Mundarija kirish texnika xavfsizligi Asosiy qism Operatsion sistema tushunchasi Windows operatsion tizimida fayl tizimlari Linux operatsion tizimi dasturlash tillari: C++ va Java Xulosa foydalanilgan adbiyotlat kirish

2.2 Windows operatsion tizimida fayl tizimlari.

WINDOWS operatsion sistemasiOperatsion sistemalarning rivojlanishi foydalanu-vchining turli talablari asosida xotirada kam joy egallaydigan, kompyuter ichki resurslarini optimal boshqaradigan va bir vaqtda bir necha xil dasturlarning ishlashini ta`minlay oladigan sistemalarning yaratilishiga olib keldi. Natijada 1990 yilda WINDOWS 3.0 dasturlar tizimi yaratildi. Uning asosiy afzalligi bir vaqtda bir nechta dasturlar bilan ishlash imkoniyatidir. WINDOWS 3.0 to'la jadval rejimda ishlashi foydalanuvchining kompyuter bilan muloqatini engillashtirdi. Lekin u MS-DOS operatsion sistemasi boshqaruvida ishga tushirilishi sababli mustaqil operatsion sistema emas, balki grafik muxit sifatida tan olindi.1995 yilning sentyabr oyida IBM PC kompyuterlari uchun ishlab chiqilgan WINDOWS-95 birinchi grafik operatsion sistema bo'ldi."WINDOW" inglizcha so'z bo'lib, o'zbekchada "oyna", "lavha" deb, WINDOWS so'zi esa "oynalar", "lavhalar" deb tarjima qilinadi. Mazkur sistemaning boshqalardan farqli tomoni shundaki, uning yordamida bir vaqtda ham matnli, ham grafikli, ham hisob-kitobli, ham turli boshqaruv dasturlarini ishlatish imkoniyati mavjud. Shu bois uni gohida integrallashgan sistema, deb ham ataydilar. Foydalanuvchi uchun barcha qulayliklarga ega bo'lgan bunday operatsion sistemaning yaratilishi jadallik bilan texnik qurilmalarni rivojlanishiga va shaxsiy kompyuterlarni keng omma tomonidan qo'llanilishiga olib keldi. WINDOWS dasturining o'zi qisqa vaqt ichida bir necha variantda yaratildi. 1998-yilning yozida yaratilgan WINDOWS-98 yuqori darajadagi ishonchliligi, bezagining yaxshilanganligi, o'z-o'zini "tuzatish" va rivojlantirish uchun maxsus vositalari mavjudligi bilan ajralib turadi. Kompyuterlarning jadallik bilan rivojlanishi va operatsion sistemalarga qo'yilayotgan talabning ortib borishi 1999 yil oxiriga kelib WINDOWS-2000 operatsion sistemasining yaratilishiga olib keldi. U kompyuter resurslaridan yanada to'laroq foydalanish imkonini berdi.

Fayl tizimlari

Vinchesterni harid qilib kompyuterga o'rnatganimizdan keyin, bu diskka birdaniga ma'lumot yozish va xatto o'qish imkoniga ega bo'lmaymiz. Hattoki Windows va Linuxda bu diskni ko'ra olmaymiz. Diskni ko'rish uchun, uni avvalo bo'limlarga bo'lib, formatlash zarur. Windowsda hali ham MS DOS da ishlatilgan format dasturi (buyrug’i) ishlatiladi.Avval fdisk dasturi yordamida disk bo'limlarga bo'linadi. Bo'lingan bo'limlar format dasturi yordamida formatlanadi. Natijada fayllarni saqlash uchun fayl tizimi shakillanadi.Windows OT lari uchun FAT fayl tizimi odatiydir. FAT ning FAT16, FAT32 turlari mavjud. Ko'p foydalanuvchilik Windows 2000/XP ОТ larida NTFS fayl tizimi ishlatiladi.FAT va NTFS ning bir-biridan farqi shundaki, FAT tiziminda fayllar ustida bajariladigan ammallar qayd qilinmaydi. Masalan, katta bir fayl bir joydan ikkinchi joyga ko'chirilgan vaqtda, elektr manbayi uzilib, kompyuter o`chib qolsa, bu fayl chala yozilib qoladi. NTFS fayl tizimida fayl ustida bajarilayotgan amallar diskning maxsus joyida qayd qilib turiladi. Odatda, bu joyning hajmi 4 Mb bo'lib jumal deb ataladi. Fayl ustida amal to'liq bajarib bo'lingandan keyingina, uni diskda ko'rishimiz mumkin. Bunga o'xshash fayl tizimlari jurnalli fayl tizimlari deb ataladi. NT File System (NTFS) ning yaxshilangan vеrsiyasi – u tеzroq ishlashi kеrak va har bir foydalanuvchi uchun disk kvotalarini ajratish, ulanish nuqtalarini yaratish, fayllarni shifrlash, tizimni qayta yuklamadan NTFSning disk tomlarini kеngaytirish va hokazolar kabi ko’plab yangi imkoniyatlarga egadir.FAT HTM –Internetda ishlatiladigan HTML qisq.: File AllOTation Table formatidagi fayl.1. FAT fayl tizimi. Fayllarni joylashtirish INI –initsializatsiya fayli jadvali (FAT)ga asoslangan oddiy disk fayl OVL – overley fayli tizimi. FAT-32 fayl tizimining paydo bo‘lishi PS – Postscript formatidagi fayl bilan FAT FAT-16 deb belgilana boshladi. RAR – arxiv fayli

2 Fayllar joylashtirish jadvali. Fayl SYS –operatsionnoy tizim fayli tizimining disk joyining taqsimlanishi XLS –MS Excel formatidagi fayl to‘g‘risidagaxborotm saqlanuvchi xizmatsohasi.Disklarni dеfrеgmеntatsiyalashning kompyutеrga qo’shib ishlangan, FAT, FAT32 va TVTES fayl tizimlari bilan ishlovchi vositalari.NDIS 5.0 drayvеri – kеng xabar qilishni va o’tkazib yuborish yo’llarini zaharlashni qo’llab-quvvatlovchi yangi tarmoq arxеtеkturasi.Win 32 Drive Model (WDM) –32 razryadli Windows tizimlari uchun drayvеrlarning yangi arxеtеkturasi. WDM drayvеrlari, shuningdеk, Windows 98 da ishlatiladi. Bu drayvеrlar ancha mo’tadilroq va moduli, kеngayuvchi arxitеkturaga ega.