning uchun tirsakli manipulyatorga buyurtma berish, kabina orqasida o'rnatish sizga mos kelmasligi ehtimoli bor va kuzovning orqa qismidagi o'rnatish yukning kuzovga joylashishiga yo'l qo'ymaydi.

Trosli manipulyatorlarida bunday kamchiliklar yo'q. Tros manipulyatorining yagona kamchiligi bu tezlikdir. Tezlikda tirsakdan biroz pastroq, ammo farq unchalik katta emas. Va afzalliklari aniq: u 360 daraja ishlashi mumkin. Tros manipulyatori faqat kuzovning orqasida o'rnatiladi, bu esa avtoulov ustiga chiqib ketuvchi yuqori va uzoq yuklarni tashishga imkon beradi. Tros manipulyatori ancha aniqroq, yumshoqroq. Bu yuklarni vertikal ravishda chuqurlikka tushirishga qodir.

Yuklarni tashish bilan bir qatorda, manipulyatorning yana bir afzalligi - bu montaj ishlarini bajarish qobiliyati, masalan, metall konstruktsiyalarni o'rnatish. Manipulyator plitka va bloklarni yotqizish uchun juda qulay emas, chunki u juda katta yuklarni uzoqqa etkaza olmaydi. Bunday vazifalar uchun kran ko'proq mos keladi. Agar, albatta, temir-beton konstruktsiyalarni o'rnatish to'g'ridan-to'g'ri avtomobil yaqinida sodir bo'lsa, unda manipulyator sizga ham mos keladi. Qanday bo'lmasin, manipulyatorning ishlay oladimi yoki yo'qligini tushunish uchun quyidagilarni ko'rib chiqing: yukning og'irligi + avtomobildan masofa. Bu talab qilinadigan ilgak uzunligini va uning imkoniyatlarini hisoblash uchun kerak. Masalan, yuk bir tonna og'irlikda, o'rnatish esa 3 tonnani oladi. Ammo masofadan turib uning yuk ko'tarish qobiliyati pasayadi va 300 kg ichi bo'sh joy bilan cheklanishi mumkin.

Rasmda KMQ ning ko'tarilish qobiliyati va ko'tarilish nisbati ko'rsatilgan:

Diagrammada faqat ikkita komponentning bog'liqligi ko'rsatilgan: ilgakning uzunligi va yuk ko'tarish hajmi. Ammo uchinchi komponent hisobga olinmadi: o'qning egilish burchagi ham katta rol o'ynaydi, shundan dastlabki ikki komponent ham o'zgaradi. Bu moyillik, ketish va ko'tarilish qobiliyatining bog'liqligi

Maqolaning oxirida shuni ta'kidlashni istardimki, kran manipulyatori shu qadar mashhurlikka erishdiki, u maxsus jihozlar talab qilinadigan sanoatning barcha sohalarida qo'llaniladi. Ishonchliligi va boshqarish qobiliyati, qulayligi tufayli ular iste'molchilar ishonchini qozondi.