Мундарижа кириш. Нефт ва газ саноати иқтисодиётимиз асоси

Kiritilgan
% (mass.)
	Barqarorlashtirilgan neft	100.0
	Suvli emulsiya	0.1
	Jami:	100.1
	Olingan
	Uglevodrod gazlari	1.0
	Benzin fraktsiyasi (140^0C gacha)	12.2
	Kerosin fraktsiyasi (140 – 240^0C)	16.3
	Dizel fraktsiyasi (204 – 350^0C)	17.0
	Mazut (>350^0C)	52.7
	Yo’qotishlar	0.9
	Jami	100.1

Atmosferali haydash qurilmalaridan biri AT-6 qurilmasi kolonnalaridagi rejim va ularni tavsiflari quyida keltirilgan:
Jadval -5

Kolonnalar	Temperatura, ^0C	Bosim, MPa	Diametr, m	Balandlik, m	Tarelkalar soni
Dastlabki (bug’latish))			3.8	30.2	22
Asosiy		0.15	7.0	45.9	38

1.8.Mazut va gudronlarni destruktiv haydash tehnologik jarayon tavsifi

Mazutni destruktiv haydash jarayonidan maqsad katalitik kreking qurilmalari uchun homashyo bo’lgan–gazoyl fraktsiyalari miqdorini ko’paytirishdir.Jarayon muhimligi shundaki, homashyo termik parchalanishi bilan uning smolali qoldiqlari bug’latgich (isparitel) da koladi. Destruktiv haydash vaqtida benzin va kerosin fraktsiyalari asosan zmeevikli pechda hosil bo’lsa, gazoyl fraktsiyalari past bosimlarda va 420 – 425⁰C da ishlovchi bug’latgichda hosil bo’ladi. Krekinglanadigan suyuqlikning bug’latgichda bo’lish davomiyligi tahminan 1,5 soatni tashkil etadi. Xomashyoni pechdan chiqishdagi temperaturasi 460 – 475⁰C ga teng.

Xomashyoni bir karrali o’tkazishdagi uzluksiz ishlovchi qurilma tarkibiga qizdirish pechi va bug’latgichni o’z ichiga oluvchi yuqori temperaturali sektsiya va fraktsiyalash, hamda sovutish sektsiyalari kiradi. Qurilma quyidagi rasmda keltirilgan.
Neftni haydash qurilmasidan kelayotgan mazut 8-nasos yordamida 6 va 5 issiqlik almashtirgichlar orqali 2-zmeevikli pechga beriladi. Mazut zmeevikli konvekcion quvurlari bo’ylab o’tib, radiant qismi quvurlariga tushadi. Radiant qism quvurlar ikkinchi qatori bo’ylab qizdirilgan bug’ kiritiladi. Aralashma zmeevikni radiant qismidan chiqib, 3-bug’latgichni pastki qismidan beriladi, bu erda ham aralashma berilayotgan qismni pastidan qizdirilgan suv bug’i beriladi. Bug’latgich hajmi suyuqlikni bo’lish davomiyligi va u orqali suv bug’ini haydash uchun etarlidir.
Bug’latgichdan 4-porshenli nasos yordamida chiqariladigan og’ir qoldiqni qovushqoqligini kamaytirish maqsadida 2-nasos yordamida suyultiruvchi qo’shimcha qo’shiladi. Suyultiruvchi qo’shimcha sifatida qurilmadan olinayotgan dizel fraktsiyasidan oz miqdorda qo’shiladi.
Bug’latgich yuqorisidan chiquvchi tarkibida oz miqdorda kreking gaz bo’lgan aralashma bug’lari 5-issiqlik almashtirgichda issiqlik tashuvchilar hisoblanadi, bu erdan uglevodorod kondensati, gazlar va bug’lar 9-rektifikatsion kolonna pastki tarelkasidan beriladi. Bu kolonnani 6 va 7- tarelkalar oralig’ida ichki tub joylashtirilgan. Aralashma bug’lari 6- tarelkaga etganda, 6-issiqlik almashtirgichga yuboriladi. Bu erda hosil bo’lgan suyuq flegma 5-tarelkaga oqib tushadi, bug’lari esa 7-tarelka ostidan kiritiladi, kolonnadagi tarelkalarni umumiy soni 15 ta.
Kolonna pastki mahsuloti boshlang’ich qaynash temperaturasi 3400S atrofidagi gazoyl fraktsiyasi hisoblanadi. Dizel yoqilg’isi fraktsiyasi 10-bug’latish kolonnasi orqali chiqariladi.
Oltingugurtli mazut (zichligi 20⁰C da 942 kg/m 3; koks darajasi 9,5 % mass; oltingugurt miqdori 2 % mass. va 350⁰C gacha bo’lgan fraktsiya 4,7 % mass.) ni destruktiv haydashdagi qurilma ish rejimi quyida keltirilgan.

Xomashyoni pechdan chiqish temperaturasi, ⁰C …………………..…. 460 – 475

Mazutga nisbatan suv bug’i sarfi, % (mass.)
Radiant quvurlarda ……………………………........................................1,5 – 2,0
Bug’latgich pastida ………………………………................................... 5,5 – 2,0
Bug’latgichda qoldiqni bo’lish davomiyligi, min …………………........... 40 - 120
Bug’latgichdagi kamaytirilgan bosim, MPa …………………….….......... 0,2 - 0,3
Bug’latgichda bug’lar tezligi, m/s ……………………………………........... 0,26
Oltingugurtli mazut (zichligi 942 kg/m³ , oltingugurt miqdori 2% mass.) ni oddiy va destruktiv haydashda olinadigan mahsulotlar % (mass.) miqdori quyidagi jadvalda keltirilgan.
Jadval-7