Mundarija ma'ruza matеriallari

Amaliy mashg’ulotning tashkiliy tuzilishi va xronometraji:
-Talabalarning davomati va darsga tayorlanish darajasini aniqlash - 20 daqiqa
- O’qituvchi tomonidan mavzu bo’yicha bajariladigan ishlarni tushuntirish - 10 daqiqa
- Mashg’ulotda magistratura talabalairning mustaqil shug’ullanishi - 30 daqiqa
- natijalarni umumlash va ularni bayonnama daftariga to’gri rasmiylashtirish nazorati - dars davomida
- Mazkur mavzu bo’yicha talabalarning o’zlashtirish darajasini yakuniy nazoratdan o’tkazish - 5 daqiqa
- Keyingi amaliy mashg’uloti uchun uyga - 5 daqiqa
Mustaqil tayyorlash uchun savollar:


1.O‘simlik qoplami qanday zonalarga bo‘linadi.
2/ Zonalarning o`ziga hosligini asoslang.
3.Zonalar kesinida dorivor o`simlik areallari haqida tushuncha bering.
Adabiyotlar 1-14.


Mavzu 5. FLORISTIK IZLANISHLAR AMALIY ASOSLARI
Mavzuning maqsadi: Magistratura таlаbаlаrigа dorivor o`simliklar floristik izlanishlar amaliy asoslari atroflicha tavsif beriladi.
Kerakli jihozlar: mavzuga oid adabiyotlar (darslik, X va XI Davlat farmakopeyalari), kariografik atlaslar, dorivor o’simliklari turlarining gerbariy na'munalari. Optik qurollor.
Mavzuning qisqacha mazmuni: O‘zbekiston o‘simliklarni landshafti (manzarasi) dengiz sathidan balandlikka qarab bir necha poyaslarga (pog‘onalarga) bo‘linadi (Zokirov K.Z. 1978 y.).
Resursshunoslikni oldida turadigan yana bir asosiy masalalardan biri o‘simliklar olamiga putur etkazmasdan dorivor (foydali) o‘simliklar populyasiyasini saqlab qolish, iloji bo‘lsa, ularni ko‘paytirish. Bunday ishlar natijasida farmatsiya sanoatini to‘laqonli ta’minlash imkoniyati yaratiladi. Tabiatga zarar etkazilmagan holda oziqa sifatida foydalanadigan, sanoat uchun zarur o‘simliklar ham yuqorida bayon qilganimizdek chuqur o‘rganiladi va tavsiyalar beriladi.
O‘rganliganligi va amaliyotda ishlatilishiga qarab, yovvoyi o‘simliklarni uch guruhga bo‘lish mumkin: ta’sirchan – naf beruvchi (ishlatiladigan), kelajakli (perspektivli) va ishlatilishi mumkin bo‘lgan o‘simliklar.
Naf beradigan (ishlatiladigan) o‘simliklarni to‘la to‘kis o‘rganilgan, me’yoriy hujjatlari bor bo‘lib ilmiy tibbiyotda keng ishlatiladi.
Biz kelajakli deb nomlagan o‘simliklar bir oz fitokimyoviy o‘rganilgan bo‘lib tibbiyotda ishlatilmaydi, lekin ma’lum vaqtdan so‘ng rasmiy tibbiyota ishlatiladi degan xulosaga ega.
Va nihoyat, kelajakda ishlatiladi (ma’lum izlanishlardan so‘ng) deb rejaga kiritish mumkin.
Izlanishlar natijasida dorivor o‘simliklarni ro‘yxati yangi o‘simliklar bilan ko‘payib boradi. Bu ishlarda resursshunoslarni hissasi katta.
Ishlatib kelinayotgan o‘simliklarni tabiiy holatini o‘rganib, arealini va zahirasini aniqlab, qaytadan fitokimyoviy o‘rganishga asos yasab beradilar.
Ayrim holatlarda, ilgaridan ishlatilib kelingan va hozirgi paytda ishlatilmay qolgan, qimmatbaho o‘simliklarni terib yig‘ib olish uchun tavsiyalar berish ham resursshunoslar tomonidan bajariladi.
Masalan o‘simlik xom ashyosi etarli, lekin terib olish qiyin (etib borish qiyin joylar) tashib olish, quritish va transport yuradigan yo‘ldan uzoqligi tufayli ishlatilmay qolgan o‘simliklar xom ashyosini yig‘ish yoki terib olish usullarini resursshunoslar ishlab chiqadilar.