Mundarija kirish I. Kon to‘G‘risida umumiy ma’lumot. Kon tumanini geologik va ekologik ta’rifi

I. KON TO‘G‘RISIDA UMUMIY MA’LUMOT.
KON TUMANINI GEOLOGIK VA KARYER ATMOSFERASI TA’RIFI
1.Umumiy ma’lumot
Karmana oxaktosh koni geologik tuzilishi bo‘yicha karbonatli jinslar yuqori silurliy darajada o‘rin egallaydi.
Karbonatli jinslar 4 yoshdagi o‘rmonqurilishdagi qumoq tuproq jinslar bilan xamma joyida berkitilgan. Qum tuproqlar–kul rangda, sariq–kulrang, makrog‘ovakli singan oxaktosh. Qum tuproq quvvati 0,4 dan 0,5 gacha etadi.
Strategik ahamiyatga ega oxaktosh qalinligi yotishi bo‘yicha hamma joyda turli ko‘rinishda ikki turga ajratiladi:

1. 
   Erning ustki qismida deyarli hamma joyda oxaktosh yotadi, dolomitlangan to‘q kulrang, kul rangli, yoriqdor, mayda kristallangan hamda kremniy o‘rinli. Ularning quvvati 5-15 metrga etadi. Bu ohaktoshlar ikkilamchi paydo bo‘lgan va ochuvchi tog‘ jinslarga tegishlidir.
   
2. 
   Ohaktoshlar kul rang, yorug‘ yashirin, kristallangan, massivli turlarga ajraktiladi. Qo‘yidagi ohaktoshlar qalin mahsulot xisoblanib, quvvati esa 25 va 67metr.
   

Tektonik nuqtai nazardan kon Akmazor antiklinal barcha qismiga to‘g‘ri keladi.
Tog‘ jinslarni azimut tushishi chegaralda markaziy tomirlari 220°, tushish burchagi 10-20°S.
Oxaktosh kareri shimoliy uchastkasida quvvati katta ikki xil foydali qazilma tomirlari uchraydi: lamprofirlar SHimoldan Janubga qarab barcha uchastkani kesib o‘tadi. Ularning quvvati 1m dan 3 metrgacha.
Azimut tushishi: markaziy tomirlar 90-100°, G‘arbiy 270-280°. Tomirning tushish chizig‘i 70 -35°.
Lamprafir daykalarikul rangdan va yashildan burg‘u sariqgacha juda ham kuchli o‘zgaradi, kuchli limonlangan, ularda o‘lchami 0,3-0,4 sm bo‘lgan gidrookisi piritlar tez tez uchraydi.
Uchastkaning shimol qismida daykalar gilli tuproqli xolatgacha o‘zgaradi. Bundan tashqari karerni sharqiy uchastkadan G‘arbiy qismiga quvvati 0,5 dan 2,5 metrgacha bo‘lgan5 xil oxakli shpat ko‘rinishdagi tomirlar kesishadi.
Karerni G‘arbiy bortida oxaktosh kuchli yoriqdorlikga ega, yoriqlarning yo‘nalishi aniqlangan (orientirovano). YOriqdorlik ko‘pincha oxakli shpatda bajariladi.
Karerni G‘arbiy bortida –yirik blokli oxaktosh, kuchli okremlangan.SHimoldan G‘arb janubiy bortida yirik ikkita yoriq o‘tgan, quvvati 2metrgacha bo‘lgan qoramtir burg‘u rangdagi gilli materiallarda bajariladi.
Konni gidrogeologik sharoiti juda ham qulay. Barcha burg‘ulash skvajinalari, o‘tgan yillarda geologik qidiruv davrida 466 va 433 metr gorizontgacha burg‘ilavngan, hamda ekspluatatsion qidiruv davrida (1977-1980) 520 metr gorizontgacha er osti suvlari uchramagan.
Rayon relefio‘ziga xos tog‘li. SHimolga qaragan qiyalik Ziyoddin tog‘lari, bir qismida sement mahsulotli kon joylashgan, 500-700m absolyut qiymatdan 200-250metrli tepalikka teng qismida joylashagan. YOnbag‘ri kenglik tizmalar SHimol G‘arbiy yo‘nalishda tor uncha chuqur bo‘lmagan quruq qatlamli past balandliklardan iborat. Zarafshon daryosidan Janubga tog‘ etagidagi qismi tog‘li joylardan iboratligi ahamiyatga ega. Sklonы shirotno-vыtyanutыx gryad izrezanы uzkimi neglubokimi suximi sloyami severno-zapadnogo napravleniya. K YUgu, ot reki Zarafshan, predgornaya chast predstavlyaet soboy vsxolmlennuyu mestnost.
Rayonning klimatik sharoiti cho‘l, keskin kontinental, qishda sovuq, bahorda yomg‘irli, kuzda va yozda quruq hamda issiq. YOzda harorat kunduzi +42⁰S, +43⁰S ga etadi, kechqurun +20⁰S gacha pasayadi. Juda sovuq bo‘ladigan dekabr va yanvaroylari ba’zida -20⁰S gacha muzlaydi.
Qor qatlami balandligi 10–12 sm dan oshmaydi.Havoning namligi deyarli –kunduzi, qish davrida 70-75% ga etadi, yozda faqat 36% ga etadi.
Texnologik nuqtai nazardan, kon Akmazor antiklinal qismiga to‘g‘ri keladi va qisman uning janubiy qanotida joylashgan.
Uchastkaning shimoliy-G‘arbiy qismida, azimut jinslarni tushishi 350⁰ , qiyalik burchagi esa burchagi 15-20⁰uchastkaning G‘arbiy qismida azimut tushishlar 220⁰ dan 260⁰ gacha o‘zgaradi.