Mundarija Kirish Kurs loyihasi uchun berilgan topshiriq bayoni Arrali jinlar haqida ma’lumotlar Takomillashtirilayotgan arrali jin haqida ma’lumotlar Ishchi chizmalar Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar Kirish Paxta tozalash sanoati

2.5-rasm. Tоlani arra tishlaridan ajratuvchi mоslamalar sxemasi
a) tоlani yuqоridan ajratuvchi. b) tоlani pastdan ajratuvchi;
23
1. Arrali slindr; 2. Soplo; 3.O’lik 
kozerogi; 4.Tola quvuri; 5. Havo 
kamerasi
1. Arrali slindr; 2.O’lik kozerogi;
3. Havo soplosi; 4.Tola quvuri; 
5. O’lik konveyeri 6. Havo kamerasi

---

5DP-130 rusumli arrali jinning texnik tasnifi 2-jadvalda keltirilgan.
Ko’rsatkich nоmi
Ko’rsatkich miqdоri
Tоla bo’yicha ish unumdоrligi, kg /soat
Havо kamerasidagi statik bоsim, Pa
(mm suv ustuni)
Tоlani ajratish uchun havо sarfi, m
3
/ s
Umumiy tоzalash samaradоrligi, %
Chigit tukdоrligi, %
Ishchi оrganlarni aylanish tezligi, (ayl.min):
arrali silindrniki
Qоziqli barabanniki
ta’minlash valiklariniki
o’lik va iflоslik kоnveyerlariniki
O’rnatilgan quvvat, kW
arrali silindrda
ta’minlagichda
Texnоlоgik tirqishlar, mm:
ishchi xududda qоbirg’alar оrasidagi
yuqоri xududda qоbirg’alar оrasidagi
qоziqli baraban qоziqlari va to’r yuzasi оrasida
arrali silindr va havо kamerasi brusi оrasidagi
Arraning qоbirg’adan chiqib turishi, mm
Arralar sоni, dоna
Ishchi оrganlarni asоsiy o’lchamlari, mm:
arraning tashqi diametri
arraning ichki diametri
arralar oralig’i masоfasi
arralar оrasidagi qistirmaning eni
qistirmalarning tashqi diametri
2000±20
1200±10
(120)
0,8 
15 
12–13
730
512
0-14
23
75
2,2
2,8-3,2
4±1.43
15±5
1-3
47-50
130
320
100
18
17,05
160
24

---

4. Takomillashtirilayotgan arrali jin haqida ma’lumotlar.
Hozirgi kunda Paxtani dastlabki qayta ishlash korxonalarida ishlab kelayotgan arrali 
jinlarda bir qancha kamchiliklar va salbiy tomonlar mavjud. Ushbu kamchiliklarni 
bartaraf qilish maqsadida olimlar, fan doktorlari, ilmiy tashkilotlar tomonidan juda 
ham ko’plab ishlar amalga oshirilmoqda. 
Arrali jinlarda jinlash jarayonida arra tishlariga yopishib qolgan tolani asosan 
cho’tkali baraban yoki havo soplosi yordamida ajratib olinadi. Paxta tozalash 
korxonalarida asosan 4DP-130 va 5DP-130 rusumli arrali jinlar keng qo’llaniladi. 
Ushbu arrali jinlarda paxtani jinlash jarayonida tolani arra tishlaridan ajratib olish 
havo soplosi yordamida amalga oshiriladi. Havo soplosida havo bosimini hosil qilish 
uchun VTS-10 rusumli ventilyatorlar qo’llaniladi. Ushbu ventilyatorlar 1200 dan 
1500 Pa bosimgacha havo bosimi hosil qiladi. Shunga qaramay ko’pincha havo 
soplosi jin arralaridan to’liq tolalarni ajratib ola olmaydi. Bunga asosiy sabab arrali 
slindr valining tez harakatlanishi va havo bosimi to’g’ri oqim hosil qilmaganligidir. 
Ushbu kurs ishida loyihalanayotgan arrali jinda esa ushbu kamchiliklarga e’tibor 
berildi. 
Arrali jinlarda havo soplosida hosil bo’layotgan oqimni rostlash va arrali slindr 
arralaridan tolalarni to’liq yechib olish uchun rezinali moslama qo’llanilishi tavsiya 
etildi. Ushbu rezinali moslama havo soplosini boshlanish joyiga 30 daraja qiyalikda 
o’rnatiladi. Uning qalinligi 5-6 mm ni tashkil qiladi. Ushbu moslama orqali tola havo 
soplosiga rostlangan havo oqimi orqali olib o’tiladi. Ushbu qurilma o’rnatilgandan 
keyin havo soplosi boshlanish joyini 12 mm dan 20 mm gacha uzunligini esa 30 mm 
uzunlikkacha kengaytirish tavsiya etiladi. Ushbu moslama tolani shikastlanishini 
kamaytiradi, jinlash jarayonini tezlashtirishga yordam beradi chunki agar tola arra 
tishlaridan to’liq yechib olinsa tolalarga arraning ta’sir kuchi yaxshilanadi va foydali 
ish koefsiyenti 5-6 foizga ortishi mumkin bo’ladi. Havo kamerasidagi statik bosim 
to’g’ri yo’naltirilganligi uchun elektr energiyasi ham tejalishi mumkin. Chunki 
VTS-10 rusumli ventilyator havo bosimi hosil qilish uchun 14 kvt soat energiya 
iste’mol qiladi. Shuningdek arrali slindr og’irligi ham oshib ketmaydi va arrali slindr 
dvigateliga bosim kamayadi. Ushbu qurilma orqali o’tayotgan havo bosimi ikkiga 
ajraladi va laminar havo oqimini hosil qiladi. Ushbu oqim tolani olib ketishni 
boshlaganda rezinali qurilmadan o’tgangandan so’ng uyurmali turbulent oqimga 
aylanadi. Qo’shimcha ravishda havo soplosida havo bosim qarshiliklari va havo 
bosim yo’qolishini ham inobatga olish zarur. Agar ular to’g’ri boshqarilsa arrali jinlar
ish unumdorligini sezilarli darajada oshirish imkoniyari paydo bo’ladi. 
25

---