Mustaqil ish-2 Bajardi: Jo’rayev Murodjon (Kif 212-20) Mavzu: Erkinlik darajalari buyicha energiyaning tekis taqsimlanishi. Erkinlik darajalari buyicha energiyaning tekis taqsimlanishi

Mustaqil ish-2

Bajardi: Jo’rayev Murodjon (Kif 212-20)
Mavzu: Erkinlik darajalari buyicha energiyaning tekis taqsimlanishi.








Erkinlik darajalari buyicha energiyaning tekis taqsimlanishi
Molekulaning erkinlik darajasi deganda shu molekulaning fazodagi vaziyatini aniklash uchun lozim buladigan mustakil koordinatalar soni tushuniladi.

Z В 0 X У

erkin moddiy nukta fazoda uchta erkinlik darajasiga ega buladi.

asmda ikki atomli molekula tasvirlangan. Masalani soddalashtirish masadida bu molekulani tashkil etuvchi atomlarning bir-biri bilan boglanishi absolyut kattik (yaʼni atomlar orasidagi masofa uzgarmas)deb xisoblaylik. Bunday molekulaning ilgarilanma xarakati x,u,z koordinatalarning uzgarishlari bilan boglik. Lekin ikki atomli molekula xarakat jarayonida aylanishi xam mumkin.

Z z^/
0^/ x^/
у^/

0 х
у

Ikki atomli kattik molekulaning ilgarilanma xarakati uch erkinlik darajasi bilan, aylanma xarakati esa ikki erkinlik darajasi bilan ifodalanadi. Ikki atomlik kattik molekula besh erkinlik darajasiga ega. Uch atomli molekulalar (ularning atomlari bir tugri chizikda joylashmagan xolda) va uchdan ortik atomdan tashkil topgan xar kanday molekulalar olti erkinlik darajasiga ega. Аtomlari bir tugri chizik buylab joylashgan uch atomli molekulalar esa, masalan, karbonat angidrid (СО₂) molekulasi, besh erkinlik darajasi ega. Molekula nechta erkinlik darajasiga ega bulishidan katьi nazar ularning uchtasi molekula ilgarilanma xarakatini ifodalaydi. Molekulaning xar bir erkinlik darajasiga kinetik energiyaning birday miqdori (mos keladi.

Xakikatan, ideal gaz molekulasining ilgarilanma xarakat urtacha kinetik energiyasi ga teng ekanligi va ideal gaz molekulasining erkinlik darajasi uchta tengligini (chunki ideal gaz molekulasi moddiy nukta deb xisoblanadi) eʼtiborga olsak, xar bir erkinlik darajasiga mos keladigan kinetik energiya mikdori buladi. Umumiy xolda molekulaning erkinlik darajalari sonini - deb beligasak, bir dona molekulaning urtacha energiyasi.

ifoda bilan aniklanishi kerak.

Oxirgi tenglamani Аvogardo soniga kupaytirsak, 1 molь gazdagi barcha molekulalar energiyalarining yigindisini ifodalovchi kuyidagi munosabatni xosil kilamiz:

Ixtiyoriy m massali gaz uchun mazkur ifoda

kurinishda yoziladi. Yukoridagi ifoda 1 molь ideal gazning ichki energiyasi deb ataladi. Keyingi munosabat esa ixtiyoriy m massali ideal gazning ichki energiyasini ifodalaydi.